ธรรมะ 4 เกลอ

....ธรรมะอะไรที่ถูกต้องและเพียงพอ...??
...เป็นคนมีสติ มีสติระลึกได้ไวๆเหมือนกับความเร็วของ
ลูกศร บาลีมันไม่มีเรื่องอะไรที่จะเปรียบเทียบความเร็วยิ่ง
ไปกว่าความเร็วของลูกศร ความเร็วของลูกศรเรียกว่า
'สติ' ระลึกได้เร็ว มีสติระลึกได้เร็ว แล้วก็ไปเอาปัญญาที่
เรียนรู้ไว้มา เอามาแก้ไขสถานการณ์ ปัญญาก็จะกลายเป็น
สัมปชัญญะเฉพาะเรื่องนั้นๆ ต่อสู้กับสถานการณ์นั้นๆ

แล้วถ้ากำลังมันน้อยไปก็เพิ่มสมาธิมีกำลังสมาธิให้ เรื่อง
มันก็สำเร็จ คือ ตัดปัญหาไปได้...นี่เป็นเคล็ด หรือว่าจะเป็น
เทคนิคอะไรก็ได้ของการมีธรรมะ จะต้องมีธรรมะอย่าง
น้อยสี่เกลอ...

ธรรมะ 4 เกลอ ช่วยจำไว้ให้ดีๆ มันจะช่วยได้คือสติระลึก
ได้ ปัญญาที่ศึกษาไว้เอามาด้วยสติ เอาปัญญามาแล้วมาทำ
เป็นสัมปชัญญะเฉพาะเรื่อง เฉพาะเหตุการณ์ เป็นสัมปชัญญะ
แล้วต่อสู้กับสถานการณ์ และถ้ากำลังจิตมันอ่อนแอต้องมี
สมาธิ สมาธิเป็นน้ำหนักเพิ่มให้แก่ปัญญา ปัญญานี้มันต้อง
คู่กับสมาธิ เพราะปัญญานั้นมันเป็นแต่เพียงความคม

ความคมแม้จะคมยิ่งกว่ามีดโกน คมเท่าคมอย่างไรก็ตาม
เถอะ แต่ถ้าไม่มีน้ำหนักแล้ว มันไม่ตัด ความคมไม่มีน้ำหนัก
มากด มันไม่ตัด ความคมต้องมีน้ำหนักมากด มันจึงจะตัด
ดังนั้น จึงต้องมีสมาธิ...ปัญญาคม สมาธิหนักตัดลงไปได้
แล้วสถานการณ์อันยุ่งยากก็จะหมดไป จะพ้นจากความเลว
ร้ายทุกอย่างทุกประการ....

สติ ปัญญา สัมปชัญญะ สมาธิ....
นี่ 4 เกลอ เพื่อนคู่ชีวิต ใครมีธรรมะ 4 เกลอนี้เป็นคู่ชีวิต
คนนั้นจะต่อสู้ จะชนะได้ทุกสถานการณ์ คือหมดปัญหาแห่ง
การมีชีวิต สตินั้นคือ ความเร็วในการระลึกไปเอาปัญญามา
ปัญญาเอามาแต่ไหน เอามาจากการศึกษา อย่าไปศึกษาบ้า
หอบฟาง ไม่มีแก่นสาร ศึกษาให้ถูกเรื่องถูกราวโดยเฉพาะ
ที่จะดับทุกข์ได้ นี้เรียกว่า...ปัญญาที่แท้จริง

ปัญญาที่แท้จริงสะสมไว้ สะสมไว้ให้ครบทุกแง่ทุกมุม เพราะ
ว่าปัญหาหรือความทุกข์นั้น มันมีหลายร้อยชนิด เราก็ศึกษา
ปัญญาไว้ให้ครบทุกชนิด ศึกษาเก็บไว้ๆ นี้เรียกว่าปัญญา...
พอมีเหตุการณ์มา สติก็เป็นผู้ไปเอาปัญญามาเผชิญหน้าเหตุ
การณ์ให้ตรงกับเรื่อง....

เหมือนกับว่า เรามีอาวุธไว้มากมายในบ้านในเรือน พอจะใช้
ก็ใช้เพียงอย่างเดียว ไม่ได้ใช้ทุกอย่าง...เหมือนกับเรามีหยูก
ยาไว้ในตู้ยาครบทุกอย่าง แต่พอเวลากินก็กินอย่างเดียว....
นี่ปัญญามันมีไว้ครบทุกอย่าง แต่พอจะใช้แก้สถานการณ์
มันเพียงอย่างเดียว มันจึงต้องทำไว้ให้ครบทุกอย่าง แล้ว
สติ จะไปเลือกเอามาใช้ให้เหมาะแก่เหตุการณ์ ปัญญาที่เลือก
เอามา เฉพาะเหตุการณ์โดยเหมาะเจาะนั้น เขาเรียกว่า....

สัมปชัญญะรู้สึกตัวทั่วพร้อม เผชิญหน้ากับเหตุการณ์ร้าย
ที่เผชิญหน้าอยู่นี้ก็เรียกว่าสัมปชัญญะ...ต่อสู้กับสถานการณ์
นั้น จนกว่าจะมีชัยชนะ ถ้ากำลังมันอ่อนลงไปก็ให้เพิ่มสมาธิ
น้ำหนักมันก็จะมีมากขึ้น ปัญญามันก็จะตัดได้ดีขึ้น ก็ชนะเหตุ
การณ์นั้นๆ จะเป็นเหตุการณ์เลวร้ายอะไรก็ตาม เข้ามาทาง
ตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกายอะไรก็ตาม...

ปัญญาหรือสัมปชัญญะ ที่ตรงกับเหตุการณ์มันจะแก้ได้...
เพราะฉะนั้น ท่านทั้งหลายจงพยายามฝึกฝนให้มีธรรมะ
4 เกลอเป็นของคู่ชีวิตประจำตัว แล้วจะใช้ต่อสู้แก้ไขสถาน
การณ์ได้ทุกอย่าง ไม่ยกเว้นอะไร...ฯ

~ธรรมเทศนา...ท่านพุทธทาสภิกขุ~
ขอนอบน้อมแด่คุณพระพุทธ คุณพระธรรม คุณพระสงฆ์