ประพฤติผิดในกาม

เจตนาที่ล่วงละเมิดคู่ครองของคนอื่น ผู้ที่ตนไม่ควรละเมิด เป็นไปทางกาย ท่านเรียกว่า ประพฤติผิดในกาม

ส่วนความผิดที่จัดเป็นการประพฤติผิดในกามนั้น ได้แก่ ความผิดที่เกิดขึ้น เพราะนอกใจคู่ครองของตน และละเมิดคู่ครองของคนอื่นนั่นเอง

การประพฤติผิดในกามนั้น จะต้องประกอบด้วยหลัก 4 ประการ คือ

1. วัตถุที่จะพึงประพฤติล่วง

2. จิตคิดจะข้องเกี่ยวในวัตถุที่พึงประพฤติล่วงนั้น

3. มีความพยายาม

4. มีความยินดี

การประพฤติผิดในกามนั้น ท่านว่ามีโทษมากมายมหันต์ เพราะเหตุ 4 ประการ คือ

1. กระทำในบุคคลผู้มีคุณธรรม

2. เป็นการข่มขืนใจ

3. มีความพยายามมาก

4. มีกิเลสแรงกล้า

การประพฤติผิดในกาม ที่ตรงกันข้ามจากเหตุ 4 ประการนี้ ท่านว่า มีโทษน้อย

โทษของการประพฤติผิดในกามนี้ มีเรื่องเล่าเป็นอุทาหรณ์ว่า

สมัยก่อน มีชายหนุ่มคนหนึ่ง ร่ำเรียนวิชากับอาจารย์ทิศาปาโมกข์ที่เมืองตักกสิลา ด้วยความที่เขาเป็นชายหนุ่มหน้าตาดี มีความประพฤติเรียบร้อย เรียนเก่ง เป็นที่รักใคร่ของอาจารย์ เมื่อเรียนจบแล้ว จึงลาอาจารย์กลับบ้าน ก่อนเดินทางกลับบ้าน อาจารย์ได้ยกลูกสาวคนหนึ่งให้เป็นภรรยา

เมื่อทั้งคู่เดินทางมาได้ครึ่งทาง ได้พบกับพวกโจรที่มาคอยดักปล้นจึงเกิดการต่อสู้กันขึ้น เขาได้ฆ่าโจรตายไปหลายคน จนลูกศรในมือหมด จากนั้น จึงต่อสู้กับหัวหน้าโจรด้วยมือเปล่า บอกให้ภรรยานำดาบมาให้ แต่ภรรยากลับเกิดความรักในตัวโจรที่ตนเพิ่งจะพบเห็นเดี๋ยวนั้นเอง จึงส่งดาบไปให้โจร ฆ่าชายหนุ่มตาย

หัวหน้าโจรพานางไปถึงแม่น้ำสายหนึ่ง คิดว่า หญิงคนนี้พบชายอื่นเข้า คงจะให้ฆ่าเราเหมือนกับให้เราฆ่าสามีเธอ เราไม่ต้องการผู้หญิงคนนี้ จึงออกอุบายหลอกลวงเอาทรัพย์สินเงินทองของเธอจนหมดสิ้น แล้วก็จากไป โดยทิ้งคำพูดไว้กับเธอว่า แม่คนงาม เธอแลกสามีของเธอกับฉันซึ่งมิใช่สามี วันหน้าเธอคงจะแลกฉันกับชายอื่นอีก ฉันจะหนีเธอไปให้ไกลที่สุดเท่าที่จะไกลได้

หญิงสาวคนนั้น ไม่มีใครคบหาสมาคมด้วย เพราะประพฤติผิดศีลข้อที่ 3 นั่นเอง