กว่าจะเป็นนางใน – ยศนางในสมัยราชวงศ์ชิง และการคัดเลือกเข้าสู่วัง

การคัดเลือกนี้คัดกันทั่วประเทศจากสามชาติพันธุ์เป็นหลัก อันได้แก่ เผ่าแมนจู เผ่ามองโกล และเผ่าฮั่น ซึ่งแต่ละเผ่านี้จะถูกแบ่งกลุ่มเป็นแปดกลุ่ม ตามวิธีการปกครองแบบแปดกองธงของแมนจู ชาวมองโกลก็ถูกแบ่งเป็นแปดกองธงกับเขาด้วย ชาวฮั่นเองก็ไม่พ้น แต่ชาวฮั่นเหล่านี้ที่จะกลายเป็นชาวฮั่นแปดกองธงไม่ใช่ว่าใครจะเป็นได้ง่ายๆ ต้องต้นตระกูลแต่เดิมเป็นข้ารับใช้เหล่าเชื้อพระวงศ์แมนจู พูดง่ายๆคือเป็นข้าหลวงเดิม เมื่อราชวงศ์แมนจูครองแผ่นดินจีน คนเหล่านี้ก็พลอยมีบุญวาสนาตามไปด้วยจนกลายเป็นกลุ่มผู้ดีใกล้ชิดราชสำนัก

บรรยากาศการคัดเลือก จากละครเรื่อง เจินหวนจ้วน (甄嬛传)

ทั้งนี้ จะไม่มาร่วมคัดตัวได้ บิดามารดาต้องทำเอกสารยื่นไปว่าลูกสาวตนป่วย พิการ ไม่เหมาะสมต่อการเป็นนางในด้วยประการทั้งปวง ต่อทางการ แล้วทางการจะส่งคนมาตรวจ ถ้าแย่จริงอะไรจริงก็แล้วไป

ภาพหญิงสาวมีตระกูลในสมัยราชวงศ์ชิง ตรงกลางคือพระนางหว่านหรง (婉容) ฮ่องเฮาพระองค์สุดท้ายของจีน

การคัดเลือกนั้นจะทำการคัดเลือกทุกสามปี นางตระกูลดี พฤติกรรมเลิศ ส่วนสวยหรือไม่เป็นอีกเรื่องหนึ่งจะถูกส่งมาทั่วทั้งแผ่นดิน เมื่อมาถึงวังหลวงแล้วจะค่อยๆทำการคัดเลือกที่ละสองกองธง โดยเรียงลำดับจากแมนจู มองโกล และฮั่น ใครจะดีใครจะได้ก็อยู่ที่บุญพาวาสนาส่งตรงนี้

ภาพถ่ายข้าราชการสมัยราชวงศ์ชิง

พระนางซูสีไทเฮา - พระพันปีหลวงผู้มีอำนาจยิ่งใหญ่กว่าฮ่องเต้

๑. ฮวงโฮว (皇后: huang hou) หรือที่คนไทยคุ้นหูว่า "ฮองเฮา" แผ่นดินนี้มีได้แค่ ๑ องค์

๒. ฮวงกุ๊ยเฟย (皇贵妃: huang gui fei) เป็นรองแค่ฮองเฮา เป็นพระสนมเอก เป็นใหญ่เหนือนักสนมทั้งปวง บางทีอำนาจใหญ่ยิ่งกว่าฮองเฮาเสียอีก เพราะตำแหน่งนี้มักเป็นคนโปรดแท้ๆ ฮองเฮาสิ้นไป ก็ไม่ต้องสงสัยเลยว่าตัวเองจะได้ขึ้นแทน ถ้าไม่ได้ขึ้นแทนก็ทำหน้าที่แทนอย่างสบายใจ

๓. กุ่ยเฟย (贵妃: gui fei) มีได้แค่สององค์ ปรกติมักจะตบกันเพื่อให้ได้ขึ้นไปตำแหน่งฮวงกุ่ยเฟย

๔. เฟย (妃: fei) มีได้ ๔ องค์ เป็นพระสนมชั้นกลางๆ ปาดเหงื่อต่างน้ำกว่าจะได้มา

๕. ผิน (嫔: pin) มีได้ ๖ องค์ เป็นพระสนมชั้นล่าง ต่ำสุด แต่ว่าก็ยังนับว่าดีกว่าตำแหน่งเจ้าจอมอยู่งานธรรมดาทั่วไป

ภาพพระนางหว่านหรง

๖. กุ่ยเหริน (贵人: gui ren) ถ้ามาถึงชั้นนี้ได้ก็ถือว่าใกล้ความฝันแล้ว แต่จะเป็นได้นั้นนอกจากได้รับประทานพระเมตตาแล้วพ่อแม่ยังต้องหนุน กล่าวคือ บิดาต้องเป็นข้าราชการที่ได้รับพระราชทานตราตั้งเป็นตำแหน่งยศขึ้นไป ไม่ใช่เป็นข้าราชการธรรมดาไร้ตราตั้ง เป็นตำแหน่งลอย ระดับล่างๆ (แต่บังเอิญรวยพอที่จะซื้อตำแหน่งได้) แต่ข้อนี้ไม่ยาก ถ้าเกิดโปรดขึ้นมา บิดามักจะได้รับพระราชทานยศ

