จดหมายปรีดี คืออะไร? เหตุใดหลายคนถึงรอลุ้น

ถึงจะเป็นจดหมายผิดซอง แต่ก็มีคนดูไลฟ์สดนับหมื่น สำหรับการเปิด #จดหมายปรีดี ที่กลายเป็นแฮชแท็กติดเทรนด์ใน X (ทวิตเตอร์) ตั้งแต่ต้นปี 2567 หลังจากมีผู้ไปเปิดเอกสารลับที่หลายคนรอคอยในช่วงค่ำวันที่ 2 มกราคม พ.ศ.2567 ก่อนจะพบว่าเป็นเอกสารเก่า ส่วนเอกสารที่หลายๆ คนตั้งตารอ จะเปิดเผยได้ในวันที่ 5 มกราคม พ.ศ.2567

หลายคนถามไถ่กันว่า "จดหมายปรีดี" คืออะไร มีความสำคัญอย่างไร "เนชั่นออนไลน์" จะมาสรุปให้ว่า เอกสารชุดนี้สำคัญอย่างไร เหตุใดถึงมีคนจำนวนมาก รอดูข้อความข้างในว่าจะมี "อะไร" อยู่ในนั้นบ้าง

ทำความรู้จัก "ปรีดี พนมยงค์"

ปรีดี พนมยงค์ หรือ "หลวงประดิษฐ์มนูธรรม" เป็นผู้นำคณะราษฎรสายพลเรือน ผู้ร่วมก่อการเปลี่ยนแปลงการปกครองของสยามจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ มาเป็นระบอบประชาธิปไตย เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 และเป็นผู้ให้กำเนิดรัฐธรรมนูญฉบับแรกของประเทศไทย เคยดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีของประเทศไทย 3 สมัย และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงต่างๆ อีกหลายสมัย

ปรีดี ยังเป็นผู้ก่อตั้งและผู้ประศาสน์การเพียงคนเดียวของมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง และเป็นผู้ก่อตั้งธนาคารชาติไทย (ปัจจุบัน คือ ธนาคารแห่งประเทศไทย)

ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ปรีดีเป็นผู้นำขบวนการเสรีไทยต่อต้านกองทัพจักรวรรดิญี่ปุ่น ทำให้ประเทศไทยรอดพ้นจากการเป็นผู้แพ้สงคราม

นอกจากนี้ เขายังได้รับแต่งตั้งเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ ในรัชกาลที่ 8 และได้รับพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ยกย่องในฐานะ "รัฐบุรุษอาวุโส"

ปรีดี ต้องยุติบทบาททางการเมืองหลังเหตุการณ์พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล หรือรัชดาลที่ 8 สวรรคต โดยถูกกล่าวหาจากพรรคการเมืองฝ่ายตรงข้ามว่ามีส่วนเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ดังกล่าว

ต่อมาเมื่อเกิดการรัฐประหาร พ.ศ. 2490 เป็นเหตุให้ต้องลี้ภัยการเมืองไปยังประเทศจีนและฝรั่งเศส รวมระยะเวลากว่า 30 ปี ปรีดีต้องลี้ภัยการเมือง และไม่ได้กลับสู่ประเทศไทยอีกเลย จนกระทั่งถึงแก่อสัญกรรม เมื่อวันที่ 2 พฤษภาคม พ.ศ.2526

อะไรคือจดหมายปรีดี?

ย้อนไปช่วงต้นปี พ.ศ.2561 สมศักดิ์ เจียมธีรสกุล นักประวัติศาสตร์ชื่อดัง โพสต์เฟซบุ๊กส่วนตัวว่า มีเอกสารชื่อว่า "Dossier de Pridi Panomyong" อยู่ในหอจดหมายเหตุกระทรวงต่างประเทศฝรั่งเศส ซึ่งแปลความหมายได้ว่า "ของ" หรือ "เกี่ยวกับ" ปรีดี พนมยงค์ แต่ไม่สามารถเปิดดูได้ จนกว่าจะถึงปี ค.ศ.2024 (ปี พ.ศ.2567)

โพสต์ดังกล่าว สมศักดิ์ ตั้งสมมติฐานว่า เอกสารดังกล่าว มีความเป็นไปได้ 2 อย่าง คือ

1. นี่เป็นเอกสารส่วนตัว "ของ" ปรีดี พนมยงค์ ที่บริจาคให้หอจดหมายเหตุ โดยระบุไว้ว่า ห้ามเปิดให้คนดูจนกว่าจะถึงปี ค.ศ.2024

