ความเชื่อเรื่องน้ำของคนไทย

ความเชื่อเรื่องน้ำของคนไทย




สิ่งที่เกี่ยวข้อง กับชีวิตของคนเรามากที่สุดอีกอย่างหนึ่ง นั่นคือ น้ำ มีคำกล่าวในเรื่องความสำคัญของน้ำว่า คนเราขาดอาหารอาจมีชีวิตรอดได้ถึง 7 วัน แต่หากเราขาดน้ำจะสามารถมีชีวิตอยู่ได้เพียง 3 วัน แสดงว่าน้ำมีความสำคัญต่อชีวิตของมนุษย์เราเป็นอย่างมาก แล้วเมื่อกล่าวถึง น้ำ แต่ละคนคิดถึงอะไรกันบ้างนะ



บางคนอาจคิดไปถึงส่วนประกอบบนผิวโลกของเราที่มีน้ำอยู่มากถึง 2 ใน 3 ส่วน หรือกว่า 71% นั่นแสดงว่า น้ำ มีมากกว่าธาตุอื่นๆ ในโลกนี้ เราจึงจะเห็นว่า เวลาที่นักบินอวกาศเดินทางออกไปในห้วงอวกาศ แล้วมองกลับมายังโลก จะเห็นโลกของเราเป็นสีน้ำเงิน นั่นคือสีของน้ำ

บางคนอาจบอกว่า ธาตุพื้นฐานของสรรพสิ่งในโลกนี้ ประกอบด้วย ธาตุดิน น้ำ ลม ไฟ ประกอบกันอยู่อย่างเหมาะสม หากขาดธาตุใดธาตุหนึ่ง ก็ไม่อาจจะยังคงเป็นรูปเป็นร่างที่สมบูรณ์เหมือนปกติได้ เหมือนกับคนเราที่อยู่เป็นตัวเป็นตนแบบนี้และมีชีวิตอยู่ได้เพราะธาตุทั้ง 4 ยังรวมกันอยู่ได้เป็นปกติ ไม่มีธาตุใดธาตุหนึ่งมากหรือน้อยเกินไป เช่น เลือดแห้งไปทั้งตัว ไม่มีลมหายใจ จะทำให้คนเราตายลง นั่นเพราะธาตุทั้ง 4 เกิดความไม่สมดุลตามธรรมชาติ สุดท้ายก็จะสลายกลายเป็นรูปของสสารเดิมตามธรรมชาติ

บางคนอาจบอกว่า น้ำเป็นสิ่งมหัศจรรย์ เพราะสามารถปรับเปลี่ยนรูปร่างให้เข้าได้กับสิ่งที่บรรจุหรือสภาพแวดล้อม เช่น น้ำในมหาสมุทร ทะเล ห้วย หนอง คลอง บึง น้ำในแก้ว ในขวด นอกจากนี้น้ำยังเป็นตัวทำละลายที่ดี และใช้ชำระล้างความสกปรกได้

บางคนอาจมองในแง่มุมทางวิทยาศาสตร์ว่า น้ำ คือการรวมกันของไฮโดรเจน 2 อะตอม และออกซิเจน 1 อะตอม กลายเป็น H2O ที่มีสถานะเป็นของเหลว ของแข็ง หรือเป็นไอก็ได้


ความเชื่อเรื่องน้ำของคนไทย



เด็กๆ บางคนอาจคิดถึงการเล่นน้ำในสระว่ายน้ำ น้ำหวานที่เราดื่มอย่างแสนอร่อย การลงเล่นน้ำโต้คลื่นที่ชายทะเล การลงเล่นน้ำตกที่แสนจะเย็นสดชื่น ฝนที่ตกลงมา หรือการประกวดแข่งเรือพายในท้องถิ่นต่างๆ ของไทย และคงมีหลายคนที่คิดถึงน้ำท่วม น้ำแห้งขอด หรือประเพณี หลากหลายของคนไทยเราที่มีน้ำเป็นส่วนสำคัญในประเพณีนั้นๆ

แค่ยกตัวอย่างเกี่ยวกับมุมมองของคนเราที่เกี่ยวกับน้ำ เพียงบางส่วนจะเห็นว่า น้ำ ทำให้เรามีมุมต่างกันออกไป และเป็นมุมมองที่ถูกต้อง ถ้าอย่างนั้นเรามาคุยกันเรื่อง น้ำ ที่เกี่ยวข้องกับคนไทยเราดีไหม ว่าคนไทยเรามีวัฒนธรรมเกี่ยวกับเรื่องน้ำอย่างไรบ้าง

