น้อยคนที่จะรู้ ต้นคริสต์มาสมาจาก “เม็กซิโก” สู่นานาประเทศ

เป็นที่ทราบกันดีของทุกคนทุกเชื้อชาติศาสนาในโลกนี้ว่าช่วงเทศกาลคริสต์มาสเป็นเวลาแห่งการเฉลิมฉลองทั่วโลก รวมทั้งในประเทศที่ไม่ได้เป็นชาวคริสต์ เช่นในแถบเอเชีย ที่ถึงแม้จะไม่ได้ทำพิธีทางศาสนาคริสต์แต่ก็มีการประดับประดาตกแต่งสถานที่ น่าสนใจก็คือ การประดับตกแต่งที่ว่านี้ได้มีสิ่งเกี่ยวข้องกับประเทศเม็กซิโกที่น้อยคนจะทราบรวมอยู่ด้วย คือ ต้นคริสต์มาส (Euphorbia pulcherrima) ซึ่งภาษาสเปนเรียกว่า (Flor de Nochebuena) แปลว่า “ดอกไม้แห่งคืนวันคริสต์มาส”

ต้นคริสต์มาสใบสีเขียวและแดงสดนี้มีกำเนิดในประเทศเม็กซิโก แถบมลรัฐเกเรโร่ (Guerrero) ทางตอนใต้ของประเทศ โดยมีผลการศึกษาทางวิทยาศาสตร์จากมหาวิทยาลัยแห่งชาติ UNAM ที่ตรวจสอบในระดับยีนยืนยัน ในประเทศสเปน ต้นคริสต์มาส กลับมีชื่อเรียกเป็นภาษาสเปนอย่างอื่น เช่น เรียกว่าดอกอีสเตอร์ (flor de Pascua) ดอกดวงดาว (flor de estrella) และดอกดาวสหพันธ์ (estrella federal) เพราะกล่าวกันว่าในยุคอาณานิคมนั้น ชาวคริสต์นิกายโรมันคาทอลิกใช้ต้นคริสต์มาสประดับโบสถ์และแท่นบูชาในดินแดนอาณัติของสเปน

ในภาษาชนเผ่านาฮัวตล์ (Náhuatl) ของเม็กซิโกจะเรียกต้นคริสต์มาสว่า “เก็ตลาโซชิตล์” (cuetlaxóchitl) และถึงแม้ว่าต้นคริสต์มาสจะพบเห็นได้ตามโบสถ์คริสต์ท้องถิ่นมาตั้งแต่ศตวรรษที่ 17 แต่เหล่านักบวชชาวฟรานซิสกันกลับระบุว่าได้มีการค้นพบต้นคริสต์มาสโดยนาย โจเอล อาร์ พอยเซตต์ (Joel R. Poinsett) นักการทูตอเมริกันคนแรกในประเทศเม็กซิโก เป็นผู้นำต้นคริสต์มาสไปยังกรุงวอชิงตัน ในปี ค.ศ. 1825 เพื่อเป็นของขวัญวันคริสต์มาส

นับจากนั้นเป็นต้นมาพันธุ์ไม้เม็กซิกันชนิดนี้ก็ได้แพร่กระจายและจำหน่ายไปสู่นานาประเทศ โดยมีชื่อภาษาอื่นๆและในภาษาอังกฤษ เรียกว่า Poinsettia เพื่อเป็นเกียรติแก่นายพอยเซตต์

ในประเทศไทยเอง หากดูทางด้านภูมิศาสตร์ที่อยู่ห่างจากมลรัฐเกเรโร่หลายพันกิโลเมตร ก็ยังใช้ต้นคริสต์มาสตกแต่งในช่วงเทศกาลนี้ และเรียกชื่อเดียวกันกับที่ใช้ในเม็กซิโก คนไทยนำเข้ามาหรือเพาะขึ้นด้วยความหลงไหลในความสวยงามและสีสันสดใส เราสามารถพบการตกแต่งสถานที่ด้วยต้นคริสต์มาสตามห้างสรรพสินค้า ตลาด โรงเรียน คอนโดมิเนียมไปจนกระทั่งย่านที่พักหรูๆในกรุงเทพฯ

ความจริงแล้วประเทศไทยเป็นดินแดนที่มีอากาศร้อนชื้นและมีดอกไม้หลากหลายชนิด

รวมถึงกล้วยไม้ต่างสายพันธุ์ แต่ก็ยังให้ความสนใจกับต้นคริสต์มาสที่ดูจะ “ธรรมดา” เหมือนกับว่าเพื่อเป็นการรำลึกเทศกาลพิเศษในการประสูติของพระเยซู ฉลองรวมกับช่วงสิ้นสุดปีเก่าตามปฏิทินสากล

ความจริงอีกอย่างหนึ่งที่น่าสนใจของต้นคริสต์มาสก็คือ

คนทั่วไปอาจจะเรียกว่าเป็นดอกคริสต์มาสตามส่วนของใบสีแดงที่มองเผินๆเหมือนกับกลีบดอก แต่ความจริงแล้วเป็นส่วนใบที่เป็นสีแดงที่นักพกฤษศาสตร์เรียกว่าเป็น “ใบประดับ” (bract) และส่วนที่เป็นดอกจริงนั้นเล็กจิ๋วเป็นตุ่มแดงและเหลืองบนยอดของแต่ละกิ่ง เทียบความสวยงามไม่ได้เลยกับใบประดับที่ยาวและสีสดกว่า ทั้งปัจจุบันยังใช้เทดนิคการเพาะได้หลายเฉดสี

ในประเทศไทย ทุกคนไม่ว่าจะเป็นชาวคริสต์ พุทธ หรือผู้ไม่นับถือศาสนาใดเลยก็มีโอกาสชื่นชมความงามของต้นไม้เม็กซิกันนี้ได้ ใช้ตกแต่งสถานที่ บ้าน โรงพยาบาล ที่ทำงาน ร้านค้า แม้จะไม่ทราบว่ามีต้นกำเนิดจากดินแดนไกลโพ้นทางตะวันออกของไทยที่เรียกว่าเม็กซิโก