ทำไมคนเราถึงไม่สามารถจั๊กจี้ตัวเองได้

ทุก ๆ หนึ่งตารางเซนติเมตรบนผิวหนังของเรา มีจุดที่ไวต่อความเจ็บปวด 100-200 จุด, จุดที่ไวต่อความสัมผัส 25 จุด, จุดที่ไวต่อความเย็น 10 จุด, จุดที่ไวต่อความร้อน 1 จุด แต่ไม่มีจุดที่ไวต่อความคัน อย่างไรก็ตาม เรามักมีความรู้สึกคันบ่อย ๆ เป็นความจริงทีเดียวเวลาเรารู้สึกคัน จะทำให้นั่งไม่ติด นอนไม่หลับโดยจะต้องเอามือหรืออะไรมาเกาให้หายคันจึงจะสบาย มีบางคนเห็นว่า การที่รู้สึกคันหรือจั๊กจี้นั้น เพราะจุดที่ไวต่อความเจ็บปวดได้รับความเร้ากระตุ้น เลยทำให้เกิดความรู้สึกเช่นนี้ขึ้น และก็มีบางคนเห็นว่าถึงแม้ยังไม่ได้พบจุดคันบนผิวหนังก็ตาม แต่อวัยวะรับสัมผัสความคันหรือความจั๊กจี้ต้องมีอยู่แน่ ๆ เช่นเวลาที่ถูกใครเขาจี้ที่ตัว

ที่บางแห่งไม่มีความรู้สึกเช่นนี้ เป็นไปได้หรือไม่ว่าเมื่ออวัยวะรับสัมผัสความคันหรือความจั๊กจี้ถูกเร้ากระตุ้นจากประสาทซิมพาเธติคถ่ายทอดไปยังสมอง และสร้าง "ต่อมแห่งความคึกคัก" ซึ่งทำให้เรารู้สึกคันหรือจั๊กจี้

แล้วทีนี้เวลาเราจี้ตัวเอง ทำไมจึงไม่เกิดความรู้สึกจั๊กจี้นะ?

ที่เป็นเช่นนี้เป็นเพราะความคึกคักในสมองได้ถูกรบกวนนั่นเอง ในขณะที่เราจี้ตัวเองนั้น เราได้เตรียมเนื้อเตรียมตัวไว้ล่วงหน้าแล้ว อันเป็นการกระทบกระเทือนต่อการเร้ากระตุ้นความรู้สึกจั๊กจี้ แม้ว่าจุดจั๊กจี้จะได้รับการเร้ากระตุ้น แต่ความคึกคักได้ก่อเป็นรูปร่างขึ้นในสมองอยู่แล้ว ดังนั้นความรู้สึกที่เกิดขึ้นจึงย่อมแตกต่างออกไป เลยทำให้ไม่รู้สึกจั๊กจี้


นักวิจัยในมหาวิทยาลัยลอนดอน (Daniel Wolpert's group at University College, London) ใช้เครื่อง fMRI วัด ระดับการทำงานของส่วนต่างๆ ในสมองของอาสาสมัคร ในขณะที่ถูกคนอื่นจั๊กจี้ เปรียบเทียบกับ ตอนที่อาสาสมัครจั๊กจี้ตัวเอง ผลคือ สมองของอาสาสมัครที่ถูกจั๊กจี้ แสดงการทำงานที่สูงมากในบริเวณที่เป็นส่วนรับการสัมผัส (somatosensory cortex) แต่ไม่ได้แสดงกิจกรรมอะไรที่มากไปกว่าปกติในส่วนของ ซีรีเบลลัม (Cerebellum) แต่กลับพบว่า ซีรีเบลลัมแสดงระดับการทำงานที่สูงมาก ตอนที่อาสาสมัครจั๊กจี้ตัวเอง และ ระดับการทำงานของส่วนรับการสัมผัสก็ต่ำกว่า ตอนที่ถูกคนอื่นจั๊กจี้ด้วย จึงตีความว่า ตอนที่เราจั๊กจี้ตัวเอง คำสั่งที่ส่งไปบังคับมือ ก็ถูกส่งไปกระตุ้น ซีรีเบลลัม ด้วย เพื่อให้ ซีรีเบลลัม ทำหน้าที่คาดหมายผลของการกระทำไว้ และ ส่งสัญญาณไปลดระดับการกระตุ้นส่วนรับการสัมผัส ทำให้ระดับการทำงานที่ส่วนรับการสัมผัสต่ำกว่า ระดับ threshold ที่จะทำให้รู้สึกจั๊กจี้

 จั๊กจี้ (Tickle) ยังคงเป็นปริศนา ทั้งในแง่ของพฤติกรรมศาสตร์และสรีรวิทยา (physiology) จั๊กจี้เป็นการสัมผัสชนิดหนึ่งที่ส่วนต่าง ๆ ของร่างกายเพื่อทำให้ผู้ที่โดนสัมผัสนั้นบิดตัวหรือหัวเราะโดยอัตโนมัติ

คำว่า "Tickle" มาจากภาษา Middle English ว่า tikelen แปลว่าสัมผัสอย่างเบาๆ "to touch lightly." มีสำนวนว่า The idiom tickled pink แปลว่า ถูกทำให้พึงพอใจ (to be please)

ในปี 1897 มีนักจิตวิทยาชื่อ G. Stanley Hall และ Arthur Allin ได้ตั้งคำขึ้นมาใหม่สองคำว่า Knismesis และ gargalesis เพื่ออธิบายว่าการจั๊กจี้มีสองแบบ

Knismesis คำนี้หมายถึง การจั๊กจี้แบบแผ่วเบาแบบขนนก การจั๊กจี้ประเภทนี้มักไม่ทำให้เกิดการหัวเราะแต่จะทำให้เกิดความรู้สึกคัน การทำให้เกิด Knismesis โดยการกระตุ้นระดับต่ำที่บริเวณที่ไว (sensitive) ของร่างกาย การกระตุ้นนี้ทำได้โดยการสัมผัสเบาๆหรือการใช้กระแสไฟฟ้าเบาๆ

Gargalesis คำนี้หมายถึง การจั๊กจี้ด้วยความแรงกว่า ทำให้เกิดการหัวเราะ และต้องทำซ้ำ ๆ ที่บริเวณที่ sensitive ต่อการจี้