หูเป็นอวัยวะสำคัญอย่างหนึ่งของร่างกายที่จะรับคลื่นเสียง เป็นสื่อสำคัญอย่างหนึ่งที่ทำให้มนุษย์เราได้มีความเข้าใจต่อกัน ว่าต้องการอะไร มีอะไรที่อยากพูดอยากบอกจะได้สื่อสารกันรู้เรื่อง ทำให้โลกนี้น่าอยู่ และมีความรู้สึกดี ๆ ขึ้นอีกมาก ผู้ที่มีความบกพร่องในการได้ยิน จะเป็นปัญหาของสุขภาพมองโลกนี้ไปอีกแบบหนึ่ง หูจึงเป็นอวัยวะสำคัญที่จะต้องดูแลถนอมมิให้เกิดภยันตรายให้ได้
เวลาเราได้ยินเสียง เสียงเมื่อผ่านเข้าช่องหู ไปกระทบแก้วหูเป็นผนังบาง ๆ ขวางรับอยู่จะสั่นส่งคลื่นไปยังหูด้านใน ซึ่งจะมีเซลล์เป็นขน ๆ รองรับอยู่มากจะเปลี่ยนพลังงานเสียงเป็นพลังงานไฟฟ้าส่งต่อผ่านกระดูกสำคัญชิ้นเล็ก ๆ ไปยังสมอง สมองจะแปลงสัญญาณที่ได้รับออกมาเป็นเสียงพูดสื่อให้คู่สนทนาได้รับรู้ได้ เป็นมหัศจรรย์ของชีวิตอย่างหนึ่งที่คนมักมองข้ามไป
หู ก็เหมือนอวัยวะอื่นทั่วไป อายุเพิ่มมากขึ้นย่อมมีความเสื่อมเป็นธรรมดา อวัยวะอื่นมักพูดว่าหย่อนยาน แต่หูกลับพูดว่าตึงขึ้น แต่ ความหมายเหมือนกันคือจะเสื่อมไม่ค่อยได้ยิน มีผู้วิจัยว่า ผู้ที่อายุเกิน 60 ปี 100 คน มักพบหูเสื่อมฟังไม่ค่อยได้ยินราว 25 คน จะทำให้เป็นปัญหาต่อชีวิตประจำวัน จึงจำเป็นต้องคอยดูแล เมื่อเป็นแล้วก็ต้องรีบแก้ไขแต่เนิ่น ๆ ด้วย
การสูญเสียการได้ยิน โดยทั่วไปโรคพื้น ๆ มักจะมีอาการมาขวางทางเดินในช่องหู ที่สำคัญคือ ขี้หู เป็นปฏิกิริยาของเซลล์ในช่องหูที่ทำให้เกิดขึ้นมาตามธรรมชาติ เวลาเราเปลี่ยนอิริยาบถตะแคงศีรษะไปมาจะหลุดออกมาเอง บางท่านก็ชอบเอาสำลีพันปลายไม้แยงหูเพื่อกวาดออกหรือไปให้ช่างตัดผมแคะออก ยังเห็นเป็นประจำอยู่มาก ผลเสียคือ แคะขูดมากไปจะเกิดแผลและติดเชื้อทำให้ช่องหูอักเสบจากเชื้อโรคและเชื้อราได้ อีกอย่างหนึ่งคือ ประสาทหูเสื่อม ต้องแก้ไขกันต่อไป
ผมมาคุยเรื่องหูในวันนี้ เนื่องจากได้มีโอกาสได้พูดคุยกับ พญ.ชนิดา กาญจนลาภ อดีตแพทย์ทางหู รพ.รามาธิบดี และคณะ พญ.สุมนา ช่อไสว, กิตติพร ตัณฑะพงศ์, สมทรัพย์ อธิคมรักสฤษฎ์, บุญทิวา ตนาภิชาติ และ วนิดา วาณิชอังกูร ได้ไปออกหน่วยแพทย์ของมูลนิธิแสง-ไซ้กี เหตระกูล ที่ อ.ปักธงชัย จ.นครราชสีมา เมื่อต้นเดือนนี้
