ธรรมทาน: พุทธทาสภิกขุ

       ทานอย่างที่ ๓ เรียกว่า “ ธรรมทาน ” นี้คือให้ธรรมะเป็นทาน คำว่า “ ธรรม ” ในที่นี้ หมายถึงความรู้ที่เขารู้ แล้วเขาจะพ้นทุกข์ได้ เรียกว่า “ ธรรม ” ในที่นี้แล้ว “ ทาน ” ก็คือ การให้ทานที่ ๓ นี้ต้องมีปฏิคาหก คือผู้รับอีกเหมือนกัน ธรรมทานนี้ไม่ค่อยเป็นไปเพื่อเรื่องของวิชา ความรู้ของปัญญาไม่ลุ่มหลงง่ายเหมือนวัตถุทาน

         ธรรมทานนี้มีได้เป็น ๒ อย่าง คือโดยตรง และโดยอ้อม
โดยตรงเช่น อาตมากำลังพูดเรื่องที่มีประโยชน์ให้ท่านทั้งหลายฟัง อย่างนี้ก็เรียกว่า ให้ธรรมทานโดยตรง ส่วนชนิดที่เป็นไปโดย อ้อมนั้นก็คือว่า ผู้ที่ช่วยสนับสนุนให้เป็นได้อย่างนี้ เช่นอาตมาต้องการจะพิมพ์หนังสือให้มัน แพร่หลายอย่างนี้ มีเยอะแยะหลายคนช่วยจัดพิมพ์ นี่เขาก็เป็นผู้ให้ธรรมทานโดยอ้อม
 
        ในเมื่อ อาตมาเป็นผู้ให้ธรรมทานโดยตรงธรรมทานมีได้ทั้งโดยตรงและโดยอ้อม แล้วก็ต้องมีผู้รับ ทานจึงจะสำเร็จประโยชน์ ถ้าให้ไปแล้วไม่มีใครรับ มันก็เป็นหมันเหมือนกัน จะพิมพ์หนังสือ แต่ถ้าไม่มีใครอ่าน มันก็ไม่มีประโยชน์อะไร หรือเทศน์ให้เท่าไรๆถ้าไม่มีใครฟัง มันก็ไม่มี ประโยชน์อะไร นี้เรียกว่า ต้องมีปฏิคาหก