ประจำเดือน ท้องหรือไม่ หรือแท้ง??

" เลือดประจำเดือนของยายหมดไปเกือบยี่สิบปีแล้วหมอ ตอนนี้มันมาใหม่ ต้องทำอะไรดี หรือว่ายายจะเป็นสาวใหม่"

คุณยายอายุหกสิบ มาปรึกษาหมอ ที่ห้องตรวจภายในเบอร์ 13 " อย่างนี้ไม่เรียกว่าเลือดประจำเดือนละค่ะคุณยาย ประจำเดือนต้องมาทุกเดือน อย่างนี้เรียกว่า เลือดออกผิดปกติจากช่องคลอด คุณยายคงต้องตรวจภายในดู ว่ามีอะไรผิดปกติ " " ยายยังไม่ตรวจหรอก ยายอาย ที่ยายมาหาหมอเพราะยายกลัวตัวเองจะท้อง " ท่าทางคุณยายอายจริงๆ กระมิดกระเมี้ยนเวลาพูด

" คุณยายไม่ท้องแล้วล่ะค่ะ อายุ 60 กว่าแล้ว อายุเกินห้าสิบปีก็ไม่ค่อยท้องละค่ะ"

แม้จะมีรายงานจากต่างประเทศว่าคนอายุเกิน 60 ตั้งครรภ์ได้ แต่ส่วนใหญ่ก็ท้อง จากวิทยาการสมัยใหม่เข้าช่วย " ใช่ … ยายก็ว่าอย่างนั้น นมต้มก็เหี่ยว ถ้าท้องนมมันเคยเต่งเคยตึง หมอพูดยายก็สบายใจ งั้น … ยายขอถามเฉยๆ ว่าเลือดออกอย่างนี้ จะต้องทำอะไรหรือเปล่า แล้วยานจะมาตรวจวันหลัง "

" อาการของคุณยายก็คือเลือดออกผิดปกติ หมอก็คงต้องตรวจว่าเป็นเลือดออกจากตรงไหน จากทวารหนัก จากรูปัสสาวะ จากปากมดลูก หรือจากโพรงมดลูก และคงต้องหาสาเหตุต่อไป ว่าเป็นความผิดปกติจากการอักเสบติดเชื้อ จากเนื้องอก จากมะเร็ง อะไรทำนองนี้นะคะ สรุปสิ่งที่คุณยายต้องทำอันดับแรกคือ การตรวจภายในค่ะ"

" งั้น … ยายกลับบ้านไปบอกลูกหลานมาเป็นเพื่อนก่อนนะ ต้องกลับไปทำใจด้วย แก่ปูนนี้ แล้วต้องเอาอะไรๆ มาให้หมอดู เออ … หมอว่ายายต้องตรวจภายในจริงๆ หรือ " คุณยายยังถามย้ำ

" ค่ะคุณยาย … สตรีทั่วไปในวัย 45-55 ปี เมื่อหมดประจำเดือนตามธรรมชาติ เป็นเวลานานกว่าหนึ่งปีแล้ว เมื่อไหร่ที่มีเลือดออกจากช่องคลอด ให้ถือว่าเป็นอาการผิดปกติไว้ก่อน อย่าคิดว่าเป็นประจำเดือนกลับมาอีก และควรต้องมาพบแพทย์เพื่อตรวจภายในนะคะ "

เสียงรถเข็นห้องฉุกเฉินวิ่งกึงๆ พาสตรีสาววัย 20 ปี มาห้องตรวจภายใน ด้วยอาการปวดท้องมากจนหน้าซีดและมีประจำเดือนออกมาก มีญาติมาส่งถึงห้าคน

" น้องแก้ว ปวดประจำเดือนเป็นประจำละค่ะหมอ " แม่บอก น้าสาวสองคน พ่อและยาย พยักหน้าอย่างเห็นด้วย

" เดือนนี้เขาปวดประจำเดือนมากเลยกินยาขับประจำเดือนไปหลายขวด เลือดเลยพังอกมา " ท่าทางแม่ แม้เป็นห่วง แต่ก็ไม่ได้วิตก

" ก่อนมีเลือดออกมาคราวนี้ ประจำเดือนเขาขาดหรือเปล่าคะ " หมอถาม

" เอ … อย่างไรไม่รู้ น้องแก้ว ประจำเดือนน้องแก้วขาดหรือเปล่า " คนไข้มือกุมท้อง บิดตัว ไม่ตอบ เห็นเลือดซึมผ่านกระโปรงออกมาเป็นวงใหญ่

