ทุกข์ของสัตว์โลก
ทุกฺเข โลโก ปติฏฐิโต
โลกตั้งอยู่บนความทุกข์
สัตว์ทั้งหลายเกิดมาในโลกนี้มีแต่ความทุกข์
ทุกข์ของสัตว์เดียรฉานนั้นอยู่แค่ปากท้องเท่านั้น สัตว์ทุกชนิดต่างก็แสวงหาอาหารเพื่อยังชีพ ได้กินอาหารอิ่มท้องแล้วก็พอ หิวเมื่อใดก็ออกแสวงหามากินอีก แม้จะยื้อแย่งกันก็ยื้อแย่งมากินพออิ่มปากอิ่มท้องเท่านั้น ไม่มีการกักตุนไว้กินมากๆ กักตุนเผื่อลูกเผื่อหลานที่จะเกิดมา (เหมือนดังมนุษย์)
ทุกข์อีกอย่างหนึ่งของสัตว์คือภัยในชีวิต ทุกเวลานาทีสัตว์แต่ละตัวต่างก็หวาดระแวงภัยที่จะมาถึงตัว จากสัตว์ร้ายที่มีเขี้ยวเล็บและพละกำลังเหนือตนเองบ้าง จากการล่าของมนุษย์บ้าง จากภัยธรรมชาติอื่นๆ บ้าง
ตั้งแต่เกิดจนโต กว่าจะเอาชีวิตหลุดรอดมาได้ ต้องผจญภยันตรายต่างๆ อย่างสาหัสสากรรจ์ แม้วันนี้อยู่รอดได้ ก็ไม่แน่ว่าพรุ่งนี้ มะรืนนี้ จะพาชีวิตน้อยๆ ของตนรอดจากปากเหยี่ยวปากกาไปได้นานแค่ไหน จะกิน จะนอน จะเดิน จะวิ่ง ต้องระมัดระวังตัวทุกฝีก้าว
ชีวิตของสัตว์ที่เกิดมาช่างเต็มไปด้วยความทุกข์เสียจริง
มนุษย์เล่า ความทุกข์มิได้มีเพียงเรื่องปากท้อง หรือเรื่องไม่มีอาหารการกินเท่านั้น จริงอยู่ความหิวเป็นทุกข์อย่างยิ่ง แต่เมื่อมีอาหารกินจนอิ่มแล้ว ใช่ว่ามนุษย์จะหมดทุกข์ ยังต้องมีทุกข์อื่นๆ แทรกเข้ามาอีก
เช่น มีกินมีอิ่มแล้ว ยังอยากมีมากกว่าเดิมอีก อยากมีไว้เผื่อลูกหลานโครตเหง้าเหล่ากออีก เกิดความโลภอยากได้ไม่รู้จบ ก็เป็นทุกข์เพิ่มขึ้น
ปากท้องได้กินอิ่มแล้ว ยังต้องการให้หู ตา จมูก ลิ้น กาย ได้กินอีก
เมื่อไขว้คว้าหารูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส มาปรนเปรอบำรุงบำเรอไม่จบไม่สิ้น ก็เป็นทุกข์ ทุกข์ที่ต้องดิ้นรนเพื่อไขว้คว้ามา ทุกข์ที่ได้มาไม่เท่ากับที่อยากได้ ทุกข์ที่ได้มาแล้วมันผันแปรเปลี่ยนไป
สัตว์นั้นทุกข์ที่ไม่มีกินและถูกเบียดเบียนรังแก ส่วนมนุษย์นอกจากทุกข์ที่ไม่พอกินและถูกรังแกแล้ว ยังทุกข์เพราะอยากมีกินมากขึ้นและอยากเบียดเบียนคนอื่นด้วย
ความไม่รู้จักพอใช่ไหม ที่ทำให้คนมีทุกข์ไม่รู้จักจบสิ้น
...
ที่มา : หนังสือจุดประกายแห่งชีวิต - เสฐียรพงษ์ วรรณปก