ไฟฟ้าสถิต คืออะไร มารู้จักกันหน่อย

ไฟฟ้าสถิต ภาษาอังกฤษใช้ Static electricity หรือ Electrostatics เป็นปรากฏการณ์ที่ปริมาณประจุไฟฟ้าขั้วบวกและขั้วลบบนผิววัสดุมีไม่เท่ากัน ปกติจะแสดงในรูปการดึงดูด การผลักกัน หรือการเกิดประกายไฟ

โดยแรงดึงดูดจะเกิดขึ้นเมื่อวัตถุ 2 ชิ้นมีประจุต่างชนิดกัน ขณะที่หากวัสดุทั้ง 2 ชิ้นมีประจุเดียวกัน ก็จะทำให้เกิดแรงผลัก

เราสร้างไฟฟ้าสถิตได้ โดยนำผิวสัมผัสของวัสดุ 2 ชิ้นมาขัดสีกัน พลังงานที่เกิดจากการขัดสีกัน จะทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนประจุไฟฟ้าบนผิววัสดุ โดยจะเกิดกับวัสดุที่ไม่นำไฟฟ้า หรือที่เรียกว่า "ฉนวน" เช่น ยาง พลาสติก และแก้ว

สำหรับวัสดุที่นำไฟฟ้า มีโอกาสเกิดปรากฏการณ์ประจุไฟฟ้าบนผิววัสดุไม่เท่ากันยาก แต่ก็สามารถเกิดขึ้นได้ เช่น กรณีที่ผิวโลหะถูกกระแทกด้วยของแข็งหรือของเหลวที่ไม่เป็นตัวนำ โดยประจุที่เกิดการเคลื่อนย้ายระหว่างการสัมผัส จะถูกเก็บบนผิวของวัสดุทั้ง 2 ชิ้น

ผู้ค้นพบไฟฟ้าสถิตคือ เบนจามิน แฟรงกลิน นักวิทยาศาสตร์ นักประดิษฐ์ และนักปฏิรูปชาวอเมริกัน ไฟฟ้าสถิตเป็นปรากฏการณ์ธรรมชาติที่ประชาชนในประเทศที่มีอากาศหนาวคุ้นเคยดีเนื่องจากในฤดูหนาวความชื้นในอากาศจะต่ำมาก ไฟฟ้าสถิตบนผิวหนังจึงเกิดขึ้นได้ง่าย ส่วนบ้านเราอยู่เขตร้อน บางครั้งช่วงอากาศเย็น ก็จะเห็นปรากฏการณ์นี้บ้าง เวลาผมตั้งชี้ฟ้า

นอกจากไฟฟ้าสถิต จะมีผลต่อคนเมื่อไปสัมผัสกับวัสดุประเภทตัวนำ ทำให้รู้สึกสะดุ้งเหมือนถูกไฟชอร์ตแล้ว ยังทำความเสียหายให้กับอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ด้วย

โดยไฟฟ้าสถิตที่ส่งจากคนงานในสายการผลิต เครื่องมือ และอุปกรณ์อื่นๆ ไปยังชิ้นงานอิเล็กทรอนิกส์ จะมีผลทำให้คุณสมบัติทางไฟฟ้าของชิ้นงานเหล่านั้นเปลี่ยนไป อาจเป็นการลดคุณภาพลง หรือทำลายชิ้นงาน

อย่างไรก็ตาม มีอุปกรณ์หลายอย่างที่ทำงานโดยอาศัยหลักการของไฟฟ้าสถิต เช่น เครื่องถ่ายเอกสาร เครื่องกำจัดฝุ่นในอากาศ เครื่องพ่นสี ไมโครโฟนแบบตัวเก็บประจุ ฯลฯ

สำหรับวิธีแก้ไขการเกิดไฟฟ้าสถิตขณะใช้รถยนต์ กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย กระทรวงมหาดไทย แนะนำว่า ให้ใช้มือจับกระจกรถยนต์ก่อนสัมผัสตัวรถ เพราะกระจกเป็นฉนวนที่ไม่นำไฟฟ้า จึงช่วยลดการเกิดไฟฟ้าสถิตได้

การถือกุญแจและรีโมตไว้ในมือหลังลงจากรถแล้วปิดล็อกรถ หรือใช้ข้อศอกหรือเข่าทาบกับประตูรถขณะลงจากรถแทนการใช้มือ ก็ช่วยลดความรุนแรงของไฟฟ้าสถิตได้เช่นกัน

นอกจากนั้น อาจใช้สเปรย์กำจัดไฟฟ้าสถิตฉีดบริเวณฝ่ามือเพื่อลดแรงเสียดทาน ก็ป้องกันการเกิดไฟฟ้าสถิตได้อีกทางหนึ่ง

อีกวิธีคือผูกโซ่ไว้ใต้ท้องรถ หรือหาวัตถุมาลากกับพื้นถนน เพื่อให้ถ่ายเทประจุไฟฟ้าลงสู่พื้น วิธีนี้ทำให้ไม่รู้สึกว่าถูกไฟฟ้าดูดขณะเกิดไฟฟ้าสถิต รวมถึงป้องกันเพลิงไหม้รถอันเนื่องมาจากไฟฟ้าสถิตด้วย

รู้ไปโม้ด / nachart@yahoo.com
yenta4