๗. ฉางจ้าย (常在: chang zai) เป็นเจ้าจอมธรรมดา ฐานะทางบ้าน ออกจะบ้านๆ ไม่เด่นอะไร พ่ออาจจะเป็นแค่ข้าราชการตำแหน่งลอย ใช้เงินซื้อตำแหน่ง ลูกสาวถึงได้เข้าเกณฑ์ร่วมคัดเลือก น้อยนักที่นางในตำแหน่งนี้จะได้ถึงฝั่งฝัน แต่ก็ไม่ยาก ถ้ามีความพยายามมากพอ

๘. ตาอิ้ง (答应: da ying) เป็นเจ้าจอมชั้นต่ำ ฐานะทางบ้าน ต่ำ พ่อเป็นขุนนางระดับล่าง ประหนึ่งฝุ่นละออง เข้ามาได้ถือว่าเป็นบุญ (หรือเป็นกรรมก็ไม่ทราบ)

บรรยากาศนางในของราชวงศ์ชิงกับงานอดิเรกที่แพร่หลาย นั้นคือ...

เล่นไพ่ตอง

เขตฝ่ายในภายในพระบรมมหาราชวังของจีน

เหล่าคุณพนักงานนี้ใช่ว่าตระกูลจะต่ำเสมอไปแม้ศักดิ์จะต่ำกว่านางสนมของฮ่องเต้ อาจจะเป็นลูกสาวของขุนนางเชื้่อพระวงศ์ชั้นสูง ถูกส่งเข้ามาในวังเป็นคุณพนักงาน นางสนองพระโอษฐ์ พวกคุณพนักงานเหล่าทำงานรับใช้ฮ่องเต้ ฮ่องเฮา ฮ่องไทเฮา เป็นอาทิ ถ้าเกิดฮ่องเต้โปรดขึ้นมา หรือว่าฮ่องเฮา ฮ่องไทเฮาทรงพระเมตตาก็อาจจะถูกยกเป็นเจ้าจอม แต่ถ้าไม่โปรดให้ไปเป็นเจ้าจอมหม่อมห้ามแต่ทำงานดีชีวิตก้าวหน้าก็อาจจะเป็นท้าวนาง มีศักดิ์ มีหน้า มีบารมีแผ่ทั้งวัง ไม่เช่นนั้นก็แต่งงานออกไปกับหนุ่มผู้ดีที่เจ้านายเมตตาเลือกให้

อย่างไรก็ตามไม่ได้เป็นอย่างข้างต้น ก็คือเป็นสตรีทำงานในวัง ว่าง่ายๆคือเป็นข้าราชการสตรีในวัง ควบคุมดูแลนางข้าหลวงระดับล่างไป ไม่ก็ถวายการรับใช้ใครไปตามเรื่อง ถ้าไม่โปรดปรานหรือทำงานไม่ได้เด่น ถ้าไม่ทูลลากลับ้านก็คงย่ำต๊อก เป็นนางพนักงานต่อไปจนวันตาย ถูกลืมอยู่ในวัง

เมื่อถูกเลือกตัวเขามาในวังแล้ว แต่ละคนจะได้รับพระราชทานตำแหน่งไป โดยมาก หญิงสาวที่เข้ามาใหม่จะได้รับยศไม่สูงมากนัก นั้นคือ ได้รับยศระดับกุ่ยเหรินลงมา แล้วหลังจากนั้นก็อยู่ที่ว่าบุญจะพาวาสนาจะส่งแค่ไหน ทำให้จากตำแหน่งเจ้าจอมอยู่งานธรรมดาๆได้ลอยขึ้นฟ้าเป็นพระสนม

ภาพพระนางซูสีเสด็จประพาสอุทยาน พร้อมด้วยนู่กวน (นางพนักงาน) และกงนู่ (นางข้าหลวง)

ถ้าถามว่าทำไมถึงไม่อยากเป็น คำตอบง่ายๆคือ ไม่มีใครอยากให้ลูกตัวเองไปอยู่ในกรงทอง คนเป็นร้อย แย่งผู้ชายคนเดียว อย่างไรก็ตาม การเป็นซิ่วนู่อาจจะถูกพระราชทานให้เป็นหม่อมห้ามของพระโอรส หรือเชื้อพระวงศ์ก็ได้ พวกนี้มักจะดีหน่อย เพราะอย่างน้อยก็ไม่ต้องแข่งกันมาก แถมมักจะได้ตำแหน่งพระภรรยาเจ้าเสียด้วย ไม่เช่นนั้นก็ตำแหน่งภรรยารองเป็นอย่างน้อย

เรื่องการเป็นซิ่วนู่นี้มันทุกข์ใจเป็นเรื่องที่ใครๆหลายคนก็รู้ ครั้งหนึ่ง ฮองไทเฮาพระองค์องค์หนึ่งเคยตรัสออกมาว่า "อย่าเลือกซิ่วนู่ จากเขตเจียงหนานเลย พวกนางเศร้าโศกเพราะคิดถึงบ้านจนกินไม่ได้นอนไม่หลับ สงสารพวกนางนัก"

เป็นนกน้อยในกรงทองใช่ว่าจะดีเสมอไป

ภาพฝ่ายใน