ฮูลาฮูป...ทางเลือกที่เหมาะกับคุณ (...จริงหรือ?)

  การออกกำลังกายเปรียบได้กับยาสารพัดประโยชน์ ปัจจุบันกระแสการออกกำลังกายเพื่อสุขภาพมา แรง ใครไม่รู้จัก”ฮูลาฮูป”อาจเรียกว่า“เชย”ก็ได้ “ฮูลาฮูป” เป็นอุปกรณ์ออกกำลังกายกึ่งเครื่องเล่นชนิดหนึ่งที่ ปัจจุบันคนไทยสนใจมากทั้งวัยเด็ก ผู้ใหญ่ วัยชรา ในฟิตเนส ชุมชนคนเมือง และในชนบท เป็นกีฬาเชิงสังคมที่ สร้างความสนุกสนานแก่ผู้เลน่ และช่วยสร้างกระแสออกกำลังกาย เพราะภาพลักษณ์ที่เห็นทำให้ผู้คนชื่นชอบ และอยากเล่น“ฮูลาฮูป”สามารถครองตลาดการออกกำลังกายในหลายชุมชนทั่วประเทศส่งผลให้มียอดจำหน่าย สูง ซึ่งจำนวนผู้เล่นฮูลาฮูปมากขึ้นหมายถึงจำนวนคนออกกำลังกายมากขึ้นเช่นกัน มีการเผยแพร่ขยายผลอย่าง รวดเร็วไปทุกชุมชน/ทุกองค์กร 

        ผู้รู้หลายท่านบอกประโยชน์และข้อควรปฏิบัติให้ทราบแจ้งให้ผู้ซื้อทราบ แต่บอก ว่าเล่นได้ทุกวัยสามารถช่วยลดความอ้วนลดรอบเอวได้ ให้ประโยชน์มากมาย แต่ไม่ได้บอกความเสี่ยงและข้อ ควรระวัง ในฐานะนักเวชศาสตร์การกีฬาและนักวิชาการสาธารณสุข ผู้เขียนขอนำเสนอข้อเท็จจริงในอีกมุมหนึ่ง ของการเล่นฮูลาฮูปที่ผู้รู้กล่าวถึงค่อนข้างน้อยแต่สำคัญมากต่อสุขภาพผู้เล่น จึงอยากให้ข้อมูลแก่ประชาชนให้ ครอบคลุมหลากหลายด้าน ไม่ใช่ต้านกระแสฮูลาฮูป แต่ส่งเสริมการออกกำลังกายเพื่อสุขภาพจริงๆ

    ประโยชน์ของการเล่นฮูลาฮูป

         การเล่นฮูลาฮูป เป็นกีฬาสังคมประเภทหนึ่งที่สร้างความสนุกสนาน เล่นได้ทั้งเป็นกลุ่มและรายบุคคล เป็นกิจกรรมทางกายที่เหมาะสำหรับกลุ่มวัยเด็ก วัยเรียน วัยรุ่น และวัยทำงานตอนต้น ใช้เป็นกิจกรรมออก กำลังกาย กิจกรรมนันทนาการ มีประโยชน์มากมายได้แก่ ช่วยเผาผลาญไขมันในร่างกาย จากการที่กล้ามเนื้อ มัดใหญ่ทำงานอย่างต่อเนื่อง เพิ่มสมรรถนะทางด้านแอโรบิก โดยทำให้หัวใจมีความแข็งแรง อดทน และส่งผล ให้ความดันเลือดปรับลดต่ำลงถ้าฝึกในระยะยาว เสริมความแข็งแรงและความยืดหยุ่นของกล้ามเนื้อหน้าท้อง กล้ามเนื้อหลังส่วนล่าง สะโพก และขา ส่งเสริมทักษะความแคล่วคล่องว่องไวการเคลื่อนไหวร่างกาย การทรง ตัวและการเคลื่อนไหวที่มั่นคง ช่วยกระตุ้นระบบประสาทการสั่งงานของเซลประสาท และประสานความสัมพันธ์ ระหว่างระบบประสาทและกล้ามเนื้อ ช่วยชะลอการเสื่อมสภาพของเซล ช่วยพัฒนาและแก้ไขปัญหาบุคลิกภาพ รูปร่าง ทรวดทรง โดยเฉพาะรอบเอวให้กระชับ ฮูลาฮูปให้ประโยชน์ต่อสุขภาพมากมาย ขณะเดียวฮูลาฮูปก็อาจ ส่งผลให้เกิดปัญหาสุขภาพได้ ถ้าผู้เล่นไม่มีทักษะการเล่นเพียงพอหรือมีปัญหาสุขภาพ ผู้เล่นที่มีความเสี่ยงหรือ มีปัญหาสุขภาพควรรับทราบผลต่อร่างกายจากการเล่นฮูลาฮูป เพื่อป้องกันการบาดเจ็บที่อาจเกิดได้

