รู้จัก ‘นาร์โคเลปซี’อาการผีอำ

ใครที่รู้สึกตัว พยายามจะตื่น แต่ขยับร่างกายไม่ได้ คงต้องนึกว่าถูก “ผีอำ” เป็นแน่ แต่ในทางการแพทย์สามารถอธิบายปรากฏการณ์ดังกล่าวได้ว่าเป็นเพียงความผิดปกติของการนอนหลับอย่างหนึ่งเท่านั้นเกี่ยวกับเรื่องนี้

          นพ.เมธี วงศ์ศิริสุวรรณ ศัลยแพทย์ระบบประสาท และสมอง รพ.ราชวิถี กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข บอกว่า อาการผีอำในทางการแพทย์ และมุมมองวิทยาศาสตร์ ไม่ได้เกี่ยวกับเรื่องไสยศาสตร์หรือผีแต่อย่างใด แต่เป็นโรคกลุ่มหนึ่งที่เป็นความผิดปกติ ที่เราจัดอยู่ในหมวดของความผิดปกติของการนอนหลับ

          ปกติคนอยากจะนอนแต่นอนไม่หลับ คือเป็นโรคนอนไม่หลับ แต่ผีอำเป็นไปในทิศทางตรงกันข้ามกัน

          อาการผีอำในทางการแพทย์จะอยู่ในหมวดที่เรียกว่า “นาร์โคเลปซี” คือ คนไข้จะมีอาการหลายรูปแบบ เช่น นั่งคุยกันอยู่ดี ๆ หรือคุยกันอยู่กับเพื่อนไม่มีทีท่าว่าจะง่วง แต่กลับหลับไปต่อหน้าต่อตา หลับไปอย่างกะทันหัน โดยไม่ตั้งใจ

          “ผีอำ” เป็นอาการกลุ่มหนึ่งในนาร์โคเลปซี คือ เป็นอัมพาตระหว่างหลับ คนไข้จะครึ่งหลับครึ่งตื่น แต่ปัญหา คือ คนไข้รู้ตัวทุกอย่าง แต่ควบคุมร่างกาย แขนขา หรือแม้แต่พูดก็ยังไม่ได้ คือ รู้ตัวทุกอย่างแต่ขยับร่างกายไม่ได้ จึงเป็นที่มาของคำว่า “ผีอำ” โดยคนไข้จำเหตุการณ์ได้ทุกอย่าง แต่ขยับร่างกายไม่ได้

         อาการ “ผีอำ” เชื่อว่าเป็นความผิดปกติของสารเคมีในประสาทบางอย่าง และพบว่ามีการกระตุ้นด้วยเหตุปัจจัยบางอย่าง เช่น ดูทีวีมากก่อนนอน มีความ เครียดมากก่อนนอน หรือไม่อยู่ในภาวะพร้อมที่จะหลับ บางคนกินกาแฟเยอะ จึงมีคำแนะนำให้หลีกเลี่ยงอาหาร หลีกเลี่ยงการดูทีวีหรือทำอะไรที่ตื่นเต้นก่อนนอน

         บางคนเป็นบ่อยมากจนรู้ว่าไม่ใช่ “ผี อำ” คือ เป็นบ่อยจนกลายเป็นโรค และรู้ว่าตัวเองต้องหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงอะไร ส่วนใหญ่มักจะเกิดปัญหาสำหรับคนที่ไม่เคยเป็นมาก่อน เช่น บางคนอาจจะไปทำงานต่างจังหวัดเหนื่อย พอเข้าพักโรงแรม แล้วเกิดอาการ บวกกับความเชื่อดั้งเดิมอยู่แล้วว่า “ผีอำ” ทั้งที่เป็นความผิดปกติของการนอนหลับ

          ในรายที่เป็นมาก มีอาการรุนแรง แพทย์จะตรวจคลื่นสมอง ซักประวัติ ว่ามีโรคประจำตัวหรือไม่ ส่วนใหญ่การรักษามักแนะนำให้หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ไม่ควรทำ ยกเว้นในรายที่เป็นมากจะมีการใช้ยาช่วยในการนอนหลับ

      

สำหรับคนที่ไม่แน่ใจว่า “ผีอำ” หรือคิดว่ามีความผิดปกติ แนะนำให้ไปพบแพทย์ในโรงพยาบาลใหญ่ ๆ เช่น โรงเรียนแพทย์ ซึ่งจะมีศูนย์ความผิดปกติเกี่ยวกับการนอนหลับ  หรือในโรงพยาบาลบางแห่งอาจเป็นหมอด้านการกรนก็จะดูแลให้

          ด้าน พญ.วิมลรัตน์ วันเพ็ญ รอง ผอ.สถาบันสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นราชนครินทร์ กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข บอกว่า “ผีอำ” เป็นเรื่องวงจรการนอน เป็นการตื่นนอนช่วงที่กำลังฝัน ใครฝันร้ายแล้วลืมตามาในช่วงนั้นพอดี กลายเป็นความฝันนั้นยังค้างอยู่และจะขยับตัวไม่ได้ คนที่เป็นบ่อยอาจเชื่อมโยงกับความวิตกกังวลในช่วงกลางวัน

          อาการ “ผีอำ” จึงเกี่ยวข้องกับอารมณ์ ถ้าช่วงไหนอารมณ์ไม่ค่อยนิ่ง มีความเครียด เศร้า มีโอกาสไปผสานกับความฝันแล้วหลับไม่สนิท พอตื่นในช่วงนั้นก็จะเกิดอาการ แต่ถ้าหลับสนิทอาการเหล่านี้จะไม่เกิด ดังนั้นอาการ “ผีอำ” จึงเกิดได้กับทุกคน เพราะเป็นวงจรการนอน

          ในคนที่เกิดอาการบ่อย ต้องดูว่ารบกวนชีวิตการทำงานหรือไม่ ถ้าคิดว่ารบกวนชีวิตประจำวันต้องรักษา เช่น ต้องดูว่าเป็นโรควิตกกังวลหรือไม่ เป็นโรคซึมเศร้าหรือไม่ หรือมีโรคทางกายอย่างไร ที่ไปกระตุ้นให้ระบบประสาทอัตโนมัติให้ทำงานไวจนเกินไป ถ้ารักษาโรคเหล่านั้นได้ อาการก็จะดีขึ้น

          สรุปว่า ในทางการแพทย์อาการผีอำเป็นความผิดปกติของการนอนหลับอย่างหนึ่งเท่านั้น