ว่าด้วยเรื่องของความคัน

หลายคนนึกว่าเรื่องคันตามเนื้อตัวร่างกายนั้นเป็นเรื่องเล็กๆ

เรา รู้สึกคันตามผิวกายเกือบตลอดเวลา มากบ้างน้อยบ้างตามเรื่อง แต่จะมีสักกี่คนที่รู้ว่าแท้ที่จริงแล้วอาการคันคืออาการเจ็บนั่นเอง เพราะความรู้สึกคันเกิดขึ้นจากปลายประสาทผิวหนังถูกกระตุ้นหรือเกิดความ ระคายเคือง ประสาทที่รับความรู้สึกคันก็คือประสาทที่รับความรู้สึกเจ็บ ถ้ามีสิ่งกระตุ้นให้เกิดความระคายเคื่องต่อปลายประสาท แต่รู้สึกเจ็บเพียงเล้กน้อยตามผิวหนัง ก็จะกลายเป็นความรู้สึกคัน เช่น มดหรือแมลงไต่ตามผิวหนัง เป็นต้น อาการคันจึงเท่ากับอาการเจ็บในปริมาณที่น้อยนั่นเอง

สาเหตุการเกิดอาการคัน มีดังนี้

 1. การเปลี่ยนแปลงชั้นผิวหนัง คันจากการสัมผัส สารระคาย หรือสารภูมิแพ้ สารใยแก้ว หนามและขนของแมลง พืชบางชนิดก็ทำให้คันได้ การเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อม อากาศร้อน ลมแรง อากาศหนาว อากาศแห้งก็เป็นปัจจัยทำให้ผิวหนังแห้ง และเกิดอาการคันตามมา

 2. คัน จากโรคผิวหนัง โรคผิวหนังส่วนใหญ่จะมีอาการคันร่วมด้วย แต่ความรุนแรงจะขึ้นกับสภาพจิตและความไวของแต่ละบุคคล ผื่นคันเฉพาะที่พบบ่อย คือ ผื่นแพ้สัมผัส ผื่นแพ้ผิวหนัง กลาก ผื่นคันทั่วตัว เช่น ลมพิษ โรคหิด และ ผื่นคันไม่ทราบสาเหตุเฉพาะที่ เช่น ผื่นบริเวณอวัยวะเพศ และรอบทวารหนัก

 3. โรคแฝงในอวัยวะอื่นอาจพบรอย ผื่นเกาทั่วตัวไม่พบลักษณะจำเพาะเจาะจงของโรคผิวหนัง อาการคันเป็นอาการที่นำมาพบแพทย์ เช่น ต่อมไทรอยด์เป็นพิษ โรคตับ โรคไต โรคโลหิตและมะเร็งต่าง ๆ ภาวะหมดประจำเดือน และโรคภูมิคุ้มกันบกพร่อง

 4. คันจากความผิดปกติของระบบปลายประสาท เช่น ปลายประสาทอักเสบจากโรคงูสวัด และเริมใน

 5. สาเหตุอื่น ๆ อาการคันอาจเกิดจากสารสื่อในสมองปรวนแปร และอาจเกิดจากปัญหาทางจิตใจ

เมื่อเกิดอาการคันหรือการเจ็บน้อยแล้ว คนเราจึงต้องเกาเพื่อให้ส่วนที่คันนั้นเจ็บ เมื่อเปลี่ยนความรู้สึกเป็นเจ็บแล้ว คนก็พอใจที่หายคัน แม้จะต้องทนเจ็บแทน

ที่มา... วิทยาศาสตร์รอบตัว(จาก สสวท.)