    วิเคราะห์ทางสรีรวิทยาการออกกำลังกาย

       ผลต่อระบบหัวใจและไหลเวียนเลือด เป็นการออกกำลังกายแบบแอโรบิก กล้ามเนื้อหดเกร็ง ตัวอย่างต่อเนื่อง มีการพัฒนาระบบหัวใจและไหลเวียนเลือด ถ้าออกกำลังกายประมาณ 15-30 นาที จะมีผลต่อการคงสภาพสมรรถภาพระบบหัวใจและไหลเวียนเลือด จากการศึกษาของ American Council on exercise พบว่าการเล่นฮูล่าฮูปนาน 30 นาที สามารถเผาผลาญพลังงานได้ถึง 200 แคลอรี ถ้าเล่นอย่าง ต่อเนื่องสามารถเพิ่มสมรรถภาพของร่างกายได้ แต่ที่ควรระวังเมื่อคือเมื่อมีการเกร็งกล้ามเนื้ออย่างต่อเนื่อง นานๆจะทำให้หัวใจต้องทำงานเพิ่มขึ้นพร้อมๆกับการเพิ่มของความดันเลือดเกือบทันที จึงอาจเป็นอันตรายต่อผู้ มีภาวะความดันโลหิตสูงได้

       ผลต่อกล้ามเนื้อ การทำงานของกล้ามเนื้อขณะเล่นฮูลาฮูป มีการหดเกร็งตัวเป็นในลักษณะออกแรง หมุนและเกร็งเต็มที่ในระยะมุมการเคลื่อนไหวในช่วงสั้นๆเป็นการทำงานแบบไอโซเมตริก (Isometric Exercise) หมายถึงการออกกำลังกายแบบมีการหดเกร็งตัวของกล้ามเนื้อชนิดที่ความยาวของกล้ามเนื้อคงที่ แต่มีการเกร็ง หรือตึงตัว (Tension) ของกล้ามเนื้อเพื่อต้านกับแรงต้านทาน มีการหดเกร็งของกล้ามเนื้อหลัง กล้ามเนื้อท้อง บริเวณลำตัว สะโพก ขา จากการทำงานของกล้ามเนื้อแบบหดเกร็งตัวนี้ มีผลต่อการเพิ่มเพิ่มใยกล้ามเนื้อ เพิ่ม ขนาดกล้ามเนื้อทำให้กล้ามเนื้อแข็งแรงและกระชับ

