ยาสตรี...

ยาสตรี โดยทั่วไป คนส่วนใหญ่ก็จะนึกถึง ยาที่ใช้สำหรับสตรีที่มีประจำเดือนมาไม่ปกติ แก้อาการจุกเสียดแน่นท้องระหว่างมีประจำเดือน เป็นยาหลังคลอดบุตรช่วยขับน้ำคาวปลา และเป็นยาบำรุงโลหิตด้วย

ยาสตรีที่มีจำหน่ายในประเทศไทย มีหลายหลายยี่ห้อ เช่นยาสตรีเพ็ญภาค ยาสตรีเบลโล ส่วนประกอบจะต่างกันไปตามสูตร
ส่วนประกอบส่วนใหญ่ มักเป็นสมุนไพรชนิดต่างๆ และแอลกอฮอล์ สมุนไพรที่ใช้ก็ได้แก่ ขิง ไพล พริกไทย เทียนดำ เทียนแดง ตานเซียม กิ่งอบเชย บักดี้ โกฐหัวบัว โกฐสอ โกฐเชียง(ชาวจีนเรียกตังกุย) บางตำรับก็ใช้ว่านชักมดลูก แอลกอฮอร์ที่มีอยู่เพื่อไว้เป็นตัวสกัดเอาสารสำคัญชนิดหนึ่งออกมา เรียก ไฟโตเอสโตรเจน (phytoestrogen)

Phytoestrogen ไฟโตเอสโตรเจน เป็นสารอินทรีย์ซึ่งสร้างขึ้นโดยพืช แต่มีคุณสมบัติเช่นเดียวกับเอสโตรเจน สารเหล่านี้พบได้ทั้งในส่วนเมล็ด ลำต้น รากหรือดอก โดยในพืช สารนี้จะทำหน้าที่เป็นสารฆ่า เชื้อรา (fungicide) หรือเป็น phytoalexin นั่นคือเป็นสารเคมีที่พืชสร้างขึ้นมาเพื่อป้องกันตน เองเมื่อถูกรุกรานโดยจุลชีพ phytoestrogen จะมีบางส่วนของสูตรโครงสร้างคล้ายคลึงหรือเทียบได้กับ steroid nucleus ของ estradiol อันเป็นเอสโตรเจนที่พบในธรรมชาติหรือในร่างกายมนุษย์
 
Estrogen เอสโตรเจน เป็นฮอร์โมนเพศหญิงซึ่งร่างกายเราผลิตจากรังไข่ รก หรือต่อมอะดรีนาล ฮอร์โมนกลุ่มนี้มีผลโดยตรงต่อการแสดงลักษณะ ของเพศหญิง นับตั้งแต่การเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์ มีประจำเดือน ตกไข่ ตั้งท้อง ไปจนถึงวัยหมดประจำเดือน ดังนั้นการได้รับประทานยาสตรี ที่มีสาร ไฟโตเอสโตรเจน จึงช่วยปรับสมดุลของฮอร์โมน ที่เสียไปจากสาเหตุต่างๆ และช่วยทำให้รอบเดือนปกติ และยังมีส่วนเสริมให้การแสดงออกของลักษณะเพศหญิงดีขึ้น หรือที่เรียกว่าบำรุงเลือดก็เลยทำให้สุขภาพโดยรวมๆ ของสตรีดีขึ้น

ข้อควรระวัง ยาสตรีเหล่านี้ส่วนใหญ่จะมีปริมาณแอลกอฮอล์ ค่อนข้างสูง การรับประทานติดต่อกันนานๆ อาจทำให้ติดได้ ยาสตรี ไม่ใช่ยาสำหรับทำแท้ง ซึ่งอาจเข้าใจผิดจากสรรพคุณ ใช้ฟอกเลือด ขับประจำเดือน ยาสตรี เป็นยาแผนโบราณ จะต้องมีเลขทะเบียนตำรับยาแสดงบนฉลาก