สวดเป็นก็เห็นธรรม คำสอน

ที่เราต้องสวดมนต์เป็นภาษาบาลี ก็เพราะมนต์นั้นคือคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า ซึ่งทรงสั่งสอนด้วยภาษาบาลี เมื่อเรานำเอามนต์ซึ่งจำไว้ด้วยภาษาบาลีนั้นมาสวด...

โดย...ว.วชิรเมธี ผู้อำนวยการสถาบันวิมุตตยาลัย

ปุจฉา
ตาม หลักพุทธศาสนาที่แท้จริง การสวดมนต์มีประโยชน์อย่างไรบ้าง หรือเป็นเพียงแค่อุบายไม่ให้เราฟุ้งซ่าน ทำไมเราต้องสวดมนต์เป็นภาษาบาลีด้วย สวดเป็นภาษาไทยจะได้บุญไหม ดิฉันเคยดูรายการธรรมะเกี่ยวกับการสวดมนต์ที่นำเสนอว่า ปัจจุบันการทดลองทางวิทยาศาสตร์พิสูจน์ให้เห็นแล้วว่า การสวดมนต์สามารถทำให้น้ำสกปรกเปลี่ยนเป็นน้ำสะอาดได้ และยิ่งเราสวดมนต์มากเท่าไรก็ยิ่งส่งผลดีต่อน้ำที่นำมาทดลองมากเท่านั้น ไม่ทราบว่าพระคุณเจ้ามีข้อเสนอแนะอย่างไรบ้าง หากดิฉันจะสวดมนต์ใส่น้ำสะอาดให้ผู้ที่เป็นโรคดื่ม

วิสัชนา
ก่อนจะตอบว่าการสวดมนต์มีประโยชน์อย่างไร ก็ควรทราบก่อนว่าการสวดมนต์มีความเป็นมาอย่างไร

เท่าที่ทราบ การสวดมนต์น่าจะเกิดขึ้นจากประเพณีการเล่าเรียนธรรมะที่สืบเนื่องมาแต่สมัยพุทธกาล

ใน สมัยที่พระพุทธองค์ยังมีพระชนมชีพอยู่นั้น พระสงฆ์จะฟังธรรมจากพระองค์แล้วจำไว้ จากนั้นจะแบ่งกลุ่มกันจำพระพุทธวจนะเป็นกลุ่ม เช่น สายพระอานนท์จะจำพระสูตร สายพระสารีบุตรจะจำพระอภิธรรม สายพระอุบาลีจะจำพระวินัย พระสงฆ์ที่เป็นหัวหน้าสายก็จะมีศิษยานุศิษย์ของตนมากมาย ช่วยกันจำพระพุทธวจนะ ลักษณะการเล่าเรียนพระพุทธวจนะนั้นดำเนินในแบบ "ปาก-ต่อ-ปาก" (มุขปาฐะ) คือ ครูเป็นผู้บอกพระพุทธวจนะ ศิษย์ก็จำต่อจากครู วันรุ่งขึ้นก็นำสิ่งที่จำนั้นไปท่องให้ครูฟัง เมื่อครูเห็นว่าจำได้แล้ว ก็จะมอบพระพุทธพจน์บทใหม่ให้ท่องต่อไป และเพิ่มปริมาณสิ่งที่ต้องท่องจำมากขึ้นเรื่อยๆ

เมื่อตอนผู้เขียนยัง เป็นสามเณรนั้น ยังคงท่องบทสวดมนต์ด้วยวิธีนี้อยู่ ธรรมเนียมการ "ต่อหนังสือ" แบบมุขปาฐะเช่นนี้เอง ต่อมาจึงกลายเป็นที่มาของการสวดมนต์ พระพุทธพจน์นั้นเรียกด้วยชื่อสั้นๆ ว่า "มนต์" การเรียน การท่องบ่นมนต์นั้นเรียกว่า การสวดมนต์ และการสวดมนต์นั้นพอทำให้เป็นกิจวัตรบ่อยๆ จนมีเวลาที่ลงตัวแน่ชัด ก็เรียกว่าเป็นการ "ทำวัตร-สวดมนต์" อย่างที่เราใช้กันสืบมาในสังคมไทยทุกวันนี้

ส่วนที่เราต้องสวดมนต์ เป็นภาษาบาลี ก็เพราะมนต์นั้นคือคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า ซึ่งทรงสั่งสอนด้วยภาษาบาลี เมื่อเรานำเอามนต์ซึ่งจำไว้ด้วยภาษาบาลีนั้นมาสวด ก็เป็นธรรมดาอยู่เองที่เราจะต้องสวดเป็นภาษาบาลีตามรูปแบบเดิม เหมือนเรานำเอาภาษาอังกฤษมาใช้ในภาษาไทยกับคนไทย เราก็ยังคงต้องพูดภาษาอังกฤษเหมือนกับภาษาแม่ทุกประการ อย่างไรก็ตาม การสวดมนต์แปลเป็นภาษาไทยก็ได้บุญเหมือนกับสวดเป็นภาษาบาลีเช่นเดียวกัน

ประโยชน์ของการสวดมนต์นั้นมีหลายประการ เช่น
1.เพื่อสืบต่อพระพุทธวจนะไว้มิให้เสื่อมสูญ
2.เพื่อถ่ายทอดพระพุทธวจนะให้แพร่หลายออกไป
3.เพื่อศึกษาพระธรรมคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าที่บันทึกไว้ในรูปบทสวด
4.เพื่อฝึกสมาธิภาวนา
5.เพื่อพัฒนาปัญญาให้รู้แจ้งแทงตลอด
6.เพื่อบำเพ็ญบุญ

การ เสกน้ำด้วยพระพุทธมนต์ เท่าที่คุณเล่ามานั้น ผู้เขียนยังไม่เคยเห็นรายงานการวิจัย จึงไม่กล้ายืนยันว่าน้ำพุทธมนต์จะมีอานุภาพถึงเพียงนั้น แต่หากคุณสวดมนต์ด้วยจิตเป็นสมาธิและด้วยจิตบริสุทธิ์แล้วแผ่เมตตาลงไปในน้ำ ก็อาจเป็นไปได้ว่า ด้วยพลังของจิตอันบริสุทธิ์นั้นอาจทำให้ผู้ป่วยที่อาการไม่หนักหนาสาหัสนัก ทุเลาจากความป่วยไข้ได้ กรณีเช่นนี้มีตัวอย่างให้เห็นอยู่ทั่วไปในชนบทของไทย ที่ผู้เฒ่าผู้แก่ยังคงเสกน้ำให้ลูกหลานประพรมเพื่อความสวัสดีมีชัยและเพื่อ ความหายเจ็บไข้ได้ป่วย

แม้ตอนผู้เขียนยังเด็ก โยมพ่อก็เคย "มนต์น้ำ" ให้ประพรมเวลาเจ็บป่วยอยู่บ่อยๆ