กระดาษ A4 …มีดีตรงพับครึ่ง

พวกเราชาวพนักงานออฟฟิศก็คงจะคุ้นเคย กับกระดาษที่เห็นตั้งเป็นรีมอยู่ข้างเครื่องถ่ายเอกสารหรือปริ้นเตอร์กันดี นะครับ กระดาษแผ่นกำลังดีสีขาวๆที่เราเรียกกันติดปากว่า กระดาษ A4… เคยสงสัยไหมครับว่า เจ้ากระดาษ A4 มันมีดีอะไร ทำไมทุกออฟฟิศถึงใช้กัน?

เหตุที่เรานิยมใช้กระดาษขนาด A4 กันในทุกวันนี้ก็เพราะ กระดาษ A4 มีสัดส่วนที่มีประสิทธิภาพมากที่สุดเท่าที่เราคิดกันออกมาได้ครับ โดยกระดาษ A4 เป็นหนึ่งในขนาดของกระดาษหมวด A (A series) ตามมาตรฐาน ISO 216 โดยกระดาษที่มีสัดส่วนตามมาตรฐานดังกล่าวนี้ เมื่อพับครึ่งตามยาว จะได้กระดาษที่เล็กลงครึ่งหนึ่งแต่ยังมีสัดส่วนคงเดิม

ที่ว่าสัดส่วนแบบนี้มีประสิทธิภาพก็ เพราะ ถ้าเราผลิตกระดาษตั้งต้นแผ่นใหญ่จากโรงงานด้วยสัดส่วนนี้ เราจะแบ่งครึ่งมันให้เล็กลงไปได้เรื่อยๆ โดยสัดส่วนจะไม่เปลี่ยนไปเลย จากนั้นเราก็แค่แบ่งย่อยให้เล็กลงๆจนได้ขนาดที่เหมาะกับการใช้งานประเภท ต่างๆ อธิบายให้เห็นภาพแบบนี้ครับ…

สมมุติว่าเราเริ่มต้นที่กระดาษแผ่น ใหญ่สุดที่เรียกว่า ขนาด A0 เมื่อเราแบ่งครึ่งกระดาษ A0 เราก็จะได้กระดาษขนาด A1 สองแผ่น ซึ่งกระดาษ A1 ก็คือขนาดที่ใช้กับโปสเตอร์ตามหน้าโรงภาพยนตร์นั่นแหละครับ เมื่อเราแบ่งครึ่งกระดาษ A1 เราก็จะได้กระดาษ A2 แบ่งครึ่งกระดาษ A2 ก็จะได้ A3 และเมื่อแบ่งครึ่งกระดาษ A3… ถูกแล้วครับ เราก็จะได้กระดาษ A4 ที่เราคุ้นเคยกันนั่นเอง

การแบ่งครึ่งแล้วยังคงสัดส่วนเดิมไว้ ได้ ดียังไง? ข้อดีก็อยู่ที่ว่ากระดาษทุกขนาดจะสามารถขยายขนาดขึ้น หรือย่อลงให้พอดีกับทุกๆขนาดในกระดาษหมวด A นี้ได้ครับ ลองนึกถึงว่า เรามีรูปภาพขนาด A1 เราก็สามารถย่อลงไปใส่กระดาษ A4 ได้พอดีเป๊ะ หรือถ้าต้องการพิมพ์เอกสารสองหน้าคู่ ก็เพียงแค่เลือกขนาดกระดาษให้ใหญ่ขึ้นไปสเต็ปนึง ด้วยวิธีการแบบนี้ เราก็จะไม่มีเศษเหลือของกระดาษที่ต้องตัดทิ้งให้สิ้นเปลือง

ถ้าใครเคยสังเกตขนาดของกระดาษ A4 ก่อนสั่งพิมพ์เอกสารในคอมพิวเตอร์ จะเห็นว่ากระดาษ A4 มีขนาดเป็นตัวเลขแปลกๆจำยากๆ คือ กว้าง 21 เซ็นติเมตร และยาว 29.7 เซ็นติเมตร… เหตุที่ตัวเลขดูไม่ลงตัวน่าขัดใจแบบนี้ก็เพราะมันมาจากการคำนวนสัดส่วนที่ ว่านั่นเองครับ กระดาษที่เมื่อพับครึ่งแล้วยังคงได้สัดส่วนเท่าเดิม ความกว้างต่อความยาวที่เป็นไปได้มีแบบเดียวเท่านั้น นั่นคือ กว้าง 1 ส่วน ยาว สแควร์รูท 2 ส่วน ! หรือประมาณ 1ต่อ1.414 สัดส่วนมึนๆนี้เองครับ กลายเป็นที่มาของขนาดกว้างยาวจำยากๆของกระดาษหมวด A ทั้งหลายที่เราใช้กันอยู่ทุกวันนี้