นายแผ่นดินดอน

น้ำไหลรินของธารน้ำตก บนความมืดและสงบแห่ง
ยอดดอยปุย หมอกเมฆและเหมยปลิวคลุมไหลผ่านเหมือน
ม่านสวรรค์ ความหนาวเย็นเฉียบเงียบงัน....

ปราศจากศัพท์สำเนียง...
จากข้างบนทอดสายตาลงข้างล่างของมหานครพิงค์
เชียงใหม่ แห่งพ่อขุนเหม็งรายผู้บั้นปลายชีวิต ฟ้าผ่ากลางจตุรัส
เหลือแต่ชื่อ และเมืองซึ่งรุ่งโรจน์กลับพินาศนานมา แม่ปิงทอด
แนวผ่านทุ่งรวงทองจากขอบฟ้าสู่ขอบฟ้า เหมือนรอยขึงกั้น
กลางแบ่งแยกเป็นสองฝั่ง

ใกล้สว่างแล้ว...ขอบฟ้าเรื่อ เสียงกระซิบบอกตื่นเหมือน
เพลงของนกเล็ก สดใสเหมือนฉาบสีสดให้ใบหู ผู้คนได้ฟัง
เหมือนเพลงปลุกออกเหย้า หุงหากิน

ตัวหนอนเขยิบตัวซ่อนใต้ใบ ใบก็โน้มเพราะเพิ่มน้ำหนักใบ
เสียงครวญของใบไม้แผ่วเบา....

"หนอนเอย เจ้าสิกินตัวเราทั้งคืนเป็นอาหาร จนจะหมด
ไปอยู่แล้ว กรุณาไปอาศัยใบอื่น ที่ยังอ่อนและเตบโตใหม่เถิด"

ใบอ่อนที่เติบโตใหม่ ได้ยินก็พลันขุ่นเคือง....
"ไฉนเจ้าจึงโยนความทุกข์ ความเจ็บปวดของเจ้า มาให้
คนอื่นรับผิดชอบด้วยเล่า"

เสียงอึงอล ถกเถียงกันได้ยินกันก้องป่า ฟ้าเริ่มกระจ่าง
แสงทอง รัศมีเมฆหลากสีงามตา...
ก้านใบได้ฟังใบไม้ถกเถียงกันอื้ออึง จึงตะโกนบอกเสียงดังว่า

"หนวกหูจริงเอย..เราสิ.. ที่แบกน้ำหนักใบทั้งช่อเป็นเวลา
หลายเดือน เราสิทุกข์ท่วมท้นมานาน
ลำต้นได้ยินพากันกรีดร้องอึงคนึงเย้ยหยันขึ้น...

"ช้าก่อนเจ้าใบไม้ และช่อกิ่งทั้งหลายในป่าบนดอยสูงนี้ ลำต้น
ได้รับภาระตรากตรำทนนาน หน้าร้อนทำให้ผิวเราแตกแยกปริเป็นแผ่น
สะเก็ดแข็ง หน้าฝนตัวเราก็เปียกโชกมิสร่าง หน้าหนาวอากาศเย็นทำ
ให้ลำต้นซีดศลดสลัวไปชั่วนาตาปี มิคิดเห็นเลยหรือว่าทุกข์ทนหม่น
ไหม้ของเราสิมากมีกว่า ท่านมิอาจเทียบเทียมได้เลย"

เสียงบ่นอึบอับจากรากใต้ดิน ด้วยความเจ็บปวดใหญ่หลวง
"ท่านทั้งหลาย ใบไม้ กิ่งก้าน และลำต้น เราได้ยินเรื่องทุกข์ทน
หม่นไหม้ของท่าน เมื่อเทียบความมืดมนแห่งเราแล้วสิ ทุกข์ของท่าน
เป็นเรื่องนิดเดียว....

....แสงทองรุ่งอรุณและแสงบรรเจิดสว่างแห่งกลางวัน สีสัน
ของฟ้าตามปุยเมฆขาว ผีเสื้อ และนกสดสวย เรามิได้มองเห็น รู้จัก
ดอกไม้และกลิ่นหอม ท่านทั้งหลายยืนอยู่บนความยึดเหนี่ยวไม่หัก
โค่น เพราะหน้าที่เรา ทั้งหาอาหารเลี้ยงดูลำต้น กิ่ง และใบ"
เสียงรากไม้ทั้งหลายก็เซ็งแซ่กันทั้งราวป่านั้น...

ผงธุลีหนึ่ง...ร่วงกราวด้วยลมกรรโชก เหมือนตัวยักษ์ใหญ่
ขยับเขยื้อนตัว...
"ช้าก่อนท่านทั้งหลาย เราคือแผ่นดิน พื้นผิวแห่งเรา ลำต้น
และรากเสียบจนผิวเราปวดร้าว มิบ่น จากเดือน...เป็นฤดู...เป็นปี...
หมุนจนนับแต่โลกนี้อุบัติ ข้างบนแห่งเรา รอยเท้าเดรัจฉานมนุษย์
ใช้อุ้งฝ่าตีนอันสกปรก ย่ำกระทืบอยู่บนเรา...ไม่ว่าชาวป่ายากจน...
คนมั่งมีและนักบวช...แม้พระราชา และโจรไพรใจหยาบฉกาจกล้าก็
เหยียบย่ำอยู่บนเรา ทุกข์ภาระหนักอันเป็นที่ต่ำแห่งทุกข์ สาหัสต่ำสุด
นี้ ...เมื่อเปรียบเทียบกับทุกข์อื่นใด...ท่านสิมิควรบ่นอันใดออกมา"

แม้วคนบิดา...ได้ยินเรื่องราวจากป่าในเช้าตรู่นั้น อากาศสด
ใสกว่าเดิม สูดลมสะอาด จนอกบานสะท้อน...ก้มมองดูเด็กแม้วที่
จูงอยู่ แล้วกล่าวว่า....
"ข้าขอตั้งชื่อลูกชายคนแรกของแม้วว่า...'นายแผ่นดินดอน'
แต่บัดนี้ไป"....

: นิทานชาวเขาเผ่าแม้ว ผู้บอกว่า...
"ฟ้าเป็นของนก...น้ำเป็นของปลา...ภูผาใหญ่เป็นของแม้ว"
-ไพบูลย์ สุวรรณกูฏ-