ผ้าอาบน้ำฝน บุญประเพณีเข้าพรรษา

วันสำคัญทางพระพุทธศาสนา อาสาฬหบูชา หรืออาสาฬหปุรณ

มีบูชาในวันนี้เป็นวันที่พระพุทธ เจ้าทรงแสดงปฐมเทศนาธัมมจักกัปปวัตนสูตรเป็นผลให้เกิดมีพระสาวกรูปแรกขึ้นในพระพุทธศาสนาถือได้ว่าเป็นวันแรกที่มี พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ ครบองค์พระรัตนตรัย

ต่อเนื่องมาในวันแรม 1 ค่ำเดือน 8

ซึ่งเป็นอีกวันหนึ่งที่มีความสำคัญด้วยเป็น วันเข้าพรรษา ซึ่งการเข้าพรรษาเป็นพุทธบัญญัติกำหนดให้พระภิกษุหยุดอยู่กับที่ไม่เดินทางไปพักค้าง ณ สถานที่ใดสถานที่หนึ่งตลอดฤดูฝนเป็นเวลาสามเดือน ซึ่งการที่พระภิกษุอยู่ประจำที่ทำให้มีโอกาสได้สงเคราะห์กุลบุตรที่ประสงค์จะอุปสมบท เพื่อศึกษาพระธรรมวินัย ได้สงเคราะห์ พุทธบริษัททั่วไปช่วงพรรษา จึงเป็นอีกโอกาสดีที่พุทธศาสนิก ชนจะได้ตั้งมั่นรักษาศีล ปฏิบัติธรรม ลด ละเลิกอบายมุขทั้งหลายทั้งปวง

นอกจากนี้เมื่อถึงวันเข้าพรรษา

ไม่เพียงการทำบุญตักบาตร รักษาศีล ฟังเทศน์ฟังธรรมแต่ยังมีการนำ ผ้าอาบน้ำฝน ถวายแด่พระภิกษุรวมอยู่ด้วย ไพฑูรย์ ปานประชา นักวิชาการวัฒนธรรม สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงวัฒนธรรมให้ความรู้พร้อมบอกเล่าประเพณีการถวายผ้าอาบน้ำฝนที่ยังคงปฏิบัติสืบต่อกันมาว่า ปกติผ้าที่พระภิกษุใช้จะมีเพียงสามผืน ในช่วงเข้าพรรษาซึ่งเป็นฤดูฝน ผ้าที่ใช้อาจเปียกบ่อย จึงมีการถวายผ้าชนิดหนึ่งที่เรียกกันว่า ผ้าอาบน้ำฝน ให้กับพระได้ใช้ผลัดเปลี่ยน

การถวายผ้าอาบน้ำฝนเป็นประเพณี

ที่มีเรื่องเล่ามาแต่ครั้งพุทธกาลซึ่งตามที่ทราบกันนางวิสาขาเป็นคนแรกที่กราบทูลขอพระพุทธเจ้า ถวายผ้าอาบน้ำฝนแด่พระภิกษุซึ่งถึงวันนี้ยังคงเป็นประเพณีที่ชาวพุทธปฏิบัติต่อเนื่องมาซึ่งผู้ที่ทำบุญถวายผ้าอาบน้ำฝนจะได้รับอานิสงส์เหมือนการถวายผ้าชนิดอื่น ๆ

“เมื่อถึงวันเข้าพรรษานอกจากทำบุญตักบาตร ฟังเทศน์ปฏิบัติธรรมก็จะมีการถวายผ้าอาบน้ำฝนรวมอยู่ด้วย การถวายผ้าอาบน้ำฝนแม้จะไม่มีการกำหนดวัน แต่โดยมากจะทำบุญถวายกันในวันเข้าพรรษา การถวายนั้นมีทั้งถวายแบบเจาะจง ถวายแบบสังฆทานไม่เจาะจงพระรูปหนึ่งรูปใดและในรูปแบบนี้จัดเป็นแบบสลากภัต

การทำบุญเป็นเรื่องของการชำระใจให้สะอาด สุขใจที่ได้ทำในสิ่งดี ๆ และหากมีความตั้งใจทั้งก่อนให้ ขณะที่ให้และหลังจากการให้ จิตใจที่ปลื้มปีติทั้งสามเวลาเหล่านี้ก็จะก่อเกิด บุญเกิดความปีติสุขใจ”

การถวายผ้าอาบน้ำฝนแต่เดิมกล่าวกันว่า

ถวายกันเพียงแต่ผ้า แต่ต่อมาภายหลังถวายเครื่องบริวารตามที่เหมาะสม อย่าง สบู่ แปรงสีฟัน ยาสีฟัน กระดาษชำระ ฯลฯ ร่วมด้วย แต่อย่างไรก็ดีในการเลือกสิ่งของเพื่อนำมาถวายพระนั้นต้องไม่ละเลยพิจารณาถึงสิ่งของที่จะนำมาใช้ สิ่งของนั้นยังคงใช้ได้ ไม่หมดอายุหรือหมดสภาพ เช่นเดียวกันกับผ้าอาบน้ำฝนควรพิจารณาถึงเนื้อผ้า ซึ่งต้องไม่บางเกินไป

นอกจากการถวายผ้าอาบน้ำฝนในวันเข้าพรรษา นักวัฒนธรรมท่านเดิมยังกล่าวถึงการทำบุญเพิ่มว่า
 
