วัดพระธาตุหริภุญชัย

บริเวณเดิมของวัดพระธาตุหริภุญไชยเป็นพระราชวังที่ประทับของกษัตริย์ราชวงค์จามเทวี เมื่อได้ปรากฎนิมิตว่าบริเวณนี้เป็นที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ (พระเกศาธาตุ) พระเจ้าอาทิตยราชจึงได้สร้างพระเจดีย์ทรงปราสาทครอบบรรจุพระบรมสารีริกธาตุไว้ ณ ที่เดิม และได้ถวายเป็นพระอารามในปี พ.ศ.1586 รูปแบบของพระเจดีย์เป็นทรงล้านนาเอกลักษณ์ที่สำคัญคือ องค์เจดีย์จะตีหุ้มด้วยทองจังโก๋ (ทองแดงปิดด้วยทองคำเปลว)

ด้านหลังเจดีย์เป็นที่ตั้งของวิหารทันใจซึ่งเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปองค์สำคัญ คือ พระเจ้าทันใจ  เป็นพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ปางห้ามญาติ ตามตำนานกล่าวว่า  ในราวปี พ.ศ. 1586  พระเจ้าอาทิตยราช กษัตริย์แห่งหริภุญไชยทรงโปรดให้สร้างปราสาทและสร้างหอจัณฑาคาร (ที่พระบังคน) ไว้ใกล้กับปราสาทแต่พระเจ้าอาทิตยราชไม่สามารถใช้บังคนได้เนื่องจากทุกครั้งที่จะบังคน พระเจ้าอาทิตยราชจะถูกกาตัวหนึ่งบินมาโฉบไล่ และถ่ายมูลไส่พระองค์ทุกครั้ง  พระเจ้าอาทิตยราชให้ข้าราชบริพารจับกาตัวนี้แต่ไม่มีผู้ใดสามารถจับได้ พระองค์จึงบนบานต่อเทวดารักษาเมืองในที่สุดก็สามารถจับกาได้ ตกกลางคืนเทวดามาบอกพระเจ้าอาทิตยราชในพระสุบินว่า ให้นำเด็กแรกเกิดไปเลี้ยงรวมไว้กับกา เพื่อให้ทารกสามารถฟังภาษากาออก พระเจ้าอาทิตยราชทรงปฏิบัติตาม เมื่ออายุ 7 ขวบเด็กนั้นก็สามารถฟังภาษากาออกจึงได้บอกสาเหตุที่กานั้นไล่โฉบพระองค์ กาเล่าให้ฟังว่าในสมัยที่พระพุทธเจ้ายังทรงพระชนมชีพอยู่ ได้เคยเสด็จมายังที่นี่ และได้เสวยหมากที่พรานป่าผู้หนึ่งถวายให้พระพุทธองค์ทรงก็เสวยหมากและมีพุทธทำนายว่าในกาลข้างหน้าที่แห่งนี้จะมีบ้านเมืองเป็นอาณาจักรหริภุญชัย และพระบรมสารีริกธาตุของพระองค์เต็มบาตรหนึ่งจะมาประดิษฐาน ณ ที่นี้  รอคอยให้พรานป่าผู้ถวายหมากมาเกิดเป็นพระเจ้าอาทิตยราชอัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุออกบูชา จากนั้นกาได้ไปเชิญพญากาเผือกผู้มอบหมายให้ลูกหลานกาดูแลรักษาสถานที่ต่อๆ กันมาจากป่าหิมพานต์ให้มาถวายธรรมแก่พระเจ้าอาทิตยราช ทำให้พระเจ้าอาทิตยราชรู้สึกยินดีและเลื่อมใสศรัทธาพระบรมศาสดาเป็นอันมาก พระเจ้าอาทิตยราชทรงให้รื้อหอจัณฑาคารและปราสาทราชวังออกทั้งหมด แล้วอาราธนาพระบรมสารีกธาตุ

