อดีตสุดอัปยศ! เมื่อครั้งหนึ่งโลกเคยมีสวนสัตว์สำหรับจัดแสดง ‘คนผิวสี’

หน้าแรกTeeNee อาหารสมอง ตำนานโลก อดีตสุดอัปยศ! เมื่อครั้งหนึ่งโลกเคยมีสวนสัตว์สำหรับจัดแสดง ‘คนผิวสี’

ทุกวันนี้แค่เห็นภาพการทรมานผู้คนด้วยการจับขังกรง หรือล่ามโซ่อยู่ในห้องแคบๆ คนส่วนใหญ่ก็แทบรับไม่ได้กับสิ่งที่เกิดขึ้น และพยายามเรียกร้องให้หน่วยงานด้านมนุษยชนทั้งหลายยื่นมือเข้ามาช่วยและร้องขอกฎหมายให้ลงโทษผู้กระทำการราวกับ ‘เห็นคนไม่ใช่คน' เหล่านั้นให้ถึงที่สุด

แต่กว่าเรื่องราวหลายอย่างจะเป็นไปแบบที่เราคุ้นชินกันนี้ ครั้งนึงโลกของเราก็เคยมีสิ่งที่เรียกว่า ‘สวนสัตว์คนผิวสี' ที่นำมนุษย์ซึ่งรูปร่างหน้าตาแตกต่างจากชาวตะวันตกจับใส่กรงและทำเหมือนกับพวกเขาไม่ใช่คนเหมือนกัน

เรื่องราวที่ว่านี้เกิดขึ้นพร้อมๆ กับกระแสการล่าอาณานิคมของชาวตะวันตก ที่ตระเวนยึดดินแดนทั่วโลก
มาอยู่ใต้อาณัติของตัวเอง ด้วยอาวุธยุโธปกรณ์ที่ล้ำสมัยกว่า ก็ไม่น่าแปลกใจที่หลายๆ ประเทศทั้งในแถบ
แอฟริกาและเอเชียบางส่วนจะยอมจำนนให้กับการรุกรานที่ว่านี้อย่างง่ายดาย

และยินยอมมอบทุกอย่างให้...แม้แต่ร่างกายและอิสรภาพของพวกเขาเอง

ด้วยความแตกต่างทั้งหน้าตา รูปร่าง และภาษา ทำให้เจ้าบ้านผิวสีจำนวนมาก ถูกผู้รุกรานในเวลานั้นมองว่าเป็นของแปลก จนถึงขั้นเชื่อว่าคนกลุ่มนี้ไม่ใช่คนแบบเดียวกับพวกเขา นำไปสู่ธุรกิจสวนสัตว์เพื่อเรียกเก็บค่าเข้าชมตามเมืองใหญ่ๆ โดยนำเด็กและผู้หญิงผิวสีมาแสดงวัฒนธรรมพื้นบ้านที่บางครั้งก็ไม่ใส่เสื้อผ้าเลยสักชิ้น และส่วนใหญ่มักไม่ได้มาจากความเต็มใจของพวกเขา

นับเป็นความโชคดีที่การเหยียดสีผิวและวัฒนธรรมการใช้แรงงานทาสถูกทำลายลงด้วยกฎหมายด้านสิทธิมนุษยชนที่พัฒนาขึ้นมาตามลำดับ ทำให้สวนสัตว์ที่ว่านี้สูญหายไปจากโลกในที่สุด เหลือไว้เพียงอดีตที่ศิลปินผู้ศึกษาจำนวนหนึ่งสนใจนำขึ้นมาเล่าใหม่ เพื่อตอกย้ำความผิดพลาดครั้งใหญ่ของมนุษยชาติ อย่างเช่นกรณีของสองศิลปินชาวนอร์เวย์ที่ต้องการสร้างผลงานเลียนแบบสวนสัตว์มนุษย์ เพื่อแสดงในงาน ‘1914 Jubilee Exhibition' เพื่อเป็นการสร้างความตระหนักถึงเรื่องของการเหยียดสีผิว แต่ก็ถูกคัดค้านและวิพากษ์วิจารณ์อย่างหนัก เนื่องจากหลายฝ่ายมองว่าเป็นการขุดคุ้ยอดีตที่ไม่ช่วยอะไร และทั่วโลกรวมทั้งนอร์เวย์เองได้ก้าวข้ามจุดนั้นมานานมากแล้ว

แต่ถึงกระนั้นศิลปินทั้งสองก็เดินหน้าจัดงานแสดงนิทรรศการของตัวเองต่อไป และให้ความเห็นว่าโลกไม่เคยก้าวข้ามการเหยียดสีผิวหรือชาติพันธุ์ เราแค่ทำเป็นลืมว่ามนุษย์กลุ่มนึงทำกับมนุษย์อีกกลุ่มไว้ยังไงเท่านั้นเอง