วัฒนธรรมของไทย...สายใยกับสายน้ำ
นับตั้งแต่ที่คนไทยเราเกิดมา จะมีน้ำเข้ามาเกี่ยวข้องตั้งแต่เกิด (นี่ไม่นับย้อนว่าคนไทยเราอยู่กันมานานหรือยัง เพราะเดี๋ยวเรื่องจะยืดยาวออกไปอีก) อย่างแรกๆ คือ ประเทศไทยเป็นประเทศเกษตรกรรมที่จะต้องอาศัยน้ำเพื่อการทำนา ทำสวน ทำไร่ เลี้ยงสัตว์ เพื่อดื่ม อาบ และกิจวัตรประจำวันอื่นๆ จึงจะเห็นว่า คนไทยเรามักตั้งบ้านเมืองในที่ราบที่ลุ่มหรือใกล้แหล่งน้ำ เพื่อจะได้ทำมาหากินได้สะดวก เมื่ออยู่กับน้ำ ได้รับประโยชน์จากน้ำ จะผูกพันและมีความเชื่อหลายอย่างเกี่ยวกับน้ำ เช่น ความเชื่อเรื่องนาคให้น้ำ ว่าในปีนั้นๆ นาคจะให้น้ำมากหรือน้ำน้อย ปีใดมีน้ำที่ใช้ในการทำเกษตรไม่มากจนท่วมและไม่น้อยจนแห้งแล้ง ผลผลิตทางการเกษตรก็จะอุดมสมบูรณ์ มีข้าวกิน ไม่เดือดร้อน มีความเชื่อเกี่ยวกับพระแม่คงคาว่าเป็นผู้รักษาสายน้ำลำธารให้มีน้ำเพื่อใช้ในการอุปโภค บริโภค จึงเป็นที่มาของประเพณีหลายอย่างของคนไทย เช่น การลอยกระทงในวันเพ็ญเดือนสิบสอง เพื่อขอขมาพระแม่คงคา จากการที่พวกเราได้ใช้น้ำอย่างมากมายหรือทำให้น้ำเกิดความสกปรก ซึ่งจะว่าไปแล้วความเชื่อเรื่องการลอยกระทงนี้ยังไม่แน่ใจว่าเป็นการขอขมา หรือทำให้แม่น้ำสกปรกมากยิ่งขึ้น เพราะผ่านวันลอยกระทงทีไร เห็นแม่น้ำลำคลองเต็มไปด้วยขยะทุกปี คงจะต้องบอกว่า หากจะลอยกระทงในคราวต่อไป ขอให้พวกเราช่วยกันคิดว่าจะทำอย่างไรแม่น้ำจึงจะไม่สกปรกมากกว่านี้

บรรพบุรุษของไทยเราเคยกล่าวไว้ว่า คนไทยจะเกี่ยวข้องกับน้ำ มีการอาบน้ำหรือชำระล้าง เมื่อถึงช่วงสำคัญ ๆ อยู่ 4 ช่วง คือ
1. จะมีการอาบน้ำเมื่อจะปลงผมไฟให้เด็กที่เกิดมาครบ 1 เดือน
2. จะมีการอาบน้ำเมื่อโกนจุกให้กับเด็กไทยสมัยก่อนที่จะมีการไว้จุก
3. อาบน้ำเมื่อมีพิธีแต่งงานหรือมงคลสมรส เพื่อเตรียมร่างกายให้สะอาดก่อนเข้าหอ
4. อาบน้ำให้แก่ผู้ที่เสียชีวิต เพื่อให้ร่างกายสะอาดก่อนไปสู่สุคติภพ

ความเชื่อที่ว่า ก่อนจะทำพิธีสำคัญๆ นั้น จะต้องชำระล้างร่างกายให้สะอาด และยังได้มีการปฏิบัติกันหลากหลาย เช่น การล้างเท้าก่อนเข้าโบสถ์ทำพิธีบวช ล้างเท้าก่อนขึ้นศาลาวัดเพื่อร่วมทำบุญในวันสำคัญทางศาสนา และยังเป็นความเชื่อที่มีมาแต่อดีต เมื่อผู้จะทำพิธีบวงสรวงหรือบูชาเทพเจ้าตามความเชื่อ เราจะเห็นว่า หน้าปราสาทหรือศาสนสถานจะมีการสร้างสระ (ตระพัง) ไว้หน้าทางเข้า เพื่อให้กษัตริย์หรือพราหมณ์ได้สระหรือสรงสนานก่อนทำพิธี ซึ่งคนไทยเราได้รับเอาความเชื่อนี้มาใช้กับการเข้าวัดทำบุญนั่นเอง

มีพิธีสำคัญในสมัยก่อนสำหรับข้าราชการที่จะต้องตั้งใจปฏิบัติหน้าที่เพื่อ ความสุขของประชาชนและไม่ให้มีการทุจริตคิดโกงบ้านโกงเมือง โดยจะมีพระราชพิธีถือน้ำพิพัฒน์สัตยา หรือการดื่มน้ำกระทำสัตย์สาบานต่อหน้าองค์พระมหากษัตริย์ โดยข้าราชการจะต้องถวายสัตย์สาบานแล้วดื่มน้ำที่ผ่านการปลุกเสก หรือในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ก่อนจะเสด็จขึ้นครองราชย์สมบัติขององค์พระมหากษัตริย์จะมีการอัญเชิญน้ำ มูรธาภิเษกที่มาจากสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ทั่วประเทศเพื่อให้พระมหากษัตริย์ทรงสรง ซึ่งความเชื่อในเรื่องน้ำศักดิ์สิทธิ์นี้ ยังมีความเชื่อเรื่องน้ำมนต์ศักดิ์สิทธิ์ของพระเกจิอาจารย์ที่ปฏิบัติดี ปฏิบัติชอบ หากได้รดน้ำมนต์แล้ว เราเชื่อกันว่าจะทำให้โชคดี หมดทุกข์หมดโศก