       ผลต่อข้อเข่า ขณะหมุนเหวี่ยงฮูลาฮูป อวัยวะต่างๆมีการเคลื่อนไหวมากหรือน้อยตามทักษะของผู้ เล่น เช่น เดิน ยกแขน เหวียงแขน ส่วนข้อเข่าจะบิดหมุนเป็นวงกลมหรือวงรีและมีแรงกระทำต่อข้อเข่า ทำให้ข้อ ต่อต่างๆแข็งแรงยืดหยุ่นดี ในผู้เล่นที่มีทักษะน้อยหรือเล่นไม่เก่งจะมีแรงบิดหมุนกระทำต่อข่อเข่า แต่ถ้าผู้เล่นมี ทักษะมากหรือเล่นเก่งก็จะมีแรงกระทำต่อข้อเข่าน้อย ผู้เล่นที่อยู่ในวัยเสื่อมโดยเฉพาะข้อเข่าเสื่อม ถ้าทำ ต่อเนื่องนานๆอาจมีปัญหาข้อเข่าอักเสบหรือเข่าเสื่อมได้ การเล่นฮูลาฮูปเพื่อหวังผลลดไขมันต้องใช้เวลา ต่อเนื่องนาน ท่านที่ฝึกใหม่ไม่มีทักษะอาจได้รับผลข้างเคียงจากการบิดหมุนเอว-หมุนเข่ามากเกินไป นานเกินไป แรงเกินไป ทำให้มีอาการปวดเข่าหรือปวดเอวตามมา

       ผลต่อกระดูกสันหลัง ผู้เล่นที่สูงวัย ไม่ค่อยใส่ใจดูแลสุขภาพของกระดูกสันหลัง ใช้งานหลังมากแต่ ไม่ดูแลหลัง เมื่อหมุนห่วงทำให้มีการบิดหมุนเอวตลอดเวลา มีแรงกระแทกต่อกระดูกสันหลัง ถ้าหมอนรอง กระดูกมีสุขภาพดีจะมีความยืดหยุ่นแข็งแรง รองรับแรงกระแทกได้ดี ทำให้หมุนเอว ก้ม เงยได้ และถ้าหมุนเอว เป็นวงกลม ยิ่งวงกว้างยิ่งมีผลเสียต่อหมอนรองกระดูกสันหลัง ทำให้หมอนรองกระดูกสันหลังเสื่อมเร็วขึ้น เคลื่อนไหวลำบาก อาจปวดหลัง หรือปวดร้าวสะโพก คอ ต้นขาได้

    ข้อแนะนำ
     1. ควรยืดเหยียดกล้ามเนื้อก่อนและหลังการเล่นฮูลาฮูป
     2. เพื่อป้องกันการบาดเจ็บที่เข่าและเอว จึงไม่ควรโยกหรือหมุนเข่าโดยรอบ และไม่ควรหมุนเอวเป็นวงกว้าง ควรหมุนฮูลาฮูปด้วยกล้ามเนื้อรอบเอวหรือให้รู้สึกว่าใช้เอวในการควบคุมการหมุนของฮูลาฮูป
     3. ผู้ที่มีอาการบาดเจ็บหรือเคยได้รับบาดเจ็บที่เข่าเอวหรือสะโพก ผู้สูงอายุที่มีสภาพร่างกายเสื่อมถอยและ ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น โรคความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ ควรปรึกษาแพทย์ก่อน และออกกำลังกายด้วยวิธีอื่น เช่น เดินเร็ว ว่ายน้ำ
     4. ควรใช้การฝึกความแข็งแรง อดทน ของกล้ามเนื้อรอบเอวด้วยวิธีอื่นร่วมด้วย
     5. การหมุนหรือส่ายฮูลาฮูป อาจไม่เพียงพอต่อการเพิ่มสมรรถภาพของหัวใจและปอด ควรเพิ่มการออกกำลังกายวิธีอื่นร่วมด้วย
     6. ถ้าเล่นแล้วรู้สึกเคล็ด-เจ็บ-ปวดตามข้อ หรือรู้สึกไม่สบาย ขอให้หยุดเล่นและปรึกษาแพทย์

   

