ใ จ มี ธ ร ร ม ะ : พระเทพคุณาภรณ์ (โสภณ โสภณจิตฺโต)

ใ จ มี ธ ร ร ม ะ
พระเทพคุณาภรณ์ (โสภณ โสภณจิตฺโต)
วัดเทวราชกุญชรวรวิหาร

คนที่มีความรู้ความสามารถเพียงอย่างเดียว
อาจจะทำงานที่ได้รับมอบหมายให้สำเร็จลุล่วงไปได้
แต่ไม่อาจเป็นที่รัก นับถือของคนรอบข้างได้
ด้วยเพราะปราศจากคุณธรรมที่ควรจะมีไว้ในตนเอง
ดังภาษิตที่ว่า "ความรู้ คู่คุณธรรม" นั่นเอง

มีธรรมะหมวดหนึ่ง ชื่อว่า อธิษฐานธรรม
คือ ธรรมะอันเป็นฐานที่มั่นของบุคคล
หรือที่เรียกกันง่ายๆ ว่า ธรรมะในใจ

สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสไว้ว่า มีอยู่ด้วยกัน ๔ ประการ นั่นก็คือ

๑. ปั ญ ญ า

แปลว่า ความรู้ชัด รู้ทั่ว เช่น การศึกษาเล่าเรียน
จะเรียนรู้อะไรสักอย่างหนึ่งก็จะต้องศึกษาในเรื่องนั้นๆ ให้เข้าใจ แจ่มแจ้ง ชัดเจน
จึงจะเรียกได้ว่า สำเร็จประโยชน์ในการเรียน ไม่มีความบกพร่อง
จนในที่สุดก็สามารถที่จะรู้เหตุและผลของสิ่งต่างๆ ได้ตามความ เป็นจริง

และปัญญานี้จะเกิดขึ้นได้ก็ด้วยเหตุ ๓ ประการ
คือปัญญาเกิดจากการฟัง ปัญญาเกิดจากการคิด
และปัญญาเกิดจากการอบรม

๒. สั จ จะ

แปลว่า ความจริง คือ จริงใจ ประพฤติสิ่งใดก็ให้ทำจริง
เช่น ตั้งใจไว้ว่าจะศึกษาเล่าเรียน
จะปฏิบัติกิจอย่างหนึ่งอย่างใด ก็ต้องทำอย่างจริงจัง

ถึงแม้ว่าจะมีอุปสรรคเข้ามาเบียดเบียน ขัดขวาง
ก็จะต้องใช้ความพยายามฟันฝ่าอุปสรรคเหล่านั้นให้ได้
จนสามารถบรรลุจุดมุ่งหมายตามที่ต้องการ
ดังภาษิตที่ว่า“คนได้เกียรติ เพราะความสัตย์”

๓. จ า ค ะ

แปลว่า ความเสียสละ ได้แก่ สละสิ่งที่เป็นข้าศึกแก่ความจริงใจ
เริ่มต้นตั้งแต่การเสียสละ ให้ปันสิ่งของแก่คนอื่น จนถึงการสละกิเลสที่มีอยู่ในตน

๔. อุ ป ส ม ะ

แปลว่า ความสงบ คือ สงบกาย สงบใจจากสิ่งที่เป็นข้าศึกแก่ความสงบ
คือ กิเลส ระงับความขัดข้อง วุ่นวายอันเกิดจากการถูกกิเลสเข้าครอบงำเสียได้
ทำให้จิตใจมีแต่ความสงบ ปราศจากกิเลส ความเศร้าหมองใจ

การคบหากัน จำต้องมีสัจจะ ความจริงใจซื่อสัตย์ต่อกัน
จึงจะได้รับการยกย่องนับถือ ต้องมีจาคะ เสียสละแบ่งปัน
การอยู่ร่วมในสังคมหมู่มาก ย่อมที่จะกระทบกระทั่งกันบ้าง
จำต้องมีความสงบใจ ชีวิตจึงจะประสบแต่ความสุขตลอดไป

ดังนั้น ธรรมะทั้ง ๔ ประการนี้
ถ้าอบรมให้เกิดมีขึ้นในจิตใจ
หรือตั้งธรรมะ ๔ ประการนี้ไว้ในใจแล้ว
ก็สามารถที่จะทำให้ชีวิตประสบกับสมบัติอันจะพึงมี พึงได้ต่อไปในอนาคต



(ที่มา : คอลัมน์ ธรรมะวันหยุด โดย พระเทพคุณาภรณ์ (โสภณ โสภณจิตฺโต ป.ธ.๙)
เจ้าอาวาสวัดเทวราชกุญชรวรวิหาร ใน ข่าวสดรายวัน ประจำวันที่ ๒ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๔ ปีที่ ๒๐
ฉบับที่ ๗๔๒๙, หน้า ๓๑)