" สงสัยแท้งลูก " หมอว่า หลังจากคลำเจอมดลูกโตจากหน้าท้อง

" เป็นไปไม่ได้ " ญาติทั้งห้าโวยวาย "น้องแก้วยังเรียนหนังสืออยู่ เช้าไปเย็นกลับจากมหาวิทยาลัย ไม่เคยหายไปไหน หมอพูดมั่วหรือเปล่า "

" ค่ะ ค่ะ งั้นหมอขอตรวจภายในน้องแก้วนะคะ" หมอรีบบอก

ในห้องตรวจภายในที่อยู่สองต่อสองกับน้องแก้ว หมอใส่เครื่องมือ … ตรวจภายในคนไข้พบว่า มีการตกเลือดอย่างมาก ปากมดลูกของเธอเปิด และมีเศษรกมาจุกอยู่ มดลูกโตขนาดอายุครรภ์ได้สามเดือน " คุณตั้งครรภ์นี่ กำลังจะแท้ง " หมอบอก คนไข้พยักหน้ารับอย่างเพลียๆ

" ประจำเดือนขาดไปกี่เดือน จึงตกเลือดอย่างนี้คะ " หมอถาม

" ขาดไปสามเดือนหมอ"

" คงต้องขูดมดลูก ไม่งั้นจะเสียเลือดมาก เกิดอันตรายถึงชีวิตได้ จะให้หมอบอกญาติๆ คุณไหมว่าคุณท้อง "

" หมอบอกเลย " คนไข้ตัดสินใจ

ญาติทั้งห้าคนกำลังรอฟังคำตอบเมื่อหมอบอกว่า " หมอตรวจแล้วค่ะ น้องแก้ว กำลังจะแท้งลูก ตกเลือดมาก ต้องขูดมดลูก "

ฟังแล้ว ทุกคนทรุดนั่งลงกับเก้าอี้ คุณยายเรอเอิ๊ก บอกว่า " กูจะเป็นลม" พ่อแม่บ่นว่า " อะไรวะ ไปรับไปส่งที่วิทยาลัยเช้าเย็น เป็นไปได้อย่างไร" น้าสาวสองคนบอกว่า " ฉันว่าแล้ว เด็กสมัยนี้ไว้ใจได้ที่ไหน "

" ต้องเซ็นยินยอมให้ขูดมดลูกอะไรหรือเปล่าหมอ " พ่อแม่ถาม หลังจากทำใจได้บ้าง

" อ๋อ … ไม่ต้องค่ะ น้องแก้วอายุ 20 บรรลุนิติภาวะแล้ว " คุณพยาบาลตอบ

คนไข้รายนี้เป็นลูกสาวคนเดียวของพ่อแม่ น้าสาวสองคนที่มาส่งก็เป็นโสด โชคดีที่พ่อแม่รักมากและเข้าใจ เมื่อขูดมดลูกเสร็จ และนอนโรงพยาบาลหนึ่งคืน

ญาติๆ ก็พาเธอกลับบ้าน โดยไม่มีปัญหาอะไรตามมา นอกจากมาปรึกษาดิฉันว่า ควรจะให้น้องแก้วคุมกำเนิดอย่างไร เพราะอยากให้เธอเรียนจบก่อนแต่งงาน เรื่องราวน่าแปลกอย่างหนึ่ง คือยิ่งเป็นเพศสัมพันธ์ที่ซุกซ่อนแอบซ่อน เป็นความลับเพียงใด ก็มักจะถูกเปิดเผยออกมา เพราะการตั้งครรภ์นี่เอง ทำให้ญาติพี่น้องหน้าแตกอย่างแรง

เรื่องที่ประสบเองในสมัยก่อนหลายครั้ง ก็คือคนไข้วัยรุ่น ลูกหลานของแพทย์พยาบาลเอง มาโรงพยาบาลด้วยมีก้อนที่ท้องบ้าง ปวดท้องอย่างรุนแรงบ้าง จนต้องรักษาโดยการผ่าตัด สมัยสิบปีก่อน ไม่มีเครื่องอัลตราซาวนด์ เอกซเรย์ก็ไม่ค่อยเห็นว่าผิดปกติอะไร นอกจากมีก้อนในท้องเท่านั้นเอง และคนไข้วัยรุ่นเหล่านี้ พ่อแม่ก็มักถนอมราวไข่ในหิน ไปรับไปส่งโรงเรียนด้วยตัวเอง จะออกนอกบ้านไปไหนก็ไม่เคยให้ไป ปฏิเสธการมีเพศสัมพันธ์ โดยเด็ดขาด … ผลการผ่าตัด ท่านผู้อ่านก็คงเดาได้นะคะ ก้อนในท้องนั้นกลายเป็นมดลูกที่โต และมีทารกนอนขดอยู่ภายใน เมื่อแพทย์ผ่าเห็นมดลูกโต ดูก็รู้ว่าตั้งครรภ์ ก็มักจะปิดท้อง ไม่ทำอะไร ปล่อยให้ท้องต่อ สำหรับรายที่ปวดท้องรุนแรงมา ส่วนหนึ่งกลายเป็นการตั้งครรภ์ นอกมดลูก ผ่าตัดแล้ว นอกจากทำให้ญาติๆ ไม่กล้าสบตาคนในโรงพยาบาล ซึ่งรู้จักกันดีไปหลายวัน หมอที่ผ่าตัดเองก็พลอยไม่สบายใจไปด้วย

