พิษของแมงกะพรุน อยู่ตรงไหน เหตุใด จึงอันตรายถึงขั้นเสียชีวิต

เป็นเรื่องน่าตระหนกตกใจอยู่พอสมควรสำหรับการท่องเที่ยวไทย เมื่อเกิดเหตุไม่คาดคิด กรณีที่มีผู้เสียชีวิตที่เกาะพงัน จากการถูกพิษของแมงกะพรุน เมื่อช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมา

หลายคนสงสัยว่าพิษของแมงกะพรุนสัตว์น้อยแห่งท้องทะเล ที่รูปร่างคล้ายร่มหรือกระดิ่งคว่ำ นั้นร้ายแรงถึงขนาดทำให้เสียชีวิตเลยหรือ? บางคนเห็นภาพบาดแผลบนผิวหนังของผู้เสียชีวิต แล้วถึงกับไม่เชื่อสายตา...เอาเป็นว่า เรามีคำตอบครับ

อันที่จริงแล้ว ทั่วโลกนี้มีแมงกะพรุนอยู่มากกว่า 250 ชนิด ซึ่งมีลักษณะ ขนาด และสีแตกต่างกันไป แมงกะพรุนนั้นมีทั้งสายพันธุ์ที่มีพิษ และสายพันธุ์ที่ไม่มีพิษ ซึ่งหลายคนไม่รู้ก็จะดูไม่ออก ว่ายน้ำไปเพลินๆ รู้ตัวอีกทีก็อาจไปโดนเจ้าแมงกะพรุน และเกิดอันตรายได้ หากไปสัมผัสกับพิษของแมงกะพรุนได้

แมงกะพรุนสายพันธุืที่ไม่มีพิษ ก็จะถูกนำมาประกอบอาหาร เช่นแมงกะพรุนหนัง แมงกะพรุนหอม แมงกะพรุนลอดช่อง เป็นวัตถุดิบชั้นยอดของเมนูพิเศษแห่งท้องทะเล แต่แมงกะพรุนสายพันธุ์มีพิษนี่คงไม่ได้ อย่างเช่น แมงกะพรุนไฟ แมงกะพรุนสาหร่าย เป็นต้น

แมงกะพรุนที่มีพิษร้ายแรงที่สุดในโลกนั้น คือแมงกะพรุนปอร์ตุกีสแทนออฟวอร์ ลักษณะเด่นๆ คือ จะมีร่มของแมงกะพรุนที่มีลักษณะคล้ายหมวกของทหารปอร์ตุกีส และมีหนวดยาวๆ ส่วนอีกชนิดหนึ่งที่พิษร้ายแรงไม่แพ้กัน นั้นคือ แมงกะพรุนกล่อง ซึ่งสายพันธุ์นี้ลำตัวจะใสมากแทบมองไม่เห็น แล้วก็ยังมีเข็มพิษอยู่ในเซลล์เป็นล้านๆ เซลล์

พิษของแมงกะพุรนอยู่ที่ไหน

แมงกะพรุนหลายชนิดมีพิษ โดยบริเวณหนวดและแขนงที่ยื่นรอบปาก เรียกว่า เข็มพิษ ใช้สำหรับฆ่าเหยื่อ หรือทำให้เหยื่อสลบก่อนจับกินเป็นอาหาร ซึ่งโดยมากเป็น ปลา และใช้สำหรับป้องกันตัว ภายในเข็มพิษของมันมีน้ำพิษที่เป็นอันตรายทำให้เกิดอาการคัน เป็นผื่น บวมแดง เป็นรอยไหม้ ปวดแสบปวดร้อน และเป็นแผลเรื้อรังได้ หรืออาจถึงขั้นเสียชีวิตได้ ขึ้นอยู่กับแมงกะพรุนแต่ละชนิด