มีประเพณีสำคัญของไทยที่เราจำกันได้ว่าเกี่ยวข้องกับเรื่องน้ำแน่นอนอีกหลายอย่าง เช่น ประเพณีสงกรานต์ จะมีการรดน้ำดำหัว ขอพรจากผู้สูงอายุ เพื่อให้เกิดสิริมงคลแก่ชีวิต คนต่างจังหวัดจะสนุกสนานกับประเพณีนี้มาก เพราะจะได้หยุดหลายวันกลับบ้านไปอยู่กับครอบครัว นอกจากนี้ ยังมีประเพณีลอยกระทงเพื่อขอขมาพระแม่คงคาดั่งที่กล่าวมาแล้ว รวมไปถึงประเพณีการแข่งเรือในหลายๆ ภูมิภาค ทำให้เกิดความสนุกสนาน สามัคคี และส่งเสริมกีฬาพื้นบ้านของไทยด้วย

ในอดีตที่ผ่านมา คนไทยของเราส่วนหนึ่งยังสร้างบ้านเรือนอาศัยอยู่ในน้ำ โดยการสร้างเรือนแพ คือ ใช้ไม้ไผ่ทำเป็นแพรองบ้านไว้ แล้วสร้างบ้านข้างบน เวลาน้ำขึ้นหรือลง เรือนแพก็จะลอยขึ้น-ลงตามกระแสน้ำไปด้วย คนไทยบางแห่งยังได้อาศัยเรือและน้ำเป็นแหล่งประกอบอาชีพขายก๋วยเตี๋ยว ขนม ผัก ผลไม้ บางแห่งยังปรากฏว่ามีการค้าขายริมน้ำ ตามตลาดน้ำหลายแห่ง เช่นที่ ตลาดน้ำตลิ่งชัน ตลาดน้ำคลองลัดมะยม ตลาดน้ำบางน้ำผึ้ง ตลาดน้ำราชบุรี ตลาดน้ำอโยธยา ตลาดน้ำอัมพวา เป็นต้น จะเห็นว่าแม้การคมนาคมทางบกจะก้าวไกลแค่ไหน แต่วิถีชีวิตของคนไทยเรายังมีน้ำเป็นส่วนสำคัญเสมอต่อวิถีชีวิตเสมอ

นอกจากจะมีประเพณีเหล่านี้แล้ว ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ปีไหนฝนแล้งไม่ตกตามฤดูกาล ยังมีความเชื่อเกี่ยวกับการแห่นางแมวขอฝนของชาวอีสาน มีการละเล่นเพลงเรือในภาคกลาง หรือแม้แต่คำพูดสุภาษิต คำพังเพยของคนไทยยังมีน้ำมาเกี่ยวข้อง เช่น น้ำขึ้นให้รีบตัก น้ำนิ่งไหลลึก น้ำน้อยย่อมแพ้ไฟ น้ำกลิ้งบนใบบอน เป็นต้น ตรงนี้เองบอกให้รู้ว่า คนไทยเรากับสายน้ำนั้นผูกพันกันมานานจนแยกกันไม่ออก

ที่เล่ามาทั้งหมดนี้ อยากจะบอกว่า ไม่เพียงน้ำจะเป็นธาตุพื้นฐาน 1 ใน 4 ที่เป็นองค์ประกอบของสรรพสิ่งตามธรรมชาติเท่านั้น น้ำยังเป็นสิ่งประสานให้ธาตุทั้งสี่ประกอบรวมกันอยู่ได้ ก่อให้เกิดประเพณีวัฒนธรรมที่ดีงามสืบทอดมายังรุ่นเรา ซึ่งเราเองจะต้องช่วยกันรักษาให้อยู่ยาวนาน และที่สำคัญอย่าคิดว่าโลกเรามีน้ำอยู่เยอะมากถึง 2 ใน 3 ดื่มกินอย่างไรก็ไม่หมด เพราะจริงๆ แล้ว น้ำที่เราใช้ได้ เพื่อการดำรงชีพหรือทำการเกษตร มีเพียงน้อยนิดเท่านั้น...รู้อย่างนี้แล้ว อย่าลืมช่วยกันประหยัดน้ำล่ะ เพื่อให้มนุษย์เรามีน้ำใช้ไปนานๆ

อ้างอิง
http://www.m-culture.go.th/culture01/photonews/
http://lib.vit.src.ku.ac.th/sara/tip45.asp
http://th.wikipedia.org/


เครดิต :
 

ข่าวดารา ข่าวในกระแส บน Facebook อัพเดตไว เร็วทันใจ คลิกที่นี่!!
กระทู้เด็ดน่าแชร์