แพ้ยุง ทำไงดี ?

มีหลายคนถูกยุงกัดแล้วเกิดอาการคัน พอคันก็ยิ่งเกา ๆ ๆ พอเกาก็เกิดเป็นแผล ส่งผลให้แขนขาลาย กลายเป็นจุดด่างดำ และรอยแผลเป็น จนบางคนสูญเสียความมั่นใจเวลาสวมใส่กางเกงขาสั้น หรือกระโปรงสั้น ๆ

เกี่ยวกับเรื่องนี้ รศ.นพ.ป่วน สุทธิพินิจธรรม คณบดีวิทยาลัยแพทยศาสตร์และการสาธารณสุข มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ในฐานะแพทย์โรคผิวหนัง บอกว่า คนเราที่เกิดมาบนโลกนี้ มีระบบภูมิคุ้มกันภายในตัวที่จะโต้ตอบกับสิ่งแวดล้อมที่ไปสัมผัส ไม่ว่าจะเป็นสารเคมี สิ่งมีชีวิตเล็ก ๆ ไปจนถึงสิ่งมีชีวิตใหญ่ ๆ ความร้อน ความเย็น

เวลาที่เราโดนยุง หรือแมลง สัตว์ กัด ต่อย แมลงจะปล่อยสารเคมี หรือพิษเข้าไปในร่างกายของเรา

ในคนที่มีปฏิกิริยาโต้ตอบรุนแรงก็จะเกิดอาการคัน เป็นตุ่มแดง ถึงขั้นพองก็มี โดยขึ้นอยู่กับพิษของแมลง หรือสิ่งมีชีวิตที่มากัด ต่อยเรา ถ้าแมลงมีพิษรุนแรง กัด ต่อย ปุ๊บจะเกิดอาการบวมทันที ถ้าพิษไม่รุนแรงมากแต่การโต้ตอบรุนแรงก็เกิดอาการบวมเหมือนกัน ตรงนี้เป็นปฏิกิริยาโต้ตอบของสิ่งแวดล้อมกับตัวมนุษย์

คนที่มีอาการคัน เป็นตุ่มแดง เวลาถูกยุงกัด ตามแขน ขา ในบ้านเราจะมีเยอะมาก โดยเฉพาะ เด็ก ๆ จะพบบ่อย ถึงขั้นแขนขาลาย ภาษาทางการแพทย์เรียกว่า ผื่นแพ้ยุง แมลง และสารเคมี

หลายคนอาจสงสัยว่า แค่ยุงกัดธรรมด๊า ธรรมดา แต่ทำไมมีอาการรุนแรง ทั้งนี้เป็นเพราะน้ำลายยุงมีสารเคมีอยู่ ทำให้เกิดการระคายเคืองต่อผิวหนัง และเกิดอาการคัน

ถ้าเกิดอาการคันแล้ว ไม่ไปแกะเกา คงไม่ เป็นไร ดังนั้นคนที่โดนยุงกัดแล้วมีปฏิกิริยารุนแรง เรื่องของจิตใจก็มีส่วนเกี่ยวข้องด้วย เพราะถ้าคิดว่าคันแล้วจะต้องแกะต้องเกา ๆ ๆ เพื่อให้หายคัน ก็จะยิ่งทำให้เกิดแผล

สำหรับคนที่โดนยุงกัด มีข้อแนะนำดังต่อไปนี้

1. ห้ามแกะเกาเด็ดขาด

2. ควรรีบฟอกล้างบริเวณที่ถูกกัดด้วยน้ำสบู่อ่อน ๆ

3. ใช้ผ้าเย็นประคบไม่ให้เกิดอาการคัน

4. ทายาแก้คันหรือรับประทานยาแก้คัน เพื่อไม่ให้เกิดอาการรุนแรง โดยแพทย์จะเป็นคนเลือกยาให้ตามความเหมาะสมของคนไข้แต่ละคน

5. กรณีมีตุ่มหนอง ควรทายาปฏิชีวนะ ไม่ควรปล่อยทิ้งไว้จนกลายเป็นแผล เพราะเมื่อแผลหายแล้วอาจจะทิ้งรอยด่างดำ และเป็นแผลเป็นได้

ในระยะยาวเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดอาการแพ้ยุงอีก ควรระมัดระวังไม่ให้โดนยุงกัด เช่น นอนกางมุ้ง กำจัดยุงในบ้าน หรือ อาจใช้ยาทาป้องกันยุงตามความเหมาะสม

อย่างไรก็ตาม คนไข้ควรเข้าใจว่า เรื่องนี้เป็นปัญหาทั่วโลก ประเทศไทยเป็นเมืองร้อน มียุง และแมลงเยอะ เมื่อโดนกัด ในบางคนอาจจะเกิดอาการแพ้ได้ง่าย ซึ่งมีเรื่องของพันธุกรรมเข้ามาเกี่ยวข้องด้วย แต่บางคนอาจเกิดภูมิต้านทาน สามารถปรับตัวได้ ปฏิกิริยาที่เคยรุนแรงก็จะรุนแรงน้อยลง หรือไม่มีปฏิกิริยาอะไรเลย

ท้ายนี้ขอย้ำว่า หากท่านผู้อ่านไม่อยากแขนขาลาย ก็ต้องท่องจำคำแนะนำของ รศ.นพ. ป่วน เอาไว้ให้ขึ้นใจ แต่ถ้าจะให้ดี คือ การป้องกันไม่ให้ยุงกัด เพราะนอกจากอาการแพ้แล้ว ยุงอาจนำโรคร้ายมาสู่ท่านก็เป็นได้