แมงกะพรุนกล่อง (Box jellyfish) เป็นหนึ่งในสัตว์มีพิษร้ายแรงที่สุดในโลก เพราะมีเข็มพิษอยู่ในเซลล์จำนวนล้านๆ เซลล์ มีหนวดที่ยาวมาก และใสจนแทบมองไม่เห็น บางตัวอาจมีความยาวถึง 3 เมตร พิษของแมงกะพรุนกล่อง มีพิษต่อหลายระบบในร่างกายทั้งเลือด เนื้อหนัง หัวใจ ประสาท ทำให้กล้ามเนื้ออ่อนแรง กล้ามเนื้อหน้าท้องและหลังเกร็ง เวียนหัว คลื่นไส้ ปวดหัว กระสับกระส่าย แน่นหน้าอก ส่วนใหญ่ผู้ได้รับพิษมักมีอาการปวดบริเวณแผล หรืออาจปวดไปทั่วร่างกายในบางราย อาจตายหรือจมน้ำก่อนใครจะช่วยทัน พิษของแมงกะพรุนจะทำให้บริเวณที่สัมผัสเป็นเส้นสีแดง คล้ายถูกแส้หรือถูกฟาดอย่างแรง

อาการของคนที่โดนพิษแมงกะพรุน

แมงกะพรุนมีพิษรุนแรงมากจะมีความรุนแรงและอาการแตกต่างกันขึ้นกับชนิดและบริเวณของร่างกายที่โดนพิษ ชนิดที่มีพิษไม่รุนแรงนักจะทำให้เกิดอาการคัดหรือปวดแสบปวดร้อนเล็กน้อย ส่วนพวกที่มีพิษรุนแรงการโดนพิษจะมีการปวดอย่างรุนแรงมาก จะมีอาการชากล้ามเนื้อหดเกร็งจุกเสียด หายใจไม่สะดวก ปวดกล้ามเนื้อมีไข้ อาเจียน

วิธีการช่วยเหลือและปฐมพยาบาล

ถ้าถูกแมงกะพรุน ควรรีบขึ้นจากน้ำทันที ไม่ควรฝืนเล่นน้ำต่อ เพราะอาการอาจจะรุนแรงขึ้น ดังนั้นต้องนำผู้บาดเจ็บขึ้นจากน้ำ หรือ ไปยังบริเวณที่ปลอดภัย และให้ผู้บาดเจ็บอยู่นิ่งๆ เพื่อลดการยิงพิษจากแมงกะพรุน
ห้ามขัดถูบริเวณที่ถูกแมงกะพรุน
เรียกให้คนช่วย และโทร 1669 เรียกรถพยาบาลฉุกเฉิน ควรสังเกตประเมินอาการตลอดเวลา
หากผู้ป่วยมีอาการรุนแรง หมดสติ ไม่หายใจ หรือไม่มีชีพจร ให้ทำการ CPR ทันที
เวลาโดนที่ผิวหนัง ห้ามใช้นิ้วดึงออกหรือใช้วัตถุใดๆ ขูดออกเด็ดขาด เพราะเป็นการเร่งให้เข็มพิษแทงเข้าไปในเนื้อแล้วปล่อยพิษเข้าสู่กระแสเลือด
ล้างบริเวณที่ถูกพิษด้วยน้ำส้มสายชูบ้าน ความเข้มข้น 2-10 % นานอย่างน้อย 30 วินาที หากไม่มีให้ใช้น้ำทะเล1 อย่างแรกเลย มีการแพ้และถึงกับจมน้ำได้ เพื่อนๆเองที่เล่นน้ำอยู่ใกล้ๆ ก่อนจะเข้าไปช่วย สังเกตสังนิดนะครับว่ามีแมงกะพรุนอยู่หรือไม่ เพราะบางครั้งเราเขาไปช่วยเพื่อนแบบไม่ระวัง อาจจะถูกแมงกะพรุนอีกคนก็ได้animal_bite_alcohol
ในกรณีของแมงกระพรุนกล่อง ให้ใช้น้ำแข็งประคบลดอาการปวด หลังจากที่ล้างด้วยน้ำส้มสายชูแล้ว หรือใช้ผักบุ้งทะเลตำพอกที่แผล
อย่างไรก็ตาม เมื่อเกิดการโดนพิษแมงกะพรุนหลังจากทำการปฐมพยาบาลแล้วให้รีบนำผู้ป่วยส่งแพทย์ทันที เนื่องจากพิษของแมงกะพรุนมีฤทธิ์อยู่ได้นาน 1 เดือน ก็จะสลายไปเองตามธรรมชาติ จึงไม่ควรรับประทานยาแก้แพ้ทุกชนิดเพราะจะทำให้เกิดผลข้างเคียงอื่น ๆ ได้

ที่มาข้อมูล http://www.emaginfo.com/?p=67240#sthash.8Rr7u0rJ.dpuf