โรคชั้นประหยัด (Deep vein thrombosis)

ถ้าท่านผู้อ่านอ่านหนังสือพิมพ์หรือฟังข่าวจะพบชื่อโรคชั้นประหยัดเท่าที่เรียนว่ามายังไม่เคยเจอโรคนี้แต่ถ้าบอกว่าโรค deep vein thrombosis ไม่ว่าจะเป็นแพทย์แผนกไหนก็ต้องรู้จักเป็นอย่างดีเนื่องจากเป็นโรคที่พบอยู่เรื่อยๆ
 
ฟังจากชื่อแล้วเป็นเฉพาะคนจนหรือเปล่า และจำเป็นต้องนั่งเครื่องบินชั้นประหยัดหรือไม่ เป็นแล้วอันตรายหรือไม่ มีวิธีป้องกันอย่างไร หลังจากท่านผู้อ่านได้อ่านบทความนี้หมดแล้วคงพอมีความรู้เบื้องต้นที่จะดูแลและป้องกันโรคนี้

เส้นหลอดเลือดดำจะนำเลือดที่ใช้แล้วกลับสู่หัวใจโดยอาศัยการบีบตัวของกล้ามเนื้อร่วมกับลิ้นในหลอดเลือดดำ หลอดเลือดดำที่ขามี 2 ชนิดคือหลอดเลือดดำที่ผิว superficial veinที่เราสามารถเห็นได้ด้วยตา ซึ่งจะนำเลือดจากผิวไปสู่หลอดเลือดดำส่วนลึก deep veinซึ่งจะอยู่ในกล้ามเนื้อ หลอดเลือดดำลึกก็จะนำเลือดไปยังหลอดเลือดดำใหญ่ในท้อง inferior venacava

ปกติเลือดในหลอดเลือดดำจะไหลเวียนอยู่ตลอดเวลา แต่เมื่อมีภาวะที่เลือดดำหยุดไหลเวียนและจับแข็งตัว thrombosisในหลอดเลือดเรียกภาวะนี้ว่าลิ่มเลือดคั่งในหลอดเลือดดำภาวะนี้อาจจะเกิดร่วมกับการอักเสบของหลอดเลือดดำ thromboplebitis คือมีทั้งลิ่มเลือดและการอักเสบของหลอดเลือด ภาวะนี้อาจจะเกิดที่เส้นเลือดผิว superficial vein ซึ่งเพียงทำให้บวมและปวดเท้านั้นจะไม่ไปอุดหลอดเลือดหัวใจหรือปอด การรักษาก็ไม่ยุงยากแต่หากเกิดที่เส้นเลือดส่วนลึก deep vein จะก่อให้เกิดปัญหามากคือลิ่มเลือดอาจจะไปอุดที่ปอดเรียก pulmonary embolism ซึ่งอันตรายเสียชีวิตได้

สาเหตุใหญ่ๆที่ทำให้เกิดภาวะนี้ได้แก่

1. หลอดเลือดดำได้รับอันตราย เช่นอุบัติเหตุกระดูกหัก กล้ามเนื้อถูกกระแทก หรือการผ่าตัด
2. เลือดในหลอดเลือดมีการไหลเวียนช้าลง เช่นการนั่งหรือนอนนาน หลังผ่าตัด อัมพาต การเข้าเผือก
3. การที่เลือดมีการแข็งตัวง่าย

ซึ่งปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดลิ่มเลือดในหลอดเลือดดำ มีดังนี้

• คนแก่ นอนไม่เคลื่อนไหวมากว่า 3 วัน
• อัมพาต
• การเข้าเผือก
• หลังผ่าตัดทำให้ต้องนอนนาน
• การที่ต้องนั่งรถ รถไฟ เครื่องบิน หรือนั่งไขว่ห้าง
• การใช้ยาคุมกำเนิด ฉีดยาเสพติด
• การตั้งครรภ์ หลังคลอด
• นอนไม่เคลื่อนไหวมากกว่า 3 วัน
• โรคมะเร็ง
• โรคทางพันธุกรรมบางโรค

อาการที่สำคัญที่พบคืออาการบวมที่เท้า เนื่องจากการไหลกลับของเลือดไม่ดีมักจะบวมข้างเดียว บางรายอาจจะเห็นเส้นเลือดโปงพอง อาจจะมีอาการปวดกล้ามเนื้อหรือเป็นตะคริวพบได้ครึ่งหนึ่งของผู้ป่วยโดยเฉพาะเวลากระดกข้อเท้าจะทำให้ปวดมากขึ้น เมื่อกดบริเวณน่องก็จะทำให้ปวด ผู้ป่วยบางรายอาจจะไม่มีอาการที่เท้าอาจจะมาพบแพทย์ด้วยเรื่องหอบเหนื่อยเนื่องจากลิ่มเลือดไปอุดในปอด

หากพบว่าเป็นโรคนี้ จะต้องรีบให้การรักษาโดยรับตัวไวในโรงพยาบาลแพทย์จะเลือกให้ heparin หรือ low molecular weight heparin หลังจากนั้นต้องให้ warfarin เพื่อป้องกันลิ่มเลือดอีก 3 เดือน

ดังนั้นหากใครที่มีปัจจัยเสี่ยงที่จะเป็นโรคนี้จึงควรตรวจสอบร่างกายของตนเองเป็นประจำเพื่อเช็คว่าร่างกายมีอะไรผิดปกติหรือไม่ แต่ทางที่ดีควรออกกำลังสม่ำเสมอจะเป็นวิธีป้องกันที่ดีที่สุดคะ


ข้อมูลจาก : siamhealth