มติชน ฉบับวันที่ 17 มกราคม 2553
โดย พระไพศาล วิสาโล
ทุกเช้าหลังจากการออกกำลังกาย
อาจารย์จะชวนผู้ปฏิบัติธรรมออกไปเดินจงกรมรอบที่พัก
โดยให้มีสติอยู่กับการเดิน
คือ รู้กายเมื่อเคลื่อนไหว และรู้ใจหากเผลอคิดฟุ้งซ่าน
อาจารย์จะให้สัญญาณหยุดเดินเป็นระยะ ๆ
ระหว่างที่ยืนนิ่งก็ให้ผู้ปฏิบัติหันมารับรู้ลมหายใจเข้าและออก
และรู้ทุกอาการที่เกิดกับใจ
ส่วนอะไรที่มากระทบตา หู จมูก ลิ้น กาย ก็สักแต่ว่ารู้เฉย ๆ
วันที่สองของการเดิน อาจารย์ชวนทุกคนถอดรองเท้า
หลายคนรู้รสชาติของความเจ็บปวดเมื่อหิน
และกรวดน้อยใหญ่ทิ่มฝ่าเท้าเกือบตลอดทาง
ยังไม่นับยุงที่รุมกัดทุกครั้งที่เดินผ่านสวน
ตลอด ๔๕ นาทีของการเดินจงกรม
จึงกลายเป็นช่วงเวลาแห่งความทุกข์ของผู้ปฏิบัติ
แต่นั่นยังเทียบไม่ได้กับประสบการณ์ในวันต่อ ๆ มาที่มีฝนตกพรำ ๆ
ตั้งแต่เช้ามืด ตามทางจะมีมดนับพัน ๆ
เดินขวักไขว่เป็นแถวขวางทางเดินของผู้ปฏิบัติ
ไม่ว่าตั้งใจเดินเพียงใด ก็จะมีมดไต่ตอมขึ้นมาตามขาและกัดตามอำเภอใจ
บางคนหนักกว่านั้นเพราะมีสัญญาณให้หยุดเดินขณะที่เดินเฉียดรังมดพอดี
ดังนั้นเดิน ๆ ไปก็จะได้ยินเสียงคนกระทืบเท้าหลายครั้งติด ๆ กัน
เพื่อสะบัดมดให้หลุดจากขา หรือมีเสียงปัดมดตามขากางเกงดังถนัดถนี่
ยากที่จะรักษาความสงบสำรวมไปได้ตลอดทาง
ไม่น่าแปลกใจที่หลายคนขยาดการเดินจงกรมตอนเช้า
อาจารย์จึงแนะนำให้ผู้ปฏิบัติสังเกตดูกายของตนว่า
มีปฏิกิริยาอย่างไรเมื่อมด ไต่ยุงตอม
และให้ดูใจของตัวเองด้วย ว่ารู้สึกอย่างไร มีความกลัว ตื่นตระหนก
โวยวาย ตีโพยตีพายอยู่ข้างในหรือไม่
โดยเฉพาะตอนที่ถูกกัด ใจมีอาการอย่างไร
ดูเฉย ๆ ไม่ต้องทำอะไรกับอาการเหล่านั้น
อาจารย์ย้ำกับผู้ปฏิบัติว่า จริง ๆ แล้วกายของเราทนมดกัดได้
แต่ที่ทนไม่ได้คือใจต่างหาก
และที่เจ็บปวดจนอยู่เฉยไม่ได้นั้น เป็นเพราะใจไม่มีสติ
จึงเผลอไปทุกข์กับกาย
หรือเอาความทุกข์ของกายมาเป็นความทุกข์ของใจไปด้วย
ทุกข์กายนั้นแค่ ๑ ส่วน แต่อีก ๒-๓ ส่วนนั้นเป็นเพราะทุกข์ใจต่างหาก
แต่ถ้ามีสติ เห็นอารมณ์ที่ปรุงแต่งใจ อารมณ์นั้นก็จะหลุดไปจากใจ
ใจก็จะกลับมาเป็นปกติ ความทุกข์จะเบาบางลง
คงมีแต่ความเจ็บปวดที่กายเท่านั้น
พูดอีกอย่างคือมีแต่ทุกขเวทนา(ทางกาย)
แต่ไม่มีความทุกข์ทรมาน(ทางใจ)
อาจารย์ยังแนะอีกว่าหากจะมีสติดูความเจ็บปวดเลยก็ได้
แต่ถ้าสติไม่ฉับไวพอก็จะเผลอพลัดเข้าไปจมอยู่กับความเจ็บปวดได้ง่าย
กลายเป็นปวดมากขึ้น
หลังจากเดินจงกรม(วิบาก)ไปได้ ๕ วัน
ผู้ปฏิบัติธรรมท่านหนึ่งได้ทดลองทำตามที่อาจารย์แนะนำ
และได้เขียนเล่าประสบการณ์การปฏิบัติของตนไว้อย่างน่าสนใจ ว่า
...เดินจงกรมตอนเช้า วางใจว่าจะดูความเจ็บ ได้หยุดบนรังมดสมใจ
สภาวะเกิดดังนี้-มองเห็นว่ามดทั้งรังไต่ขึ้นมา-จิตกลัว-รู้ว่ากลัว
-ความกลัว ดับไป-จิตบอกว่าให้วางใจสบาย ๆ เป็นไงเป็นกัน...
จากนั้นเธอก็มาดูความรู้สึกและอาการของกาย
...รู้สึกถึงลักษณะความเจ็บ,แสบ,ร้อน,จี๊ด ๆ เหมือนโดนธูปจี้เป็นจุด ๆ
บางจุดก็ตื้นลึกไม่เท่ากัน กว้างแคบ,เป็นระลอก
รู้สึกกล้ามเนื้อเกร็ง,หัวใจเต้นแรงเร็วขึ้น-กัดฟันเม้มปาก,
กะพริบตา,ยืน นิ่ง...ระหว่างนั้นเธอกลับมาดูจิต และพบว่า
...เห็นใจกระสับกระส่าย-รู้-ดับ-นิ่ง
สติเกิดความรู้สึกเมตตาสงสารมด เขาคงโกรธ เขาจึงกัดเอา
ตอนนี้ใจสบายตั้งมั่น เรียกเขาว่าอาจารย์มด จะกัดก็กัดไป จะดูให้ชัด...
กระทู้ร้อนแรงที่สุดของวันนี้
กระทู้ล่าสุด
รูปเด่นน่าดูที่สุดของวันนี้