พระบรมสารีริกธาตุได้แสดงปาฏิหารย์โดยเคลื่อนออกจากพื้นดินลอยสูง 3 ศอกเหนือพื้น พระเจ้าอาทิตยราชจึงโปรดให้ทำพระโกศทองคำครอบและทรงสั่งให้สร้างเจดีย์สูง 12 ศอก ครอบไว้อีกชั้นหนึ่งหลังจากนั้นมีการบูรณะและต่อเติมพระบรมธาตุหลายครั้ง คือ พ.ศ.1986 พระเจ้าติโลกราชกษัตริย์แห่งล้านนา ได้ก่อเจดีย์สูงขึ้นไปอีกเป็น 23 วา ฐานกว้าง 12 วา 2 ศอก และสร้างยอดฉัตร 7 ชั้น  สมัยพระเจ้าเมืองแก้วมีการสร้างรั้วระเบียงหอก 500 เล่มรอบพระบรมธาตุ และในสมัยพระเจ้ากาวิละได้สร้างยอดฉัตรทองคำเป็น9ชั้นรวมทั้งสร้างฉัตรหลวงทั้งสี่มุมขององค์พระบรม ธาตุเจดีย์ด้วย วัดพระธาตุหริภุญไชยมีประเพณีสรงน้ำพระธาตุเป็นประจำทุกปีในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6

          พระธาตุหริภุญไชย จ.ลำพูน เป็นพระธาตุประจำปีเกิดของผู้ที่เกิดในปีระกา(ไก่) ใครที่เกิดปีระกาควรหาโอกาสไปสักการะบูชาเพื่อเสริมมงคลให้กับชีวิต การบูชาพระธาตุให้เริ่มต้นด้วยนโม 3 จบ แล้วกล่าวบูชาด้วยบทสวด ดังนี้
 
          "สุวัณณะเจติยัง หะริภุญชะยัฏฐัง วะระโมลีธารัง อุรัฎฐิเสฎฐัง สะหะ อังคุลิฏฐิง กัจจายะเนนานิตะปัตตะปูรัง สีเสนะ มัยหัง ปะณะนามิ ธาตุง อะหัง วันทามิ สัพพะทา"

          ความหมายของคำว่า "หริภุญชัย" อันเป็นทั้งชื่อเมือง "นครหริภุญชัย" และชื่อพระเจดีย์ทองอันตั้ง อยู่กลางเมืองคือ "พระเจดีย์หริภุญชัย" รวมทั้งชื่อวัด ซึ่งเป็นพระอารามหลวงคือ "วัดพระธาตุหริภุญชัยวรมหาวิหาร"

          ตำนานเล่าขานสืบต่อกันมาว่า ในสมัยพุทธกาลองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้เคยเสด็จมาถึงที่วัดนี้ โดยพุทธปาฎิหารย์ พระพุทธองค์ได้เสด็จประทับนั่งฉันผลสมอกับเกลือ แก้กระหาย และทรงวางเม็ดสมอไว้ตรงที่พระเจดีย์ตั้งอยู่ในปัจจุบัน ส่วนกลักหรือกล่องบรรจุเกลือทรงวางไว้ ณ ที่พระเจ้ากลักเกลือ (พระเจ้าแดง) ประดิษฐานอยู่ขณะนี้ด้วยเหตุนี้ชื่อเมือง ชื่อพระเจดีย์และชื่อพระเจดีย์ตั้งอยู่ จึงได้รับการเรียกขานเป็นมงคลนานมาจนทุกวันนี้ว่า "หริภุญชัย" ซึ่งรวมความมาจากคำว่า "หริตะ" แปลว่า ผลสมอ กับ "ภุชยะ" แปลว่า การขบฉัน

          วัดพระธาตุหริภุญชัยวรมหาวิหาร เป็นพระอารามหลวง สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 1601 ในสมัยพระเจ้าอาทิตยราชกษัตริย์ผู้ครองนครลำพูน องค์ที่ 27 (สวรรคต พ.ศ. 1605 ) ตั้งอยู่กลางเมืองห่างจากศาลากลางจังหวัดลำพูนไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ประมาณ 100 เมตร ภายในวัดมีสิ่งปลูกสร้างที่เป็นฝีมือโบราณสมัยศรีวิชัย มีลวดลายวิจิตรสวยงามมาก

ขอบคุณที่มา  ::  กลุ่มคนสร้างฝันวันสันติภาพโลก