ผู้ชายมีบ้านเล็กเพราะอะไรและทำไมผู้หญิงถึงรักผัวเขาแม้จะรู้ว่าความรักมักเป็นบ่อเกิดของความทุกข์ แต่หลายคนก็ไขว่คว้าเพื่อให้ได้มาซึ่งความรัก แต่หลายคนก็ไขว่คว้าเพื่อให้ได้มาซึ่งความรัก แค่ขอให้ได้รัก แม้จะเป็นรักที่ขมขื่นในภายหลังก็ยังดีกว่าไม่ได้รัก ถ้าเป็นนิยายน้ำเน่าเล่มละไม่กี่บาทก็จะจบลงแบบแฮปปี้เอนดิ้ง พระเอกนางเอกฝ่าฟันอุปสรรคขวากหนามจนได้เข้าสู่ประตูวิวาห์
แต่เมื่อหันกลับมาพบกับความจริง นั่นเป็นเพียงแค่บทเริ่มต้นเท่านั้น เพราะชีวิตคู่หลังจากนี้ยากจะประเมิน หลักฐานที่เป็นรูปธรรมที่สุดเห็นจะเป็นสถิติที่ทางสำนักงานสถิติแห่งชาติได้ทำการสำรวจไว้ว่า อัตราการหย่าร้างของสามีภรรยาที่จดทะเบียนสมรสมีสูงถึง 30% โดยเฉพาะในเขตกรุงเทพมหานคร ส่วนสาเหตุนั้นก็เกิดจากปัจจัยหลายประการส่วนใหญ่จะเป็นการปันใจของฝ่ายคุณสามีซะมากกว่า
ศ.นงพงา ลิ้มสุวรรณ ภาควิชาจิตแพทย์โรงพยาบาลรามาธิบดี ได้ทำการศึกษาสาเหตุของการมีภรรยาน้อยของชายไทยจำนวน 20 คน พบสาเหตุที่แท้จริงว่า การที่เขาไปมีภรรยาน้อย หรือนอกใจภรรยานั้นมีสาเหตุหลายอย่างมากซึ่งคล้ายกับคนที่มาเป็นภรรยาน้อยที่มีหลายสาเหตุเหมือนกัน แต่เหตุผลต่างกันมากระหว่างหญิงและชาย สามารถสรุปได้ดังนี้คือ
1.ความใกล้ชิดผู้หญิง
สามีเหล่านี้คิดว่าเพราะตนไปใกล้ชิดภรรยาน้อยด้วยเหตุต่างๆ ต่อมาความใกล้ชิดทำให้เกิดความรัก ความผูกพันขึ้น เกิดความถูกใจ สามีบางคนไปรู้เรื่องน่าสงสารน่าเห็นใจ อยากช่วยทำให้พัวพัน จนเกิดเรื่องเพศสัมพันธ์ตามมา สาเหตุข้อนี้พบมากที่สุดคือประมาณสองในสาม คิดเป็น 66.67 เปอร์เซ็นต์ทีเดียวเหตุผลที่สามีอ้างเรื่องความใกล้ชิดพาไปนี้จะเข้าทำนองคำกล่าวที่ว่า “รักแท้ แพ้ใกล้ชิด” กระมัง
2. ผู้ชายมีทัศนคติว่าสามารถมีภรรยาได้หลายคน
มีผู้ชายในกลุ่มนี้ 7 คน จาก 20 คน ซึ่งมากถึงหนึ่งในสาม มีความคิดว่าไม่เห็นเป็นอะไร ผู้ชายสามารถมีภรรยามากกว่าหนึ่งคนในขณะเดียวกันได้ หรือพูดอีกอย่างว่าเป็นเรื่องปกติของผู้ชายที่จะมีเมียหลายคนและผู้หญิงที่เป็นภรรยาหลวงน่าจะยอมรับได้ แต่ขณะเดียวกันผู้ชายเหล่านี้จะค้านว่าภรรยาตนไม่มีสิทธิ์มีสามีได้หลายคนในขณะเดียวกัน
3. ไม่มีความสุขกับภรรยาหลวง