หน่วยตรวจหูคณะนี้ ได้ตรวจคนไข้ 121 ราย ตรวจการได้ยิน 6 ราย พบมีขี้หูเหนียวอุดแน่นทำให้บกพร่องการได้ยิน 28 ราย แก้วหูทะลุส่งต่อโรงพยาบาลพื้นที่ 9 ราย และเป็นโรคทางจมูกลุกลามให้หูอักเสบอีก 14 ราย
วิธีการเอาขี้หูเหนียวออก นอนตะแคงหยอดยาลงในรูหู สักพักหนึ่งจะใช้น้ำอุ่น 37 องศาพอดีกับอุณหภูมิของร่างกายฉีดล้างเข้าในหู น้ำที่ฉีดถ้าเย็นไป ร้อนไป คนไข้จะเวียนหัวทันที จะต้องคุมให้อยู่อุณหภูมิเท่ากับร่างกายให้ได้ สักครู่ขี้หูจะค่อยคลายตัวเป็นก้อนเล็ก ๆ ออกมา คนไข้จะรู้สึกหายหูตึงอย่างมหัศจรรย์ทันที ฟังเสียงคนพูดได้ชัดเจน ดีใจมาก ชีวิตกลับคืนเป็นปกติ
ผู้สูงอายุ สูบบุหรี่ประจำ ความดันสูง ไขมันสูง โรคเบาหวาน ดื่มกาแฟประจำ ล้วนทำให้เส้นเลือดไปเลี้ยงประสาทหูตีบแข็ง เลือดเลี้ยงไม่พอ ทำให้ประสาทเสื่อม เป็นผลทำให้หูไม่ค่อยได้ยินไปด้วย จึงต้องแก้สาเหตุจากสิ่งเหล่านี้ด้วย
เสียงดัง ก็เป็นอีกสาเหตุหนึ่งที่พบบ่อย มีคนไข้หลายรายเกิดเสียงดังใกล้หูจากประทัดหรือของระเบิด หูดับไม่ได้ยินทันที ต้องค่อยรักษากันไปจะค่อย ๆ ฟื้นตัวกลับดีขึ้นมาเอง
การอักเสบใกล้บริเวณหู บริเวณปากช่องหู คออักเสบ หวัดลงคอ จมูกอักเสบ อวัยวะเหล่านี้มีท่อต่อเชื่อมกันมายังช่องหู เมื่อมีการอักเสบขึ้นมาจะลุกลามมายังหูทำให้อักเสบไปด้วยได้ การอักเสบติดเชื้อไปจนถึงมีหนอง ล้วนทำให้ประสาทหูพลอยกระทบไปด้วย พอการอักเสบหาย เรื่องหูไม่ค่อยได้ยินก็จะค่อยกลับคืนสภาพดีดังเดิม
โรคที่กล่าวมานี้เป็นโรคพื้นฐาน พบได้บ่อยในชุมชน เมื่อแก้สาเหตุอาการก็จะหายไป ส่วนโรคที่เกี่ยวกับประสาทหูก็มีความสำคัญเช่นกัน เมื่อมีโอกาสคงจะได้นำมาคุยกันต่อไป
โรคบกพร่องการได้ยิน สาเหตุพื้นฐานในชนบทมักจะเป็นเรื่องขี้หูเหนียวอุดตันค้างอยู่ เมื่อเอาออกเสียก็หาย ส่วนใหญ่จะไม่รู้ไม่มีใครตรวจดูในช่องหูให้ การป้องกันง่ายสุดไม่ควรเอาอะไรไปแคะคุ้ยในรูหูจะทำให้เกิดการอักเสบและลุกลามเข้าในหูส่วนในได้.