ข้อควรระวัง
         กลุ่มวัยทำงานตอนปลายและผู้สูงอายุที่ไม่ได้ออกกำลังกายเป็นประจำ มีปัญหาสุขภาพและมีความ เสื่อมตามวัย ไม่แนะนำให้เล่นฮูลาฮูป เพราะเสี่ยงต่อสุขภาพและการบาดเจ็บสูงกว่าคนทั่วไป ผู้ที่เป็นโรคหัวใจ หรือโรคความดันเลือดสูง ไม่ควรออกกำลังกายด้วยวิธีนี้ เพราะเมื่อมีการเกร็งกล้ามเนื้อขณะออกกำลังกาย จะ ทำให้หัวใจต้องทำงานเพิ่มขึ้นและเพิ่มแรงดันภายในหลอดเลือดได้

    นอกจากนี้ มีคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญดังนี้

     รศ.นพ.ชาญวิทย์ โคธีรานุรักษ์ อาจารย์ประจำหลักสูตรเวชศาสตร์การกีฬา ในฐานะแพทย์ ผู้เชี่ยวชาญด้านสรีรวิทยา ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้ให้ความรู้และให้ คำแนะนำว่า “ การออกกำลังกายด้วยห่วงยางฮูลาฮูปที่กำลังเป็นที่นิยมอยู ? ขณะนี้เปน็ การออกกำลังกายที่ดี มาก เพราะอุปกรณ์หาได้ง่าย ออกกำลังกายได้ทุกสถานที่ ได้ประโยชน์ด้านสรีรวิทยา ทำให้สรีรดีขึ้น หัวใจ แข็งแรงขึ้น กล้ามเนื้อเพิ่มขึ้น และมีการจัดสมดุลกล้ามเนื้อส่วนกลางลำตัวให้ดีขึ้น ทำให้ป้องกันโรคต่างๆได้ หลายอย่าง เช่น กลุ่มโรค metabolic โรคหัวใจ โรคปวดหลัง แต่มีข้อควรระวัง สำหรับผู้ที่เป็นโรคหัวใจอยู่ แล้ว หรือผู้ที่เป็นโรคปวดหลังเรื้อรัง โรคปวดเข่า ควรจะเลือกใช้การออกกำลังกายวิธีอื่นก่อน เช่น การเดินเร็ว ว่ายน้ำ ถีบจักรยาน ซึ่งเป็นการออกกำลังกายที่มีความรุนแรงน้อยกว่า เพราะการเล่นฮูลาฮูป เป็นการออกกำลังกาย ที่มีโอกาสจัดว่ารุนแรงเพราะความสนุกและสิ่งเร้าจากเพื่อนๆพาไป จนอาจก่ออันตราย จากการเล่นในกลุ่มที่มีปัญหาสุขภาพดังกล่าว ทางที่ดีควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญดา้ นการออกกำลังกาย, แพทย์ ,นักกายภาพ,พยาบาล ก่อน และเลือกใช้ห่วงที่เบาๆก่อน น่าจะเป็นคำแนะนำที่ดีที่สุดครับ ”
     รศ.นพ.พงศ์ศักดิ์ ยุกตะนันท์ ประธานหลักสูตรเวชศาสตร์การกีฬา ในฐานะผู้เชี่ยวชาญด้านเวช ศาสตร์การกีฬา และการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเทียม ภาควิชาศัลยศาสตร์ ออร์โธปิดิกส์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ฝากเตือนบรรดา “ฮูปเลิฟเวอร์” ทั้งหลายว่า การเล่นฮูลาฮูปเป็นตัวเลือกที่ดีในการ ออกกำลังกายตัวเลือกหนึ่ง แต่ก็มีข้อพึงระวังด้วยเช่นกัน ลักษณะการเล่นฮูลาฮูป คือ การเอาห่วงไปวางตาม จุดต่างๆ เช่น เอว แขน คอ หรือขา แล้วออกแรงเหวี่ยง ทำให้ผิวหนังส่วนนั้นต้องเสียดสีกับห่วง หากเล่นนานๆ หรือเหวี่ยงแรงๆ อาจจะทำให้ผิวหนังเป็นผื่นแพ้ อักเสบ หรือถึงขั้นไหม้ได้ ทางแก้ไขง่ายๆ ก็คือ อย่าเล่นกับเนื้อ เปล่าๆ อย่าถอดเสื้อเล่น ให้มีเสื้อผ้าปกปิดผิวหนังส่วนที่จะต้องเสียดสีกับห่วงเสียชั้นหนึ่งก่อน” อีกประการหนึ่ง คือ ผู้ที่มีข้อจำกัดทางกายภาพและพยาธิสภาพในการเล่นฮูลาฮูป นั่นก็คือ ผู้ที่มีอาการบาดเจ็บเรื้อรังที่ส่วนหลัง และผู้ที่เคยบาดเจ็บที่กระดูกสันหลัง “ ฮูลาฮูปต้องอาศัยแรงเหวี่ยงจากเอว ดังนั้น ผู้ที่มีอาการบาดเจ็บ หรือปวดเรื้อรังที่หลังไม่ควรเลือกออกกำลังกายด้วยวิธีนี้ แล้วก็ผู้ที่เคยได้รับบาดเจ็บบริเวณกระดูก สันหลัง ควรเลี่ยงไปเล่นกีฬาประเภทอื่นที่กระทบกระแทกน้อย ”
     ผศ.ดร.รุ่งชัย ชวนไชยกูล อาจารย์ประจำวิทยาลัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการกีฬา มหาวิทยาลัยมหิดล กล่าวว่า การออกกำลังกายด้วยฮูลาฮูบ ซึ่งกำลังเป็นที่นิยมในขณะนี้ ถือเป็นการออก กำลังกายเฉพาะส่วน และต้องใช้ความต่อเนื่อง ซึ่งจะทำให้เอวเล็กลง เพราะเป็นการลดไขมันเฉพาะส่วน และ ทำให้เกิดความอ่อนตัวของเส้นเอ็นหากมีการเคลื่อนไหวทุกวัน อย่างไรก็ตามกีฬาชนิดนี้ไม่เหมาะสำหรับคน สูงอายุที่มีประวัติปวดหลัง เพราะโดยปกติแล้วผู้ที่ปวดหลังเมื่อยืนอยู่ในท่าตรง จะทำให้เส้นประสาทจะถูกกด ทับ ซึ่งกีฬาฮูลาฮูบ จะต้องยืนในท่าตรงเป็นเวลานาน ทำให้เส้นประสาทถูกกดทับมากขึ้น ดังนั้นจึงควรออก กำลังกายด้วยการว่ายน้ำ ซึ่งเป็นท่าขนานกับพื้นและลดการกดทับของเส้นประสาท