การทำบุญที่ครบพร้อมด้วยบุญนั้น การทำบุญจะต้องมีใจเต็มเปี่ยมที่อยากให้ผู้รับต้องเหมาะสมกับการเป็นผู้รับ ส่วนสิ่งของทำบุญที่ตั้งใจให้ต้องบริสุทธิ์ได้มาโดยสุจริตและเมื่อเจตนาครบพร้อมทั้งก่อนให้ ระหว่างให้หรือหลังจากให้การทำบุญจึงก่อเกิดบุญอย่างเต็มเปี่ยม

“การทำบุญในทางพุทธศาสนาไม่ได้มีเพียงการให้ทาน ทำบุญที่วัด หากแต่สามารถทำได้อีกหลายวิธีอย่างการทำบุญที่เรียกว่าบุญกิริยาวัตถุ 10 หรือสิ่งอันเป็นที่ตั้งแห่งการทำบุญ 10 ประการนั้นอย่างที่กล่าวมา บุญหมายถึงการทำความดีสิ่งดีเป็นเครื่องชำระจิตใจให้สะอาดบริสุทธิ์ บุญจึงเป็นเสมือนเครื่องกำจัดสิ่งเศร้าหมองให้ออกจากใจ

บุญยังช่วยให้ลด ละ เลิกความโลภ ความเห็นแก่ตัว ความมีจิตใจคับแคบ
 
อันเป็นสาเหตุให้เกิดความทุกข์และ บุญยังทำให้ก้าวไปสู่การทำคุณงามความดียกระดับจิตใจให้สูงขึ้น ก่อเกิดความอิ่มเอิบใจ ซึ่งการให้ทานเป็นหนึ่งในสิบวิธี แต่ยังมีอีกเก้าวิธีที่ไม่ต้องใช้สิ่งของ ได้แก่ การรักษาศีล การเจริญภาวนา อ่อนน้อมถ่อมตน ขวนขวายช่วยเหลือ การชื่นชมส่วนบุญของผู้อื่นให้ผู้อื่นได้ร่วม ทำบุญ อนุโมทนาบุญ การฟังธรรมฟังในเรื่องที่ดี การพูดคุยในเรื่องที่ดี เห็นถูกต้องตามทำนองครองธรรมไม่ถือทิฐิ เอาแต่ความคิดของตนเป็นใหญ่ แต่รู้จักแก้ไข ปรับปรุงพัฒนาความคิดเห็น เข้าใจในเรื่องต่าง ๆ ถูกต้องตามธรรมอยู่เสมอซึ่งเหล่านี้เป็นการทำบุญทั้งสิ้น”

ขณะที่การถวายผ้าอาบน้ำฝนเป็นหนึ่งในประเพณีเข้าพรรษา ในช่วงเวลานี้ยังมี ประเพณีการหล่อเทียนพรรษา ซึ่งเป็นการนำเทียนขี้ผึ้งที่มีอยู่ ของแต่ละบ้านหลอมหล่อรวมกันเมื่อเทียนแห้งแล้วก็นำไปถวายพระที่วัด

“การหล่อเทียนประเพณีที่ยังคงมีปฏิบัติต่อกันมา ในบางชุมชนร่วมมือร่วมใจกันเมื่อหล่อเทียนเสร็จสมบูรณ์ก็จะช่วยกันตกแต่งให้สวยงามก่อนนำไปถวายพระที่วัด ระหว่างทางก็จะมีการแห่เทียน ร้องรำกันไป เดิมทีแท่งเทียนเล่มหนึ่งจะไม่ใหญ่โตอะไรมากจะเหมาะสมเพียงพอแก่การใช้ของพระในช่วงจำพรรษาและนอกจากการทำบุญสร้างกุศลร่วมกัน ในประเพณีนี้ยังถ่ายทอดให้เห็นถึงความสามัคคีการร่วมมือร่วมใจกันของชุมชน”

นอกจากนี้ช่วงเทศกาลเข้าพรรษายังมีประเพณีท้องถิ่น

ที่ได้รับการกล่าวขานเป็นที่รู้จักอย่าง การทำบุญตักบาตร ดอกไม้ ดอกเข้าพรรษาของจ.สระบุรี อีกทั้งยังมีกิจกรรมที่ดีอีกมากมายที่ใช้ช่วงเวลาที่มีความหมายนี้เป็นการเริ่มต้น อย่าง การงดเหล้าเข้าพรรษา งดอบายมุขหรือแม้แต่การรณรงค์ปลูกต้นไม้ ฯลฯ ซึ่งสอดคล้องกับสภาพอากาศอีกทั้งยังช่วยลดภาวะโลกร้อน นักวัฒนธรรมกล่าวทิ้งท้าย

จากสองวาระสำคัญทางพุทธศาสนาวันอาสาฬหบูชาและวันเข้าพรรษาในปีนี้

นับเป็นอีกโอกาสดีต่อการตั้งมั่นทำบุญสร้างกุศล ตั้งจิตอธิษฐานปฏิบัติตัวเริ่มต้นทำสิ่งดีงาม ลด ละ เลิกอบายมุขทั้งหลายทั้งปวง บุญกุศลที่เกิดขึ้นก็จะก่อเกิดความสุขความปีติเป็นสิริมงคลแก่ชีวิตทั้งต่อตนเองและคนรอบข้าง