“ต่อ” มหาภัย ทำไมต้อง “รุม” ต่อย

จากกรณีข่าวของเขตปกครองพิเศษฮ่องกง ประเทศจีนมีต่อหัวเสือพิษร้ายแรงออกอาละวาดไล่ต่อยประชาชน จนมีผู้เสียชีวิตแล้ว 41ศพ กลายเป็นที่กล่าวขาน โดยเฉพาะภาพรอยกัดต่อหัวเสือบริเวณแขนจนเป็นรู! “เดลินิวส์ออนไลน์” จึงหาข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับต่อหัวเสือ ที่ทุกคนควรทราบเพื่อป้องกันความเสี่ยงจากอันตรายไม่คาดคิดจากสัตว์ร้ายชนิดนี้

ต่อหัวเสือเป็นแมลงนักล่าที่จะจับแมลงอื่นเป็นอาหาร  ส่วนใหญ่มักจะเป็นหนอน โดยใช้การต่อยให้เป็นอัมพาตก่อนคาบกลับมาไว้ที่รังให้ตัวอ่อนกิน ลักษณะของต่อจะมีลำตัวสีดำ ปีกสีน้ำตาล ท้องมีแถบสีส้มปนเหลือง ลำตัวยาว สารพิษมีหลายชนิด เช่น ฮิสตามีนเซอโรโทนีน อะเซตีลโคลีนไคนีน

ด้าน ดร.เบญจคุณ แสงทองพราว อาจารย์ภาควิชากีฏวิทยา มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เปิดเผยข้อมูลกับ “เดลินิวส์ออนไลน์” ว่า ต่อหัวเสือมี 2ชนิด คือ “ต่อหัวเสือบ้านหรือต่อหัวโขน” ลำตัวจะมีสีส้มตรงส่วนปลายจะมีเป็นสีดำ จะทำรังอยู่ตามบ้านเรือนและต้นไม้ใหญ่ และอีกชนิด “ต่อหลุม” ที่ลำตัวจะมีสีดำสลับกับสีส้ม จะอาศัยอยู่เฉพาะในป่าเท่านั้น แต่ทั้ง 2 ชนิดล้วนมีพิษร้ายแรงเหมือนกัน โดยต่อหัวเสือจะเป็นอันตรายก็ต่อเมื่อถึงช่วงฤดูผสมพันธุ์ เพราะจะมีนิสัยดุร้ายกว่าปกติ หากใครเข้าไปยุ่งจะเสี่ยงต่อการถูกต่อย

ต่อหัวเสือต่างจากผึ้ง โดยผึ้งนั้นที่มีลักษณะเหล็กไนเป็นรอยบาก

เมื่อต่อยใส่สิ่งใดแล้วจะไม่สามารถดึงเหล็กไนกลับออกมาได้ จึงถูกขนานนามว่า สัตว์พลีชีพ แต่เหล็กไนของต่อหัวเสือมีลักษณะเป็นผิวเรียบ จึงสามารถต่อยได้หลายครั้ง พร้อมทั้งปล่อยน้ำพิษและสารเคมี เพื่อเรียกต่อหัวเสือตัวอื่นๆ มาช่วยรุมต่อย ซึ่งบางรายอาจแพ้พิษของต่อหัวเสือจนนำไปสู่การเสียชีวิตได้ !

ดร.เบญจคุณ ยังระบุอีกว่า เด็กส่วนใหญ่มักแพ้พิษของต่อหัวเสือ เพราะมีภูมิคุ้มกันต่ำ อีกทั้งน้ำหนักน้อย จึงไม่สามารถทนกับสารพิษจำนวนมากได้ และแม้จะมีคำแนะนำว่า เมื่อได้รับพิษของผึ้ง ต่อ และแตน การปฐมพยาบาลเบื้องต้นก่อนส่งโรงพยาบาล ควรรีบประคบด้วยน้ำแข็ง หรือให้ยาระงับอาการปวด รวมถึงยาแก้แพ้ Antihistamineและcorticosteroidเพื่อลดอาการอักเสบ และอาจให้ยาปฏิชีวนะเพื่อป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรียที่อาจแทรกซ้อนมากับพิษของสัตว์ แต่ตนขอแนะนำว่า กรณีที่ถูกต่อหัวเสือต่อยควรพบแพทย์ทันที ไม่แนะนำให้รักษาด้วยตนเอง เนื่องจากยาบางชนิดอาจทำปฏิกิริยากับสารพิษในร่างกายได้

ผู้ที่ถูกต่อหัวเสือต่อย เมื่อพิษเข้าสู่ร่างกายมักจะทำให้เกิดอาการความดันโลหิตต่ำ คลื่นไส้อาเจียนเวียนศีรษะ
 
หน้าบวม คอบวม ลิ้นบวม  แน่นหน้าอก หายใจติดขัด ผิวหนังปวดบวม เป็นผื่นนูน ชีพจรเต้นเร็วแต่เบา ส่งผลให้อวัยวะหลายส่วนทำงานล้มเหลว  จนอาจเสียชีวิตได้ ที่สำคัญหากถูกต่อหัวเสือต่อยหลายตัวพร้อมกันจะทำให้ได้รับพิษจำนวนมาก ส่งผลให้การไหลเวียนโลหิตล้มเหลว และตายในเวลาต่อมา ซึ่งความรุนแรงของพิษนั้น จะผันแปรตามจำนวนแผลที่ถูกต่อย ปริมาณพิษที่ได้รับต่อน้ำหนักตัว อายุ และประวัติการแพ้

อย่างไรก็ตาม ต่อหัวเสือตัวโตเต็มวัยมีขนาด 3.5-3.9 เซนติเมตร และจะออกอาละวาดหนักในช่วงเดือนกันยายน-ตุลาคมของทุกปี เพราะอากาศอบอุ่น และขยายพันธุ์ได้ดีในช่วงดังกล่าวจึงควรระวังการเข้าใกล้รังของต่อหัวเสืออย่างยิ่ง.