เทคนิค-วิธีการตรวจสอบอัญมณี

เทคนิควิธีการตรวจสอบอัญมณี

เอกสารของสถาบันพัฒนาวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม อธิบายถึงเทคนิควิธีการตรวจสอบอัญมณีว่า ในปัจจุบันอัญมณีมีทั้งที่เป็นของแท้จากธรรมชาติ และทำเทียมเลียนแบบธรรมชาติ ซึ่งการทำเทียมนั้นสามารถทำได้เหมือนของธรรมชาติเป็นอย่างมาก

ดังนั้น หากเป็นผู้ที่ไม่เคยศึกษา และมีประสบการณ์ด้านอัญมณีมาโดยตรง อาจไม่สามารถดูรู้ได้เลยว่าอัญมณีชิ้นนั้น เป็นของแท้หรือของเทียม

อย่างไรก็ตาม การตรวจสอบอัญมณีว่าเป็นของแท้หรือของเทียมก็สามารถตรวจสอบได้ แต่จำเป็นต้องอาศัยเครื่องมือในการช่วยตรวจสอบ ยิ่งเมื่อบวกกับประสบการณ์ด้านอัญมณี ก็จะยิ่งมั่นใจได้ว่าการตรวจสอบนั้นได้ผลถูกต้องและชัดเจน

การตรวจสอบอัญมณีทำได้ดังนี้

1.การตรวจสอบด้วยตาเปล่า แว่นขยาย หรือกล้องจุลทรรศน์กำลังขยายต่ำ 10-30 เท่า ดูจากลักษณะของสี ความโปร่งแสง การเจียระไน ความวาว รอยตำหนิ การแตกและการประกบอัญมณี

2.การตรวจสอบด้วยกล้องจุล ทรรศน์ที่มีกำลังขยายสูง 30-200 เท่า เป็นการตรวจสอบวิเคราะห์จำแนกลักษณะชนิดมลทินภายในต่างๆ ของอัญมณี เช่น เป็นอัญมณีสังเคราะห์ อัญมณีเทียม อัญมณีเลียนแบบ อัญมณีธรรมชาติ หรืออัญมณีที่ยังไม่ได้มีการปรับคุณภาพ เป็นต้น

3.การตรวจสอบโดยการ หาค่าดัชนีหักเหของแสง โดยใช้เครื่องรีแฟรกโตมิเตอร์ ที่ตรวจสอบได้ทั้งอัญมณีที่มีผิวมันราบเรียบและผิวโค้ง โดยจะสามารถหาค่าดัชนีหักเหของแสงในอัญมณีชนิดต่างๆ ค่าที่ได้อาจจะเป็นหนึ่งค่า หรือสองค่า หรือสามค่า หรือเป็นอัญมณีแท้

4.การ ตรวจสอบโดยหาลักษณะทางเดินของแสงในผลึก โดยการใช้เครื่องโพลาไรสโคป ซึ่งสามารถหาลักษณะทางเดินของแสงในอัญมณีชนิดนั้นๆ ได้ ผลที่ได้ออกมาจะได้ค่าของสีแฝดที่มีอยู่ในอัญมณี

ยังมีการตรวจสอบเพิ่มเติมอื่นๆ คือ การตรวจด้วยเครื่องสเปก โตรสโคป เป็นการตรวจสอบการดูดกลืนแสงหรือการเปล่งแสงในช่วงความยาวคลื่นแสงที่สามารถ รับได้ด้วยตาเปล่า เพื่อให้ทราบถึงธาตุที่ทำให้เกิดสีในอัญมณี หรือการย้อมสี

การใช้เครื่องชั่งหรือการใช้น้ำยาละลายหนัก เพื่อหาค่าความถ่วงจำเพาะของอัญมณีชนิดนั้นๆ, การใช้แสงอัลตราไวโอเลต ตรวจสอบได้จากดูการเรืองแสงของอัญมณีชนิดนั้นๆ เช่น เป็นการเรืองแสงตามธรรมชาติ หรือเป็นการเรืองแสงเพราะการย้อมสี, การตรวจโดยใช้แว่นกรองแสง ช่วยตรวจสอบว่าเป็นอัญมณีสังเคราะห์ หรือเป็นอัญมณีที่ผ่านการย้อมสี และการใช้เครื่องวัดการนำความร้อนเพื่อตรวจและแยกเพชรว่าเป็นเพชรแท้หรือ เพชรเทียม

ปัจจุบันมีการใช้มาตรฐานด้านต่างๆ มาเป็นเครื่องวัดคุณภาพอัญมณี ไม่ว่าจะเป็นเพชร โลหะทองคำ เป็นต้น แต่สำหรับพลอยยังไม่มีมาตรฐานที่เป็นข้อกำหนดบังคับใช้ที่แน่นอน

แต่ผู้ซื้อก็มีวิธีที่อาจใช้เป็นมาตรฐานในการตรวจสอบคุณภาพได้ เช่น ลักษณะการกำเนิดของพลอยตามธรรมชาติ ประวัติการปรับปรุงคุณภาพ เป็นต้น

กรณีที่ผู้ซื้อต้องการซื้อพลอยร่วง (พลอยเม็ดที่ยังมิได้ประกอบเข้าตัวเรือน) หรือพลอยที่ประกอบตัวเรือนแล้ว ถ้าเป็นการซื้อกับผู้ขายที่ไม่เคยรู้จักกันมาก่อน ผู้ซื้อควรนำพลอยเม็ดนั้นไปให้ผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบดูเสียก่อน โดยเฉพาะพลอยเม็ดใหญ่ๆ หรือที่มีราคาสูง

หลังจากตรวจสอบและได้ผล สรุปเป็นที่ชัดเจนแล้วว่าเป็นพลอยแท้ ผู้ตรวจสอบจะให้หลักฐาน เป็นหนังสือใบรับรองการตรวจสอบ (Certificate) หากเป็นการซื้อจากผู้ขายอัญมณีโดยตรง

ผู้ซื้อควรให้ทางร้านออกใบรับรองให้ว่าพลอยที่ซื้อนั้นเป็นพลอยแท้ชนิดใด น้ำหนักเท่าใด รวมทั้งรายละเอียดอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง เพื่อเวลาที่มีปัญหาจะได้มีหลักฐานยืนยันและนำกลับไปคืนที่ร้านได้