การประคองดวงจิตก่อนจะดับ..สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี)

ถาม การที่จะประคองดวงจิตก่อนที่จะดับสิ้นอัสสาสะปัสสาสะ
หรือพ้นจากโลกนี้ไป จะมีวิธีทำอย่างไรจึงจะเป็นทางให้ไปสู่สุคติ
และไม่มีทุกขเวทนาบีบคั้น


ตอบ การที่จะมีทุกขเวทนาบีบคั้นหรือไม่ อยู่ที่ความตั้งใจแน่วแน่
เมื่อก่อนที่ดวงจิตจะดับ ก่อนที่อัสสาสะปัสสาสะจะสิ้น ต้องตั้งดวงจิต
ให้มั่นในทางกุศลที่ได้อบรมไว้ อุทิศกรรมแก่สัตว์ทั้งหลาย
เจ้าก็จักเข้าสู่ความสงบ เมื่อเจ้าพ้นจากโลกนี้ไปแล้ว เจ้าจะต้องยึดมั่น
ในสิ่งใดสิ่งหนึ่งให้เป็นเครื่องช่วยชุบชูวิญญาณของเจ้าไปสู่สุคติใน
สัมปรายิกภพโน้นโดยเร็ว หลังจากที่เจ้าได้ใช้กรรมในภพโน้นสิ้นแล้ว

สิ่งใดไม่วิเศษยิ่งไปกว่าพระรัตนตรัย ก่อนดวงจิตจะดับ เจ้าจะต้องตั้งสติ
ให้มั่นอย่าประมาท อย่าลืมตัว เมื่อจิตเจ้าแน่แน่วและยึดไว้ดีแล้ว ไม่มีอะไรจะมาบีบคั้นเจ้า

ถ้าจิตเจ้าไม่มั่น อาจนึกถึงแต่สิ่งชั่วร้ายอันเป็นกิเลส พอกพูนดวงจิต
ความโลภ ความโกรธ ความหลง มีอุปาทานยึดมั่นในร่างกาย ในดวงจิต
มีอวิชชาคลุมจิตใจไม่ให้ผ่องใสเสียแล้ว เมื่อนั้นแหละ กรรมจะบีบคั้นดวงจิตเจ้าให้หลุดพ้นจากร่างนี้ไป

ฟังอย่างนี้แล้วพึงตั้งใจให้มั่นอยู่เสมอว่า เจ้าต้องมีสติอยู่ตลอดเวลา
จะประมาทขาดสติมิได้ มีความยึดมั่นในองค์สมเด็จพระบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้าและคุณพระรัตนตรัยเป็นที่ตั้ง ยึดมั่นในกุศลผลบุญที่เจ้าได้สร้างเป็นอหิงสา คือไม่เป็นผู้ดิ้นรน ดับกิเลสคือความอาฆาตมาดร้ายสิ้นแล้ว จิตเจ้าจะสงบ

บางคนจุดธูปไหว้พระงึมงำ แต่ใจไปอยู่ในครัว ไปอยู่ที่อื่น
เช่นนี้ไม่เกิดประโยชน์อันใดเลย รังแต่จะเป็นราคีมัวหมองแก่การ
ประพฤติปฏิบัติในการกุศล หาเป็นประโยชน์อันใดไม่
ไม่ได้จุดธูปเทียนแต่พนมด้วยมือสิบนิ้ว กับดวงใจถือเป็นประดุจ
ดอกบัวบูชาแก่คุณพระรัตนตรัย สวดมนต์ในใจไม่ดังด้วยความ
ตั้งใจมั่นด้วยเจตนาอันบริสุทธิ์ที่จะสร้างบุญกุศลอันแท้จริงแล้ว
หูไม่ฟังเรื่องร้าย ไม่เอาตาไปดูสิ่งที่ไม่ควรดู ย่อมยิ่งกว่าจุดธูปเทียน
บูชาต่อหน้าคนนับพัน ถ้าเจ้าตั้งใจมั่นแล้วดีเสมอ
คาถาที่ข้าจะให้วันนี้ก็คือ "อย่าประมาทขาดสติ"