เหตุผล กับ ข้ออ้าง สองสิ่งที่แตกต่าง

"เหตุผล" กับ "ข้ออ้าง" สองสิ่งที่แตกต่าง

     คำว่า "เหตุผล" และ "ข้ออ้าง" มีความหมายที่แตกต่างกันโดยสิ้นเชิง เพราะคนฉลาดจะใช้ "เหตุผล" ส่วนคนไม่มีเหตุผลจะใช้ "ข้ออ้าง"

     แต่เหมือนว่าคนบางคนสมัยนี้ไม่ทราบความแตกต่างระหว่างคำสองคำ ระหว่างการอธิบายด้วย "เหตุผล" และการพยายามให้ตนพ้นผิดด้วย "ข้ออ้าง" แน่นอนล่ะ บางคนก็ชอบเหมารวมว่าเหตุผลและข้ออ้างเป็นสิ่งเดียวกัน หากแต่มันไม่ใช่

     เหตุผล ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน อธิบายได้ว่า "การใช้เหตุและผล" ส่วนข้ออ้างนั้นคือ "สิ่งที่นำมาอ้างเพื่อสนับสนุนความคิดเห็นหรือการกระทำของตน" ซึ่งแตกต่างกันอย่างชัดเจน

     การใช้เหตุและผลอธิบายไม่ถือว่าเป็นข้ออ้าง แต่มากครั้งนักที่คนพาลบางคนชอบกล่าวว่า "เหตุผล" คือ "ข้ออ้าง" อาจเป็นเพราะทั้งคู่เป็นการอธิบายเหมือนกันก็เป็นได้ หากแต่ข้ออ้างนั้นจะไม่มีมูลหรือข้อเท็จจริง เหมือนเป็นการแถเพื่อหลบหนีความผิด แต่เหตุผลคือการอธิบาย ว่าด้วยเหตุใดจึงทำไปเช่นนั้น แต่ไม่ได้พยายามจะหลบหนีความผิด เพียงแค่ชี้สาเหตุให้เห็นว่าทำไมจึงทำลงไปเช่นนั้น

เช่นว่า....

     นาย ก. กล่าวว่าตนไม่ผิด เพราะรถคู่กรณีมากวนประสาทก่อน

     นาย ข. กล่าวว่าตนไม่ผิด เพราะกฎหมายกล่าวไว้ว่าบริเวณนี้ห้ามขับรถโดยใช้อัตราความเร็วเกินแปดสิบกิโลเมตรต่อชั่วโมง แต่คู่กรณีขับเก้าสิบกิโลเมตรต่อชั่วโมง 

     สิ่งที่นาย ก. กล่าวนั้นถือเป็นข้ออ้าง เพราะเป็นสิ่งที่กล่าวออกมาด้วยอารมณ์โมโห ไม่ใช้เหตุผลไตร่ตรองให้ดี ไม่ได้ยกข้อเท็จจริงขึ้นมาสนับสนุนคำพูดของตน หากแต่สิ่งที่นายข.กล่าวคือเหตุผล เพราะยกข้อกฎหมายขึ้นมาพูด ยกข้อเท็จจริงขึ้นมากล่าวเพื่อสนับสนุนคำพูดของตน

     หากแต่คนพาลก็ยังคงไม่เลิกรา เหมารวมว่า "เหตุผล" และ "ข้ออ้าง" เป็นสิ่งเดียวกัน 

     เหตุที่ใช้ว่าคนพาลนั้น เป็นเพราะคนเหล่านี้ไร้ปัญญาจะหาทางโต้กลับเหตุผลที่ถูกเสนอ จึงกล่าวหาว่า "เหตุผล" เหมือนกับ "ข้ออ้าง" ซึ่งแท้จริงแล้วแม้แต่พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถานได้กล่าวไว้อย่างชัดเจนว่าทั้งสองสิ่งหาใช่สิ่งเดียวกัน

     หรือบางทีคนพาลยังมีวุฒิภาวะที่ต่ำ จึงไม่อาจแยกแยะความแตกต่างระหว่างทั้งสองสิ่ง จึงขี้เกียจจะศึกษาเหตุผลให้ชัดแจ้งถ่องแท้ และสรุปเอาเองว่า"เหตุผล" คือ "ข้ออ้าง" เพราะไม่อยากรับฟัง "เหตุผล"

     คนเราต้องรู้จักใช้เหตุผลและฟังเหตุผลของผู้อื่น และนำไปพิจารณาไตร่ตรองว่าคนผู้นั้นผิดหรือไม่ การกล่าวหาว่า "เหตุผล" คือ "ข้ออ้าง" ก็ไม่ได้แตกต่างอะไรจากการกระทำของคนคร้านหรือคนพาล ที่ชอบเบี่ยงประเด็นเพราะไร้ปัญญาจะตอบโต้เสียมากกว่า หากโลกเรามีแต่คนเช่นนี้ ศาลหรือผู้พิพากษาคงไม่ถูกตั้งขึ้นมาพิจารณาคดีความ เพราะสิ่งที่ผู้ต้องหากล่าวถือเป็น "ข้ออ้าง" ทั้งหมด

     ก็นับว่าโชคดีที่โลกเรายังมีคนที่สามารถแยกแยะความหมายของสองสิ่งนี้ได้

     ถูกต้อง "excuses are for losers" หากแต่ "reasons are not excuses" ก็ถูกเช่นเดียวกัน

ขอบคุณที่มา  ::  โดย...คุณเหมียวลี่นิรนาม