ดิมข้อนี้เป็นที่เข้าใจของคนทั่วไปมากเหมือนกันว่า ถ้าสามีใครไปมีภรรยาน้อยแปลว่า เป็นความบกพร่องของภรรยาหลวงที่ไม่สามารถ “มัดใจ” สามีไว้ได้ หรือพูดทำนองว่า “สามีคนเดียวก็เอาไว้ไม่อยู่” ซึ่งโดยส่วนตัวแล้วไม่เห็นด้วยอย่างเด็ดขาดว่าเป็นหน้าที่ของภรรยาที่จะไปมัดใจสามีไว้ ทั้งที่มันควรจะเป็นความรับผิดชอบร่วมกันของทั้งสามีและภรรยาที่จะทำให้ชีวิตคู่มีความสุข ไม่ใช่หน้าที่หรือเป็นภาระของผู้หนึ่งผู้ใดทั้งสิ้น
จากการศึกษาครั้งนี้ก็น่าประหลาดใจเช่นกันที่พบว่าสามีที่มีเมียน้อย มีเพียง 10% ที่บอกว่าไม่มีความสุขในชีวิตสมรส ส่วนใหญ่ถึง 90% ยังมีความสุขดีในครอบครัวเดิมแต่ก็ยังไปมีภรรยาน้อยอยู่ดี ข้อนี้ช่วยให้ภรรยาหลวงไม่ต้องตกเป็นจำเลยของปัญหาเลย เพราะต่อให้สามีรู้สึกไม่มีความสุขในชีวิตคู่จริง ก็ยังต้องช่วยกันแก้ไข ไม่ใช่นำไปเป็นข้ออ้างในการมีภรรยาอีกคน หรือไม่สามีควรต้องจบชีวิตคู่กับภรรยาเดิมให้เรียบร้อยเสียก่อนน่าจะถูกต้องกว่าที่จะสร้างปัญหาใหม่ซ้อนขึ้นมาบนปัญหาเดิม ซึ่งพลอยทำให้ลูกต้องรับกรรมตามไปด้วย
4. สาเหตุอื่นๆ
สามีหลาย ๆ คนพูดว่าที่มีภรรยาน้อยเพราะภรรยาน้อยสามารถให้ประโยชน์กับตน เช่น เงินทอง ข้าวของและสามารถสนับสนุนให้ก้าวหน้าในหน้าที่การงานที่ทำอยู่ เพราะภรรยาน้อยมีเส้นสายหรือมีผู้ใหญ่ที่ภรรยาน้อยวิ่งเต้นให้ได้ บางคนจะอ้างว่าที่ไปมีเมียน้อย เพราะเป็นเพียงวิธีหาความสุขของผู้ชายเท่านั้น สามีบางคนเห็นว่าการมีเมียน้อย เป็นความสามารถของสามี คือสามารถทำให้ผู้หญิงมายอมเป็นเมียน้อยของตนได้
วิเคราะห์ให้ดีจะเห็นว่าสาเหตุหลักที่ทำให้ผู้ชายเหล่านี้ไปนอกใจภรรยาก็คือบุคลิกนิสัยส่วนตัวนั่นเอง เพราะพบจากการสัมภาษณ์ว่าคนเหล่านี้มีปัญหาบุคลิกภาพหลายๆ อย่างเป็นพื้นฐานหรือต้นตอเดิม คือพบว่าเป็นคนมีอารมณ์อ่อนไหวเปลี่ยนแปลงง่ายไม่ชอบตัดสินใจ ไม่ชอบคิดมาก ปล่อยตามสบาย ไม่ชอบแสดงออก หุนหันพลันแล่น เป็นต้น
คุณสมบัติเหล่านี้ทำให้ควบคุมอารมณ์ได้ไม่ดี จะชอบปล่อยตัวปล่อยใจไปเรื่อยๆ แล้วแต่เหตุการณ์จะพาไป หรือไม่ยับยั้งชั่งใจให้ดี ไม่พยามยามหักห้ามใจไม่ให้ทำผิด ไม่ข่มใจ ไม่อดกลั้น ไม่หยุดตัวเอง ไม่ยุติปัญหาตั้งแต่ต้น แล้วพาไปสู่การพ่ายแพ้แก่อารมณ์ของตนหรือที่เรียกอีกอย่างว่า แพ้ต่อกิเลสตัณหาของตน เพราะไม่ใช่ผู้ชายทุกคนที่ใกล้ชิดผู้หญิงอื่นหรือมีโอกาสที่มีผู้หญิงอื่นมาเสนอตัวแล้วจะต้องลงเอยด้วยพฤติกรรมนอกใจภรรยาเสมอไป ซึ่งน่าดีใจที่ผู้ชายส่วนใหญ่ 75-80% ยังมีคุณธรรมมีบุคลิกนิสัยที่ดีอยู่ที่ทำให้สถาบันครอบครัวอยู่ดีมีสุขและเข้มแข็ง ดังนั้นจึงเป็นการตอกย้ำอีกครั้งว่าการเลือกคู่ต้องดูนิสัยใจคอให้ดีๆ