หมอขอเรียนว่า … อาการเลือดประจำเดือนออกผิดปกติ เช่น ขาดหายไป มามาก มากระปิดกระปรอย สำหรับคนที่มีเพศสัมพันธ์แล้วและอยู่ในวัยเจริญพันธุ์

ส่วนใหญ่เกิดจาก การตั้งครรภ์และ/หรือมีภาวะแทรกซ้อนของการตั้งครรภ์ เช่น กำลังจะแท้งหรือตั้งครรภ์นอกมดลูก ซึ่งอาจเป็นอันตรายต่อชีวิตได้ ดังนั้น เมื่อมีอาการผิดปกติของประจำเดือน ควรมาพบแพทย์ เพื่อตรวจรักษา อย่าว่าแต่คนไข้ที่แต่งงานแล้ว สำหรับคนไข้โสดจริงๆ ก็มีปัญหาเรื่องประจำเดือนหลายราย มาด้วยเรื่องปวดประจำเดือนมาก ปวดมากทุกเดือน จนทำงานไม่ได้ แต่ละคนก็จะกังวล ว่าจะเป็นอะไรหรือเปล่า บางรายก็ยินยอมให้ตรวจภายใน บางรายก็ไม่ยินยอม

หมอขอเรียนว่า … สำหรับการปวดประจำเดือนนั้น การปวดมากหรือน้อย ไม่ได้บอกว่าจะปกติหรือไม่ การปวดประจำเดือนที่เป็นธรรมดา ไม่ใช่อาการของโรคร้ายต่างๆ นั้น การปวดจะมีอาการปวดบิดๆ เป็นได้ตั้งแต่ปวดน้อยจนถึงปวดรุนแรง มักปวดก่อน เป็นประจำเดือนวันสองวัน หรือขณะเป็นประจำเดือน อาจมีอาการเหงื่อออก ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ ใจสั่น ก็ได้มักมีประวัติยาวนาน คือปวดตั้งแต่เริ่ม เป็นประจำเดือนจนถึงปัจจุบัน อาการปวดคงที่ไม่มากขึ้น และไม่มีอาการผิดปกติอื่นๆ เช่น น้ำหนักลด ผอมลง เบื่ออาหาร ท้องอืด ท้องโต คลำก้อนในท้องได้ ตกเลือด เลือดประจำเดือนมานาน ฯลฯ ถ้ามีอาการผิดปกติร่วมด้วยกับอาการปวดประจำเดือน ควรได้รับการตรวจเพิ่มเติมค่ะ

ประจำเดือนมามากก็เป็นปัญหา สำหรับคนที่ประจำเดือนมาน้อยก็เป็นปัญหา คุณทิวาอายุ 35 ปี มาโรงพยาบาลด้วยเรื่องประจำเดือนมาน้อย คุณทิวาเล่าว่า ประจำเดือนมาแค่ละเดือนละหนึ่งวันแค่สองสามหยด แทบไม่ต้องใช้ผ้าอนามัยเลย ที่มาหาหมอ คุณทิวาบอกตรงๆ ว่า เพราะกลัวว่าจะหมดประจำเดือน ซึ่งคุณทิวาก็เชื่อว่า จะทำให้แก่เร็ว ตอนนี้คุณทิวามีลูกสองคน คนเล็กอายุขวบเดียว คุมกำเนิดด้วยการ กินยาคุมกำเนิด จากการตรวจภายในของคุณทิวาพบว่า ทุกอย่างปกติดี จึงเรียนไปว่า …

สำหรับเรื่องประจำเดือนมาน้อยนั้นมักเกิดจาก
 

1. มีการอุดตันของระบบสืบพันธุ์ เช่น อุดตันในมดลูก ปากมดลูกหรือช่องคลอด

2. ใช้ยาคุมกำเนิดที่มีฮอร์โมน เช่น ยาฉีด ยากิน หรือยาฝัง