เมื่อผมต้องสอนคอมพิวเตอร์ข้าราชการ

สัปดาห์ที่ ผ่านมาผมถูก รุ่นน้องขอร้องให้ไปบรรยายกะทันหันวันรุ่งขึ้นเรื่อง การใช้คอมพิวเตอร์เบื้อง ต้นที่ศูนย์ฝึกอบรมของหน่วย ราชการ เพราะวิทยากรซึ่งก็คือ สามีของเธอป่วย กะทันหัน เธอให้ข้อมูลว่าผู้เข้ารับการอบรมชุดนี้เป็น ข้าราชการที่ถูกบังคับให้มาอบรมเพราะไม่ผ่านการประเมิน ความรู้ด้านสารสนเทศ บางคน ซี แปด ซีเก้าแต่มีแนวคิดศักดินา เห็นเอกชนคนไม่มียศเป็นบริวารไปหมด ขอให้ผมอดทนบรรยายให้จบตามหัวข้อ อย่าโต้ตอบ ผม รับปาก

เมื่อไปถึงห้องบรรยายผมก็เริ่ม เข้าใจคำพูดของรุ่นน้อง

แต่ละคนคุยกันอื้ออึงขณะผมแนะนำ ตัวชายคนหนึ่งพูดเสียงดัง ให้ผมสอนวิธีแชตหาคู่ การดูคลิปวิดิโอ และเว็บไซต์โป๊ หลายคนหัวเราะสนับสนุน ผมต้องตะล่อม ให้เข้าสู่บทเรียนว่า 'ได้ครับ แต่ต้องหัดเปิดเครื่อง คอมพิวเตอร์ก่อน จึงจะเข้าไปดูได้'

ได้ผล ทุกคนเริ่ม หาปุ่มเปิดเครื่อง และความโกลาหลก็เริ่ม

เพราะวิธี เปิดปิดของ เครื่องแต่ละรุ่นไม่เหมือนกัน และที่น่าเวียนหัวที่สุด คือ ทำทุกอย่างแต่เครื่องไม่ทำงาน หาอยู่นานจึงพบว่าปลั๊กไม่ได้เสียบ แค่เปิดครบทุกเครื่องก็ถึงเวลา พักทานกาแฟแล้ว หลังหมดเวลาพักผู้เข้า อบรมก็ยังยืนสูบบุหรี่หรือจับกลุ่มคุยกันผมต้อง ประกาศผ่าน ไมค์เชิญเข้าห้อง บางคนมองด้วยความไม่พอใจ ผมชี้แจงว่าต้องรีบสอน 'เพราะยังมีอุปกรณ์ต่อพ่วงอีกมากมายที่ต้องเรียนรู้ เช่น มอนิเตอร์ คีย์บอร์ด เมาส์ โมเด็ม ยูพี เอส...'

ขอโทษนะคะ ตามระเบียบสำนักนายกฯ เวลาพิมพ์ เอกสารราชการต้องใช้ภาษาไทยช่วยแปลไอ้เตอร์ๆ เด็มๆ อะไรของคุณให้เป็นคำไทยหน่อยได้ไหมคะ จะได้ก่อ ประโยชน์กับการทำงานบ้าง...' มีเสียงลอยมาตามลดให้ ได้ ยินจากท้ายห้องว่า "เด็กสมัยนี้ ติดไทยคำฝรั่งคำ อยากให้รู้ว่าจบนอก"

ผมฉุนกึก สูดหายใจยาว

'ได้ครับ งั้นเอาใหม่ เรารู้วิธีเปิดเครื่องคณิตกรณ์ แล้วบางเครื่องอาจเป็นคณิต กรณ์ส่วนบุคคล บางเครื่อง เป็นคณิตกรณ์วางตักแต่ไม่ว่าอย่างไรมันจะทำ งานไม่ ได้ ถ้าขาดชุดคำสั่งระบบปฏิบัติการและชุดคำสั่ง ประยุกต์อื่นๆ ประการต่อมา คณิตกรณ์จะต้องมีครุภัณฑ์ต่อพ่วง ซึ่งทำหน้าที่หลักสองรูป แบบ คือ นำเข้าข้อมูลไปส่งหน่วย ประมวลผลกลาง
กับนำข้อมูลที่ประมวล แล้วมาแสดงให้เรา ดู'ผมชี้ไปที่จอภาพ 'นี่ คือเครื่องเฝ้า สังเกตซึ่งอาจหนาเทอะทะแบบจอโทรทัศน์หรือเป็นจอภาพผลึกเหลว ที่ให้ความคมชัดกว่า

ส่วน ครุภัณฑ์ต่อพ่วงที่ นำเข้าข้อมูลไปให้หน่วยประมวลผลกลาง

อาจอยู่ในรูปหน่วยขับ ก และหน่วยขับ ข ซึ่งสามารถอ่านและบันทึกข้อมูลเก็บไว้ในแผ่นบันทึกชนิดอ่อนปวกเปียก(floopy) หรือในจานบันทึกแบบแข็ง ที่หน่วยขับ อุปกรณ์นำ เข้าและส่งออก ข้อมูล ยังมีในรูปแบบอืนๆอีก เช่น เครื่องกราดภาพ ตัวกล้ำและแยกสัญญาณ โทรภาพแต่ที่ขาด ไม่ได้เลย คือสิ่งนี้' ผมยกคีย์บอร์ดขึ้นมา..แผงแป้นอักขระซึ่งเป็นอุปกรณ์สำคัญที่สุดที่เราจะป้อนชุดคำ สั่งเข้าสู่เครื่องคณิตกรณ์ จะเห็นว่าบนแผงแป้นอักขระจะมีกระดุมหรือ ปุ่มอักขระมากมายมีทั้ง ที่คุ้นเคยกันดี เช่น มหัพภาค อัฒภาค ทวิภาค วิภัชภาค
ยัติภังค์ ปรัศนี อัศเจรีย์ เสมอภาค สัญประกาศ ทีฆ สัญญา กับที่ยังไม่ได้บัญญัติศัพท์ เช่น กระดุมสอด แทรก กระดุมเข้าไป กระดุมหลบหนี กระดุมอวกาศถอยหลัง หรือbackspace...'