ใบอ่อนรสมันนิยมจิ้มน้ำพริก หรือทานกับลาบ-ยำ ส่วนเมล็ดแห้งใช้เป็นเครื่องเทศแทนพริกไทยดำดับคาวอาหารเพิ่มกลิ่นหอมชวนหิว ทั้งยังบำรุงโลหิต แก้หวัด แก้ลมวิงเวียน
“มะแขว่น” มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Zanthoxylum Limonella Alston พบมากทางภาคเหนือ และแถบอีสานตอนบน โดยขึ้นได้ดีตามป่าดิบชื้น เป็นไม้ยืนต้น สูงประมาณ 5-10 เมตร ลำต้นมีหนามแหลม ลักษณะใบเป็นใบประกอบรูปรี ปลายแหลม ขอบหยัก ยอดอ่อนมีสีแดงแกมเขียว ดอกมีขนาดเล็ก สีขาวนวล ออกเป็นช่อบริเวณซอกใบใกล้ปลายยอด ส่วนผลค่อนข้างกลม ขนาดเล็กคล้ายเมล็ดพริกไทย ผิวขรุขระ เปลือกสีเขียว กลิ่นฉุน เมื่อแก่จะมีสีแดงอมน้ำตาล จนแก่เต็มที่เปลือกนอกแตกออกเห็นเมล็ดสีดำภายใน ขยายพันธุ์ได้ด้วยเมล็ด และตอนกิ่ง
“ใบอ่อน” กินเป็นผักจิ้มน้ำพริก “เมล็ดแห้ง” ใช้เป็นเครื่องเทศปรุงลาบ ยำ ผสมเครื่องแกง มีรสชาติเผ็ดร้อนคล้ายพริกไทยดำ กลิ่นหอมเหมือนมะกรูดผสมมะนาว ช่วยดับคาว และทำให้อยากอาหาร
นอกจากนี้ ยังมีสรรพคุณทางสมุนไพร โดย “ใบ” ขยี้อุดฟันลดปวด แก้รำมะนาด “เมล็ด” กินบำรุงโลหิต บำรุงหัวใจ แก้ลมวิงเวียน แก้หวัด ขับลม และขับปัสสาวะ.
ทีมเดลินิวส์ออนไลน์