          สรุปว่า การเล่นฮูลาฮูปเป็นทางเลือกหนึ่งในการออกกำลังกายเพื่อสุขภาพ เหมาะสมกับกลุ่มวัยเด็ก วัยเรียน วัยรุ่น วัยทำงานตอนต้น สำหรับวัยทำงานตอนปลายและผู้สูงอายุที่สนใจและต้องการเล่น ไม่ควรเป็น ผู้มีปัญหาปวดเข่าและ ปวดหลังเรื้อรัง ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้รู้เพื่อเลือกวิธีออกกำลังกายที่เหมาะสม ฮูลาฮูป อาจเป็นทางเลือกในการออกกำลังกายที่เหมาะสมสำหรับบางท่าน แต่อาจมีความเสี่ยงสำหรับบางท่าน ท่าน ท่านที่ชื่นชอบการเล่นฮูลาฮูปขอให้ปฏิบัติตามคำแนะนำและข้อควรระวัง เพื่อการเล่นที่สนุกสนานและเป็น ผลดีต่อสุขภาพของท่านเอง ท่านที่มีความเสี่ยงขอให้ท่านค้นหาทางเลือกในการออกกำลังกายที่เหมาะสมกับ สุขภาพของท่านจริงๆ หวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์ต่อท่านที่สนใจการออกกำลังกายเพื่อสุขภาพ










ที่มา ... กรมอนามัย