ดาวเคราะห์ดวงที่ห้า

ดาว 55 ปู (55 Cancri) กลายเป็นเจ้าของสถิติดาวฤกษ์ที่มีดาวเคราะห์เป็นบริวารมากที่สุดแล้ว เมื่อนักดาราศาสตร์พบดาวเคราะห์ดวงที่ห้าดาวฤกษ์ดวงนี้

ดาว 55 ปู มองเห็นได้ง่ายด้วยกล้องสองตา
 
อยู่ห่างจากโลก 41 ปีแสงในทิศทางของกลุ่มดาวปู มีมวลและอายุใกล้เคียงกับดวงอาทิตย์ นักดาราศาสตร์ค้นพบดาวเคราะห์ดวงที่ห้าด้วยเทคนิคการวัดปรากฏการณ์ดอปเพลอร์ ซึ่งเกิดขึ้นเมื่อแรงดึงดูดโน้มถ่วงจากดาวเคราะห์ที่มองไม่เห็นทำให้ดาวฤกษ์แม่ส่ายไปมาตามการโคจร งานวิจัยนี้ได้รับทุนสนับสนุนจากมูลนิธิวิทยาศาสตร์แห่งชาติสหรัฐอเมริกาและองค์การนาซา

ดาวเคราะห์ดวงใหม่นี้มีมวลมากกว่าโลก 45 เท่า

คาดว่ามีลักษณะภายนอกและองค์ประกอบคล้ายดาวเสาร์ แม้จะค้นพบเป็นลำดับที่ห้า แต่ถ้าเรียงตามลำดับวงโคจรแล้วดาวเคราะห์ดวงใหม่นี้อยู่อันดับที่สี่ มีคาบโคจร 260 วัน อยู่ห่างจากดาว 55 ปู 116.7 ล้านกิโลเมตร ใกล้กว่าระยะห่างระหว่างโลกถึงดวงอาทิตย์เล็กน้อย ระยะห่างนี้ทำให้ดาวเคราะห์ดวงนี้น่าสนใจเป็นพิเศษเนื่องจากอยู่ในเขตที่เรียกว่าเขตอาศัยได้ เพราะอยู่ในระยะห่างจากดาวฤกษ์พอเหมาะที่จะมีอุณหภูมิอยู่ในระดับที่ทำให้น้ำอยู่ในสภาพของเหลวและขังบนพื้นผิวได้

การค้นพบครั้งนี้เป็นผลงานของ ฟิชเชอร์

และมหาวิทยาชัยแคลิฟอร์เนีย ณ เบิร์กเลย์, เจฟ มาร์ซี และสหายเขาค้นพบจากการจากการสำรวจดาวฤกษ์ที่อยู่ในละแวกบ้านใกล้เรือนเคียงกับโลกเราจำนวน 2,000 ดวงด้วยกล้องโทรทรรศน์เชนของหอดูดาวลิกที่ตั้งอยู่บนเขาแฮมิลตัน ซานโฮเซ แคลิฟอร์เนีย และหอดูดาวดับเบิลยู.เอ็ม.เคกในมานาเคอา ฮาวาย นักดาราศาสตร์ต้องวัดความเร็วของดาวกว่า 320 ครั้งกว่าจะแยกแยะสัญญาณจากดาวเคราะห์แต่ละดวงได้

ระบบสุริยะของดาว 55 ปู

นี้เป็นระบบแรกนอกจากดวงอาทิตย์ที่มีดาวเคราะห์ถึง 5 ดวง มีดาวเคราะห์แก๊สยักษ์ที่มีวงโคจรคล้ายดาวพฤหัสบดีหนึ่งดวง ดาวเคราะห์ทุกดวงโคจรรอบดาวแม่เป็นวงเกือบกลมเช่นเดียวกับในระบบสุริยะของเรา

การค้นพบนี้ต้องอาศัยความบากบั่นเก็บสะสมข้อมูลอย่างต่อเนื่องที่หอดูดาวลิกมาเป็นเวลานานถึง 18 ปี หรือเริ่มต้นก่อนที่จะมีการค้นพบดาวเคราะห์ของดาวฤกษ์อื่นดวงแรกเสียอีก

"อย่างไรก็ตาม การค้นพบดาวเคราะห์ห้าดวงรอบดาวฤกษ์ดวงเดียวยังเป็นแค่ก้าวเล็ก ๆ เท่านั้น เป้าหมายต่อไปของเราคือ การค้นหาดาวเคราะห์เท่าโลก" เจฟ มาร์ซี หนึ่งในคณะสำรวจกล่าว

ครอบครัวดาวเคราะห์ของดาว 55 ปู
 
ค่อนข้างต่างจากดาวเคราะห์ในระบบสุริยะของเรา ดาวเคราะห์ดวงในสุดคาดว่ามีขนาดประมาณดาวเนปจูน มีรัศมีวงโคจรแคบมากเพียง 5.6 ล้านกิโลเมตร ดวงที่สองเล็กกว่าดาวพฤหัสบดีเล็กน้อยมีรัศมีวงโคจร 18 ล้านกิโลเมตรและมีคาบโคจร 14.7 วัน ดวงที่สามมีวงโคจรใหญ่กว่าดวงที่สองกว่าสองเท่าคือ 35.9 ล้านกิโลเมตรและโคจรครบรอบทุก 44 วัน ดาวเคราะห์ดวงที่ห้าเป็นดาวเคราะห์ยักษ์ มีมวลมากกว่าดาวเคราะห์ถึงสี่เท่า โคจรครบรอบหนึ่งใช้เวลา 14 ปี และอยู่ห่างจากดาวฤกษ์ 867.6 ล้านกิโลเมตร ดาวเคราะห์ดวงนี้ยังเป็นดาวเคราะห์แก๊สยักษ์เพียงดวงเดียวที่อยู่ห่างจากดาวแม่เป็นระยะทางใกล้เคียงกับระยะทางจากดาวพฤหัสบดีถึงดวงอาทิตย์