ความเชื่อ ดวงจันทร์ ความรู้สึก..

ในตะวันตก เจ้าหน้าที่ตำรวจและหน่วยกู้ภัยหลายคนเชื่อว่าในคืนจันทร์เต็มดวงจะมีเหตุฆาตกรรม ฆ่าตัวตาย หรือทำร้ายร่างกายมากเป็นพิเศษ แม้แต่เซียนหุ้นบางคนก็เชื่อว่า ดวงจันทร์มีผลให้ตลาดหุ้นแปรปรวนด้วย

ขณะที่บางคนก็เชื่อว่าแสงจันทร์ทำให้สตรีตั้งครรภ์ได้ง่ายขึ้น หรือเชื่อว่าทำให้เกิดแผ่นดินไหวได้

ทัศนคติที่มองว่าพระจันทร์มีพลังลึกลับนั้น สืบทอด มาตั้งแต่สมัยโบราณ ทั้งอารยธรรมกรีก อียิปต์ หรือจีน ที่เชื่อว่าพระนางฉางเอ๋ออาศัยอยู่บนดวงจันทร์ และมีการรำลึก นางฉางเอ๋อทุกปีในวันไหว้พระจันทร์

แม้แต่ในภาษาอังกฤษ คำว่า "เพี้ยน" (lunacy) ก็เกี่ยวข้องกับพระจันทร์โดยตรง โดยแผลงมาจากคำว่า lunar หรือแปลว่า "จันทรา" ซึ่งสะท้อนความเชื่อนี้

แต่ในความเป็นจริง ดวงจันทร์ไม่มีผลกระทบต่ออารมณ์ความรู้สึกของมนุษย์ตามที่เชื่อกันเลย

นักวิทยาศาสตร์กลุ่มหนึ่งเคยตีพิมพ์ผลการวิจัยในปี 2539 โดยศึกษากรณีฆาตกรรม เหตุทำร้ายร่างกาย ฆ่าตัวตาย และคดีอื่นๆ นับพันกรณี ปรากฏว่าไม่มีความเกี่ยวข้องใดๆ กับคืนจันทร์เต็มดวงเลย

สรุปว่าเป็นเพราะมีการตั้งธงไว้แล้วว่า คืนนี้จะมีเหตุการณ์เกิดขึ้นมากเป็นพิเศษ จึงชวนให้หลงว่ามีกรณีเช่นนั้นเกิดขึ้นจริงๆ ทั้งที่จำนวนสถิติไม่ได้มากกว่าคืนอื่นๆ เลย หรือที่เรียกว่าตรรกะวิบัติแบบ "confirmation bias"

นอกจากนี้ นักวิจัยยังพบว่าสื่อมวลชนเผยแพร่ความเชื่อดังกล่าวบ่อยครั้ง ทำให้เกิดความเข้าใจผิดต่อเนื่อง

ส่วนความเชื่อเรื่องพระจันทร์มีพลังทำให้หญิงตั้งครรภ์นั้น เป็นเพราะความเชื่อของคนโบราณที่เชื่อมโยงว่า รอบประจำเดือนของผู้หญิงมีลักษณะคล้ายรอบข้างขึ้น-ข้างแรมของดวงจันทร์

นี่คือที่มาของการจินตนาการว่า พระจันทร์เป็นเพศหญิง เช่น เทพีเซลีนาของกรีก หรือพระนางฉางเอ๋อของจีนตามที่กล่าวมาแล้ว

ข่าวลือเรื่องแผ่นดินไหวก็ไม่เป็นจริงเช่นกัน เพราะดวงจันทร์ไม่มีพลังขนาดส่งผลกระทบต่อใต้เปลือกโลกได้ ต่างจากปรากฏการณ์น้ำขึ้นน้ำลงที่เกิดขึ้นบนผิวโลก

คอลัมน์ หักมุมพิศวง ด๊อกเตอร์ บีเกิ้ล khaosod.sci@gmail.com