จัดการสิ่งแปลกปลอมเข้าตา

สิ่งแปลกปลอมที่เยื่อบุตาขาว
มักจะเกิดจากวัตถุเล็กๆ ปลิวเข้าตา เช่น ฝุ่นละออง เศษดิน ปีกแมลง เศษผง ซึ่งจะก่อให้เกิดอาการเจ็บตา ระคายเคืองตาทันที แต่บางครั้งอาการอาจจะไม่มากนัก พอที่จะลืมตาได้เอง

 วิธีดูแลเบื้องต้น ใช้ไฟฉายส่องดูว่ามีเศษวัสดุติด อยู่บริเวณไหนของเยื่อบุตา ส่วนวิธีที่เอาออกง่ายๆ คือ การลืมตาในน้ำหรือล้างตาด้วยน้ำสะอาดทันที หากอาการเคืองยังไม่หาย และเห็นวัสดุแปลกปลอมอยู่ ให้ใช้ไม้พันสำลีสะอาดเขี่ยออก แต่ถ้าเศษวัสดุนั้นติดแน่นอาจใช้คีมขนาดเล็กๆ คีบออก หรือหากมีเข็มอาจใช้เข็มค่อยๆ เขี่ยออก เพราะโดยปกติเยื่อบุตาขาวจะไม่ค่อยไวต่อความรู้สึก เมื่อเอาเข็มเขี่ยจะเจ็บไม่มาก จึงพอทำได้โดยไม่ต้องใช้ยาชาหยอด แต่ถ้ามียาชาชนิดหยอดช่วยจะทำให้เขี่ยออกได้ง่ายขึ้น หากเขี่ยไม่ออกหรือเมื่อเอาออกแล้วยังเจ็บเคืองตามาก ควรไปพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุ

อนึ่ง มีเศษผงบางชนิดอาจติดที่เยื่อบุตาใต้หนังตา ซึ่งต้องพลิกหนังตาถึงจะเห็นผง ดังนั้นหากเอาไฟฉายส่องแล้วไม่พบเศษผง แต่ผู้ป่วยยังเจ็บเคืองตาอยู่ โดยเฉพาะเวลากระพริบตา ควรต้องพลิกหนังตาดูว่ามีเศษผงติดอยู่ด้านในหรือไม่ หากพบก็มักใช้ไม้พันสำลีเขี่ยออกได้ไม่ยาก

เศษผงติดที่กระจกตาหรือตาดำ

หากมีเศษผงติดอยู่ที่บริเวณนี้ ผู้ป่วยมักจะมีอาการเจ็บและเคืองตามากทันที ด้วยเหตุที่กระจกตามีประสาทรับความรู้สึกมากกว่าเยื่อบุตา โดยเศษผงที่มักติดอยู่ที่กระจกตาอาจเป็นเศษเหล็ก ซึ่งผิวขรุขระจึงเกาะและฝังอยู่ที่กระจกตาได้ง่าย และหากปล่อยทิ้งไว้จะมีสนิมเหล็กรอบๆ ในเวลาต่อมา หรืออาจจะเป็นแมลงปีกแข็ง โดยปีกอาจฝังอยู่และเกาะแน่น เช่นเดียวกับเศษไม้ที่มีขอบคมก็อาจฝังอยู่ได้ โดยวัตถุที่มีสีคล้ำอย่างเศษเหล็ก ปีกแมลง จะมองเห็นได้ง่ายด้วยไฟฉาย แต่หากเป็นวัสดุสีใส เช่น แก้วหรือพลาสติกอาจมองเห็นได้ยาก ต้องใช้ไฟฉายส่องหลายๆ มุม จึงจะมีเงาให้เห็น

วิธีดูแลเบื้องต้น หากพบหรือสงสัยว่ามีเศษผงติดที่กระจกตาให้ลองใช้น้ำสะอาดล้าง แต่หากจะลองเขี่ยออกเองต้องใช้ยาชาหยอดก่อน มิเช่นนั้นจะทำได้ยาก ถ้าไม่แน่ใจควรไปพบแพทย์จะปลอดภัยกว่า เพราะบางครั้งการเขี่ยผงที่ตาดำกันเองอาจเป็นเหตุให้ผงฝังลึกลงไปอีก ซึ่งจะเขี่ยออกได้ยากยิ่งขึ้น ที่สำคัญ แม้จะเอาผงที่ติดอยู่ที่กระจกตาออกได้แล้ว ก็ต้องคอยสังเกตอาการ เนื่องจากอาจมีการติดเชื้อตามมาได้ โดยแผลติดเชื้อของกระจกตาเป็นปัญหาที่สำคัญ เพราะอาจทำให้ตาบอดได้ถ้ารักษาไม่ถูกต้อง และมักพบในผู้ที่มีประวัติผงเข้าตานำมาเสนอ

สารเคมีเข้าตา
โดยอาจจะเป็นสารเคมีอ่อนๆ เช่น น้ำยาล้างจาน น้ำยาล้างห้องน้ำ แก๊สน้ำตาหรือวัตถุอันตรายที่รุนแรงกว่า เช่น น้ำกรดจากแบตเตอรี่รถยนต์ เป็นต้น หากสารเคมีที่เข้าตาเป็นสารเคมีอ่อนๆ ก็อาจทำลายเฉพาะผิวๆ ได้แก่ เยื่อบุตาหรือผิวหน้าของกระจกตาเท่านั้น แต่ถ้าเป็นกรดหรือด่างที่เข้มข้นก็อาจจะทะลุทะลวงผ่านกระจกตาเข้าไปทำลายสิ่งที่อยู่ภายในดวงตาอย่างม่านตา แก้วตา และก่อให้เกิดการอักเสบอย่างรุนแรงภายในดวงตาถึงขั้นทำให้ตาบอดได้

โดยความรุนแรงที่จะเกิดขึ้นกับดวงตาขึ้นอยู่กับ
• ขนาดพื้นผิวตาที่มีสัมผัสและระยะเวลาที่สารเคมีอยู่ในตา