ความอ่อนน้อมถ่อมตนเป็นอุดมมงคล

มงคลข้อที่ ๒๓ การอ่อนน้อมถ่อมตน ความประพฤติถ่อมตนเป็นอุดมมงคล

ความประพฤติถ่อมตนนั้นได้แก่ความไม่พองลม คือไม่ยกตนข่มท่าน ไม่ถือตัวว่ามีชาติตระกูลสูง มีความรู้สูง มียศสูง เป็นต้น แล้วเหยียบย่ำดูถูกผู้ที่มีชาติตระกูลต่ำกว่า มีความรู้น้อยกว่า มียศต่ำกว่า เป็นต้น

การยกตนข่มท่านจึงเป็นอกุศลประเภทมานะ ทำให้เป็นคนกระด้างถือตัว ไม่ยอมก้มหัวให้ใคร คนมีมานะจึงไม่น่ารัก ขาดความอ่อนน้อม เป็นที่รังเกียจของผู้คบหาในปัจจุบัน และทำให้เกิดในตระกูลต่ำในภายหน้า ทำให้พลาดจากคุณวิเศษที่ควรจะได้

เหมือนดังครูสัญชัยเวลัฏฐบุตร ที่เคยเป็นครูของท่านพระสารีบุตร และท่านพระมหาโมคคัลลานะ

ในสมัยที่ยังมิได้เป็นสาวกของพระพุทธเจ้า เดิมท่านทั้งสองบวชเป็นปริพาชกในสำนักของครูสัญชัย เรียนจนจบความรู้ที่ครูสอนให้ เห็นว่ายังไม่ใช่ทางหลุดพ้น จึงลาอาจารย์ไปแสวงหาทางหลุดพ้น ท่านพระสารีบุตรได้พบท่านพระอัสสชิ อรหันตสาวก ฟังธรรมของท่านแล้วบรรลุเป็นพระโสดาบัน

เมื่อได้บรรลุเป็นพระโสดาบันแล้วก็นำธรรมะที่ได้ฟังนั้นไปเล่าให้ท่านพระมหาโมคคัลลานะผู้เป็นสหายฟัง ท่านพระมหาโมคคัลลานะก็ได้บรรลุเป็นพระโสดาบันเช่นกัน เมื่อท่านทั้งสองบรรลุธรรมแล้วก็ใคร่จะไปเฝ้าพระบรมศาสดา ก่อนไปได้ชักชวนครูสัญชัยอาจารย์เก่าของตนให้ไปด้วย ครูสัญชัยทั้งๆ รู้ว่าการไปเฝ้าพระบรมศาสดาเป็นการไปดีมีประโยชน์ แต่ด้วยมานะว่าตนเป็นครูมีลูกศิษย์ลูกหามาก จะยอมตนเป็นศิษย์ของพระสมณโคดม ซึ่งเด็กกว่าได้อย่างไร จึงไม่ยอมไป เป็นเหตุให้พลาดโอกาสคือมรรค ผล นิพพาน ที่ควรจะได้ นี่คือโทษของมานะ ความกระด้างถือตัว ส่วนท่านพระสารีบุตรและพระมหาโมคคัลลานะ เมื่อได้เข้าเฝ้าพระบรมศาสดาบวชแล้วก็ได้เป็นพระอรหันต์และได้เป็นพระอัครสาวกขวาซ้ายของพระศาสดา

ด้วยความมีมานะจึงไม่ดีเลย ส่วนความไม่มีมานะ ประพฤติถ่อมตนเป็นอุดมมงคล

ความอ่อนน้อมดุจดังต้นข้าวที่เกิดในผืนนาที่อุดมสมบูรณ์ ข้าวย่อมออกรวงเมล็ดเต็มรวง รวงข้าวชนิดนั้นจึงอ่อนน้อมลงด้วยน้ำหนักของเมล็ดข้าวที่งอกงามเต็มรวงนั่นเอง ส่วนต้นข้าวที่เติบโตในผืนนาที่ดินเป็นกรดเป็นด่างไม่อุดมสมบูรณ์ รวงข้าวจึงมีเมล็ดข้าวไม่กี่เมล็ด เมื่อรวงข้าวเบาขนาดนั้น จึงชูรวงประกาศความมีข้าวไม่กี่เมล็ดบนรวงนั้น ท่านจึงเปรียบคุณงามความดีที่แท้จริงมักจะเป็นอ่อนน้อมถ่อมตนกับบุคลอื่น และผู้อื่นได้เห็นคุณงามความดีและความอ่อนน้อมถ่อมตน เขาจึงได้รับการยอมรับและการยกย่องจากผู้อื่นเสมอ ต่างกับรวงข้าวที่ไม่อุดมสมบูรณ์ จะชูรวงเนื้อให้คนเห็น พวกนี้เหมือนคนที่มิได้มีคุณงามความดีอย่างแท้จริง จึงมักยกตัวหรือยกตนข่มท่าน ทำให้เป็นที่รังเกียจหรือไม่ได้รับความชื่นชมจากผู้อื่น



ที่มา http://board.palungjit.com/