พระโสณโกฬิวิสเถระ (ผู้ปรารถนาความเพียร)

"ผู้ที่ทอดทิ้งสิ่งที่ควรทำ ไปทำสิ่งที่ไม่ควรทำ ทุกข์โทษทั้งหลาย
ย่อมประดังมาหาเขา ผู้มัวเมา ประมาท และเย่อหยิ่ง จองหอง"

"ผู้ที่ไม่ยุ่งเกี่ยวกับสิ่งที่ไม่ควรทำ พากเพียรพยายามทำแต่สิ่ง
ที่ควรทำ มีสติสัมปชัญญะ ทุกข์โทษทั้งหลาย ย่อมสูญหายไป
จากเขา"

นามเดิม..'โสณะ' เพราะเป็นผู้มีผิวพรรณผุดผ่อง ส่วนโกฬิวิสะ
เป็นชื่อแห่งโคตร บิดานามว่า 'อุสภเศรษฐี' มีถิ่นฐานอยู่ในนคร
จำปา ท่านเป็นคนสุขุมาลชาติมีโลมา(ขน)ที่ละเอียดอ่อนก่อน
เกิดที่ฝ่าเท้าสองข้าง

เหตุที่ท่านมีโลมาที่ละเอียดอ่อนเกิดที่ฝ่าเท้าทั้งสองข้าง พระเจ้า
พิมพิสาร พระเจ้าแผ่นดินมคธ มีความประสงค์จะทอดพระเนตร
โลมาที่ฝ่าเท้าของนายโสณะนั้น จึงรับสั่งให้เขาไปเฝ้าพระพุทธเจ้า
ซึ่งประทับอยู่ที่ภูเขาคิชฌกูฏใกล้กรุงราชคฤห์

ท่านพร้อมกับชาวบ้านจำนวนหนึ่งได้ไปเฝ้าพระพุทธเจ้าตามรับสั่ง
ได้ฟังพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถา และอริยสัจ 4 ชาวบ้านเกิด
ศรัทธาเลื่อมใสในพระรัตนตรัย แสดงตนเป็นอุบาสกแล้วกลับไป
ส่วนท่านเข้าไปเฝ้าพระพุทธเจ้าแล้วเกิดศรัทธา กราบทูลขอบรรพชา
อุปสมบท

ครั้นบวชแล้วท่านได้ไปบำเพ็ญสมณธรรมในป่าสีตวันใกล้เมืองราชคฤห์
นั่นเอง เดินจงกรมด้วยเท้า ด้วยเข่า และมือ จนเท้า เข่า และมือแตก
แต่ก็ไม่บรรลุผลอะไร เพราะความเพียรที่มากเกินไป ทำให้จิตใจฟุ้งซ่าน
คิดน้อยใจตัวเองว่ามีความเพียรมากถึงเพียงนี้ ยังไม่บรรลุมรรคผล
พระพุทธเจ้าทรงทราบความคิดของท่านจึงเสด็จไปแสดงธรรมโปรด
โดยเปรียบเทียบกับพิณ ๓ สาย ว่าสายพิณที่ขึงตึงเกินไปและหย่อน
เกินไป จะมีเสียงไม่ไพเราะ เมื่อได้รับคำสอนของพระพุทธเจ้าแล้ว ท่าน
ปรับความเพียรและสมาธิให้เสมอกันบำเพ็ญเพียรแต่พอดี ไม่ตึงนัก
ไม่หย่อนนัก ไม่นานท่านก็ได้บรรลุอรหันตผล

พระโสณโกฬิวิสเถระนี้ เป็นอุทาหรณ์สำคัญสำหรับผู้ที่นิยมปฏิบัติ
อัตตกิลมถานุโยค ว่าวิธีนั้นไม่สามารถจะทำให้บุคคลบรรลุผลที่
ต้องการได้เลย ครั้นสำเร็จเป็นอรหันต์แล้ว แสดงคุณสมบัติของ
พระอรหันต์ในสำนักของพระพุทธเจ้าว่า ภิกษุผู้เป็นพระอรหันต์นั้น
จิตใจน้อมเข้าในคุณ 6 ประการคือ...
1. น้อมเข้าไปในบรรพชา
2. น้อมเข้าไปในความสงัด
3. น้อมเข้าไปในความสำรวมไม่เบียดเบียน
4. น้อมเข้าไปในความไม่ถือมั่น
5. น้อมเข้าไปในความไม่มีความอยาก
6. น้อมเข้าไปในความไม่หลง

พระโสณโกฬิวิสเถระนี้ ครั้นยังไม่บรรลุพระอรหันต์ได้บำเพ็ญความเพียร
อย่างแรงกล้า ดังได้กล่าวมา พระพุทธองค์จึงทรงยกย่องท่านว่า
เป็นผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลาย ผู้ปรารถนาความเพียร

ท่านได้ช่วยพระศาสดาประกาศพระศาสนา จนถึงเวลาอายุขัย
จึงได้ปรินิพพานจากโลกนี้ไป เปรียบเหมือนไฟที่หมดเชื้อแล้วมอด
ดับไป...ฯ

~บทความโดย..สุนันทาบุตร จากหนังสือพิมพ์สังฆทานนิวส์~
ขอนอบน้อมแด่คุณพระพุทธ คุณพระธรรม คุณพระสงฆ์...ฯ