ปัจจัยให้เกิดสัมมาทิฏฐิ ๒ ประการ

ปัจจัยให้เกิดสัมมาทิฏฐิ ๒ ประการ
(ทางเกิดแห่งแนวคิดที่ถูกต้อง, ต้นทางของความดีงามทั้งปวง :
sources or conditions for the arising of right view)

๑. ปรโตโมสะ

(เสียงจากผู้อื่น การกระตุ้นหรือชักจูงจากภายนอก
คือ การรับฟังคำแนะนำสั่งสอน เล่าเรียนความรู้ สนทนาซักถาม
ฟังคำบอกเล่าชักจูงของผู้อื่น
โดยเฉพาะการสดับสัทธรรมจากท่านผู้เป็นกัลยาณมิตร :
another’ s utterance; inducement by others;
hearing or learning from others)

๒. โยนิโสมนสิการ

(การใช้ความคิดถูกวิธี ความรู้จักคิด คิดเป็น
คือกระทำในใจโดยแยบคาย มองสิ่งทั้งหลายด้วยความคิดพิจารณา
รู้จักสืบสาวหาเหตุผล แยกแยะสิ่งนั้น ๆ หรือปัญหานั้น ๆ ออก
ให้เห็นตามสภาวะและตามความสัมพันธ์แห่งเหตุปัจจัย
: reasoned attention; systematic attention;
genetical reflection; analytical reflection)

ข้อธรรม ๒ อย่างนี้ ได้แก่ ธรรมหมวดที่ (๑) และ (๒) นั่นเอง
แปลอย่างปัจจุบันว่า “องค์ประกอบของการศึกษา” หรือ
“บุพภาคของการศึกษา” โดยเฉพาะข้อที่ ๑ ในที่นี้ใช้คำกว้าง ๆ

แต่ธรรมที่ต้องการเน้น ก็คือ กัลยาณมิตตตา

ปัจจัยให้เกิดมิจฉาทิฏฐิ ก็มี ๒ อย่าง คือ ปรโตโฆสะ
และ อโยนิโสมนสิการ ซึ่งตรงข้ามกับที่กล่าวมานี้.