2. นี่เป็นเอกสาร "เกี่ยวกับ" ปรีดี อาจจะเป็นเอกสารข้อมูลที่กระทรวงต่างประเทศฝรั่งเศส มีเกี่ยวกับปรีดีในช่วงปี ค.ศ.1968-1972

สมศักดิ์ ทิ้งท้ายว่า รออีก 6 ปี หากไม่ตายเสียก่อน จะไปขอดู แล้วจะมาเล่าสู่กันฟังว่า "Dossier de Pridi Panomyong" ที่ว่ามีอะไรไหม?

ทำไมต้องเปิดจดหมายในปี 2024

ดิน บัวแดง อาจารย์ประจำภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ระบุไว้ในบทความ "ว่าด้วย 'เอกสารปรีดี' ที่ชานกรุงปารีส: การลี้ภัยของปรีดีจากจีนสู่ฝรั่งเศส"

โดยบอกว่า เอกสารปรีดี ไม่ได้อยู่ในหมวดเอกสารนักการทูต-จดหมายเหตุส่วนตัว แต่เป็นเอกสารที่เขียนและรวบรวมโดยสถานทูตฝรั่งเศสในไทยแล้วส่งกลับมาที่กระทรวงการต่างประเทศที่ปารีสในปี 1977 แต่บัญชีเอกสารเพิ่งทำเสร็จในปี 2007

ซึ่งตามกฎหมายเกี่ยวกับจดหมายเหตุในขณะนั้น หากเอกสารเกี่ยวข้องกับชีวิตส่วนตัว และ/หรือ ความมั่นคงของรัฐ จะถูกกำหนดให้เข้าถึงได้ในอีก 60 ปี ข้างหน้า หรือในปี พ.ศ.2024 นั่นเอง

เปิดจดหมายปรีดี ชาวเน็ตลุ้นมีบันทึกเหตุการณ์อะไรบ้าง?

2 มกราคม พ.ศ.2567 กลุ่มคนไทย อาทิ จรัล ดิษฐาอภิชัย, จรรยา ยิ้มประเสริฐ เดินทางไปที่หอคลังจดหมายเหตุ กรุงปารีส ฝรั่งเศส เพื่อเปิดจดหมายปรีดี โดยมีการไลฟ์สดและแปลเอกสารซึ่งพิมพ์ด้วยภาษาฝรั่งเศส ให้กับชาวเน็ตที่คอยติดตามอย่างใกล้ชิดนับหมื่นคน

ต่อมาผู้ใช้ X รายหนึ่งออกมาบอกว่า นี่ไม่ใช่จดหมายปรีดี แต่มันคือเอกสาร/บันทึกที่ทูตฝรั่งเศสเก็บรวบรวมไว้

ขณะเดียวกัน จรรยา ยิ้มประเสริฐ ได้ออกมาโพสต์เฟซบุ๊กว่า เอกสารผิดแฟ้ม...เนื่องจากไม่ได้เป็นคนรับเอกสาร เลยไม่ได้เช็กว่า เอกสารที่เจ้าหน้าที่หยิบมาให้เป็นเอกสารชุดที่เปิดเผยแล้ว ชุดล่าสุดยังไม่เผยแพร่วันนี้ แต่จะเผยแพร่ในวันที่ 5 มกราคม พ.ศ.2567

เหตุผลที่หลายคนเฝ้าจับตา "จดหมายปรีดี" เพราะคิดไปว่าอาจเกี่ยวข้องกับข้อเท็จจริงในคดีสำคัญ แต่การที่เรื่องนี้ถูกพูดถึงในโลกออนไลน์ไทยมายาวนาน ก็ทำให้เกิดมีม (meme) ต่างๆ เกี่ยวกับเอกสารชุดนี้มากมาย อาทิ อาจจะเป็นจดหมายลูกโซ่, เปิดมาแล้วจะเจอข้อความ "รู้แล้วคุณต้องอ่าน", เปิดมาอาจเจอคำเปิดรายการ เหมือน podcast รายการดัง, เป็นสูตรอาหาร เช่น ข้าวมันไก่ เป็นต้น

ส่วนข้อความจริงในเอกสารจะเป็นอย่างไร คาดว่าอีกไม่นานจะได้รู้กัน !!!

เครดิตแหล่งข้อมูล : nationtv