การล้างจมูก คือ การทำความสะอาดโพรงจมูกเพื่อล้างจมูก หรือหนองบริเวณโพรงจมูก และโพรงจมูกออกโดยการหยอดหรือใส่น้ำเกลือเข้าไปในจมูก ซึ่งนิยมใช้น้ำเกลือเข้มข้น (0.9% Normal Saline) เพราะมีคุณสมบัติทำให้เชื้อโรคไม่เจริญเติบโตและลดความเหนียวของน้ำมูกได้ดี การล้างจมูกสามารถทำได้ตลาด ไม่มีอันตรายใดๆ ยกเว้นเรื่องการสำลัก ซึ่งหากทำให้ถูกวิธีก็จะไม่เกิดขึ้น
อุปกรณ์ทีต้องใช้
- น้ำเกลือเข้มข้น (0.9% Normal Saline)
- ถ้วยสะอาดสำหรับใส่น้ำเกลือ
- กระบอกฉีดยา ขนาด 10-20 มิลลิลิตร
- ภาชนะสำหรับรองน้ำมูกและเสมหะ
วิธีการล้างจมูก
1. เทน้ำเกลือใส่ถ้วยสะอาดที่เตรียมไว้
2. ใช้กระบอกฉีดยาดูดน้ำเกลือจนเต็ม
3. ฉีดน้ำเกลือใส่เข้าไปในจมูก ซึ่งสามารถทำได้ 2 วิธี
วิธีที่ 1
1. ให้ผู้ป่วยแหงนหน้าขึ้นเล็กน้อย
2. สอดปลายกระบอกฉีดยาที่มีน้ำเกลือเข้าไปในรูจมูก โดยให้ปลายกระบอกชิดรูจมูกด้านบน
3. กลั้นหายใจขณะฉีดน้ำเกลือเข้าจมูกให้มากที่สุดเท่าที่จะทนได้จนล้นออกทางจมูก น้ำเกลือจะไหลลงคอ ทำให้รู้สึกเค็มๆ
4. ก้มหน้าสั่งน้ำมูกและน้ำเกลือในจมูกออกทันที โดยไม่ต้องอุดจมูกอีกครั้ง และไม่ควรกักน้ำเกลือให้ค้างในจมูกนานๆ
5. บ้วนน้ำเกลือและน้ำมูกส่วนที่ไหลลงคอทิ้ง
6. ล้างจมูกสลับกันไปมาทั้งสองข้างด้วยวิธีที่กล่าวข้างต้นจนไม่มีน้ำมูก
วิธีที่ 2
1. ให้ผู้ป่วยก้มศีรษะลงเล็กน้อย
2. สอดปลายกระบอกฉีดยาที่มีน้ำเกลือเข้าไปในรูจมูก โดยให้ปลายกระบอกชิดรูจมูกด้านบน
3. กลั้นหายใจขณะฉีดน้ำเกลือเข้ารูจมูกจนน้ำเกลือและน้ำมูกไหลออกทางปากหรือไหลย้อนออกทางจมูกอีกข้าง
4. สั่งน้ำมูกและน้ำเกลือในจมูกออกจากจมูกทั้งสองข้าง โดยไม่ต้องอุดจมูกข้างใดข้างหนึ่ง
5. บ้วนน้ำเกลือและน้ำมูกส่วนที่ไหลลงคอทิ้ง
6. ล้างจมูกสลับกันไปมาทั้งสองข้าง ด้วยวิธีที่กล่าวข้างต้นจนไม่มีน้ำมูก
วิธีนี้ต้องใช้น้ำเกลือปริมาณมากในการล้างจมูก
ข้อควรระวัง
ควรล้างจมูก เมื่อมีน้ำมูกเหนียวข้นไม่สามารถระบายออกเองได้ เป็นหวัดเรื้อรัง ไซนัสอักเสบ เยื่อบุจมูกอักเสบจากภูมิแพ้หรือล้างจมูกก่อนใช้ยาพ่นจมูก เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของยาให้ดีขึ้น
การล้างจมูกนั้น หลังฉีดน้ำเกลือเข้าไปในโพรงจมูก ให้สั่งออกทันทีไม่ควรกลั้นหายใจ เพื่อกักน้ำเกลือให้ค้างในจมูกนาน เพราะน้ำเกลืออาจจะไหลย้อนไปในไซนัสและการสั่งน้ำมูกให้สั่งเบาๆ และไม่ต้องอุดจมูกอีกข้าง เพราะอาจจะทำให้แก้วหูทะลุได้
น้ำเกลือส่วนที่ยังไม่ได้ใช้ ควรปิดและเก็บให้สะอาดเพื่อมิให้เชื้อโรคสะสม อุปกรณ์ที่ใช้ล้างจมูก หลังจากใช้แล้วล้างให้สะอาดและตากให้แห้งก่อนใช้ครั้งต่อไป