การขูดมดลูก

โดย นพ.ธีรศักดิ์ ธำรงธีระกุล และ ทีมแพทย์ศูนย์รักษาผู้มีบุตรยากและผ่าตัดผ่านกล้องทางนรีเวช

1.1 การขูดมดลูก คือ การใช้ห่วงเล็ก ๆ สอดเข้าไปทางปากมดลูกเข้าไปในมดลูกเพื่อขูดผนังมดลูกเอาส่วนของการตั้งครรภ์ และ/หรือเยื่อบุโพรงมดลูกออกมา เพื่อการรักษาภาวการณ์ตั้งครรภ์ผิดปกติ การแท้งบุตร การมีสิ่งแปลกปลอมในโพรงมดลูก หรือเพื่อการวินิจฉัยสาเหตุกรณีเลือดออกผิดปกติจากโพรงมดลูก การทำอาจมีความรู้สึกเจ็บบ้าง จึงมีการทำภายใต้การให้ยาป้องกันและบรรเทาปวด หรือให้ยาสลบ แล้วแต่กรณีของผู้ป่วยที่มีสภาวะและสาเหตุแตกต่างกัน หรือความถนัด, ความชำนาญของแพทย์ที่แตกต่างกัน

1.2 การขูดมดลูกที่เกิดจากการมีเลือดออกผิดปกติจากโพรงมดลูก จะทำด้วยเหตุผลเพื่อการพิสูจน์หาสาเหตุของเลือดออกผิดปกติโดยนำเนื้อเยื่อบุโพรงมดลูกและเนื้อเยื่อบุของปากมดลูกไปตรวจหาพยาธิสภาพ ซึ่งผลพลอยได้คือ ทำให้เลือดที่ออกหยุดลงหรือทุเลาลงได้

ปกติจะไม่ทำเพื่อต้องการให้เลือดหยุดอย่างเดียว เพราะการทำให้เลือดหยุด (ในกรณีที่รู้สาเหตุแล้ว เช่น รังไข่ทำงานผิดปกติ) สามารถทำได้โดยการให้ยาแก้

1.3 กรณีการแท้งที่หยุดยั้งไม่ได้ (มีเลือดออกขณะตั้งครรภ์ ปวดท้อง ปากมดลูกเปิด) หรือแท้งไม่ครบ (มีการแท้งแล้ว แต่ส่วนของการตั้งครรภ์หลุดออกมาจากโพรงมดลูกไม่หมดทำให้เลือดไม่หยุดไหล) หรือแท้งค้าง (มีการแท้งแบบหยุดยั้งไม่ได้ หรือแบบแท้งไม่ครบเลือดออกเรื้อรังเป็นเวลานาน ๆ) เมื่อขูดเอาส่วนของการตั้งครรภ์ออกมาหมดแล้ว อาการปวดท้องและเลือดออกจะทุเลาและดีขึ้นเรื่อย ๆ เป็นลำดับ

1.4 กรณีการขูดมดลูกที่ทราบว่าตั้งครรภ์ผิดปกติแน่นอน แพทย์อาจจะขูดมดลูกเอาส่วนของการตั้งครรภ์ออกก่อนที่จะมีอาการแท้ง (ปวดท้อง + เลือดออก)ออกมาเอง เพื่อจะได้กำหนดเวลาและสถานที่ วิธีการ โดยที่ผู้ป่วยกับแพทย์ได้มีการเตรียมตัวก่อนที่จะทำ มักทำในอายุครรภ์ หรือขนาดของครรภ์ไม่เกิน 12 สัปดาห์ เพราะมีภาวะแทรกซ้อนน้อยกว่าครรภ์อายุมากกว่า 12 สัปดาห์

ถ้าครรภ์อายุน้อยกว่า 8 สัปดาห์ อาจใช้วิธีดูดออกด้วยระบบสุญญากาศอย่างเดียว หรือร่วมกับการขูดมดลูก หรือขูดมดลูกอย่างเดียว

ถ้าอายุครรภ์มากกว่า 8 สัปดาห์ การใช้สุญญากาศอย่างเดียวอาจได้ผลไม่ดี หรือทำไม่ได้ผล ต้องใช้วิธีขูดมดลูกร่วมด้วย หรือขูดมดลูกอย่างเดียว

อาการของคนไข้กรณีนี้ หลังขูดมดลูกจะแตกต่างกับกรณี 1.3 (แท้งเอง) คือ หลังจากขูดมดลูกแล้ว จะมีอาการเลือดออกบ้างและหลังจากนั้น 2-5 วัน (ไม่เกิน 7 วัน) จะมีอาการปวดท้องจากมดลูกบีบตัว และมีเลือด หรือเศษชิ้นเนื้อออกมาอีกครั้งหนึ่ง หลังจากนั้นอาการปวดท้องและปริมาณเลือดจะลดลงภายในข้ามคืน และจะค่อย ๆ ดีขึ้นเป็นปกติภายใน 1 สัปดาห์ต่อมา กรณี 1.3 ต่างกับ 1.4 เพราะแตกต่างกันในระดับฮอร์โมนของการตั้งครรภ์ในร่างกาย และมีผลต่อการบีบตัวของมดลูก แพทย์อาจจะให้ยาแก้ปวดท้องน้อยไว้คอยกันหรือแก้ปวดท้อง และถ้าเห็นว่ามีการเสียเลือดมากจะให้ยาบำรุงเลือดไปรับประทานด้วย แล้วนัดมาดูอาการอีกครั้ง

ข้อปฏิบัติตัวของผู้ป่วย หลังจากขูดมดลูกแล้ว

ให้ปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์ สังเกตดูอาการมีเลือดออกทางช่องคลอดและอาการปวดท้องในข้อ 1.2-1.4 ถ้ามีอาการปวดเรื้อรัง ปวดมากเกินกว่าที่กล่าวข้างต้น หรือเลือดไม่มีทีท่าจะหยุดภายใน 5-7 วัน หรือมีไข้ หรือมีกลิ่นผิดปกติของเลือดหรือตกขาวจากช่องคลอด ควรรีบปรึกษาแพทย์ก่อนถึงวันนัด การมีเพศสัมพันธ์ให้มีได้หลังจากเลือดหยุดสนิทแล้ว 1-2 วัน