เครื่องบิน หน้าหนาว กับทางยาวสีขาวบนฟ้า

หน้าแรกTeeNee อาหารสมอง อาหารสมอง เครื่องบิน หน้าหนาว กับทางยาวสีขาวบนฟ้า

บาง ครั้งที่เราแหงนหน้าขึ้นไปบนฟ้า แล้วบังเอิญมองเห็นเครื่องบินบินอยู่สูงลิบๆพร้อมกับปรากฎทางยาวสีขาวอยู่ เบื้องหลัง ใครเคยสงสัยไหมครับว่า ทางยาวสีขาวๆนั้นมันคืออะไร? เกิดจากอะไรกัน?

ทาง ยาวขาวๆที่บางครั้งเกิดขึ้นตามหลังเครื่องบินนี้ เราเรียกว่า contrail (คอนเทรล) ครับ คำว่า contrail เป็นคำเรียกย่อๆของคำเต็มว่า condensation trail ซึ่งคำว่า condensation ก็หมายถึงการควบแน่น และ trail ก็หมายถึงรอยทาง ดังนั้น contrail ก็หมายถึงรอยทางจากการควบแน่นนั่นเอง แล้วอะไรกันล่ะที่ควบแน่นเป็นทางสีขาวบนฟ้าแบบนั้น?

สิ่งที่ควบแน่นให้เห็นเป็นทางก็คือไอน้ำครับ ไอน้ำที่ว่านี้เป็นผลที่เหลือจากการเผาไหม้ของเครื่องยนต์เครื่องบินลำนั้น เอง ซึ่งตามปกติเครื่องยนต์เครื่องบินจะปล่อยไอน้ำปนออกมากับไอเสียอยู่ตลอดเวลา อยู่แล้ว (ไอเสียเครื่องบินจะไม่ค่อยเห็นเป็นเขม่า เพราะเครื่องยนต์เผาไหม้ค่อนข้างสมบูรณ์ครับ) แต่ในบางครั้งที่เครื่องบินบินสูงมากๆ เช่นที่ความสูงเกินสามหมื่นฟุตขึ้นไป อากาศที่ความสูงระดับนั้นจะเย็นจัดต่ำกว่าจุดเยือกแข็งของน้ำ(-30 ถึง -50 องศาเซลเซียส) ไอน้ำที่ปะปนออกมากับไอเสียเมื่อเจอกับอากาศเย็นจัด ก็ควบแน่นกลั่นเป็นหยดขนาดจิ๋ว ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับความชื้นในอากาศขณะนั้นด้วยครับ ว่าเมื่อไอน้ำจากไอเสียที่ออกมานั้นจะไปเติมให้ความชื้นรวมในอากาศทั้งหมดจน ถึงจุดที่น้ำจะกลั่นตัวเป็นหยดได้หรือไม่

หยดน้ำขนาดจิ๋วนี้บางครั้งก็แข็งตัวเป็นผลึกน้ำแข็งเพราะอากาศที่เย็นจัด ทำให้ contrail ไม่สามารถสลายไปอย่างรวดเร็วเหมือนไอที่ออกจากปากของเราเวลาอากาศหนาวจัด เพราะว่าที่ระดับความสูงของเครื่องบินนั้น อุณหภูมิต่จะำกว่าจุดเยือกแข็งของน้ำไปมากๆ contrail ที่เป็นผลึกน้ำแข็งจิ๋วจึงไม่ละลายหายไป

contrail จะสลายไปด้วยกระแสสมที่พัดให้ฟุ้งกระจาย หรือด้วยอีกวิธีที่ไม่ธรรมดาและไม่ค่อยคุ้นชินนั่นก็คือ ผลึกน้ำแข็งเหล่านั้นจะระเหิดไป หมายถึงว่า ผลึกน้ำแข็งในที่ที่อากาศเย็นจัดต่ำกว่าจุดเยือกแข็ง เปลี่ยนสถานะจากของแข็งกลายเป็นไอไปเลยโดยไม่ต้องละลายเป็นของเหลวก่อน (ของเหลวกลายเป็นไอ เรียกว่าการระเหย ของแข็งกลายเป็นไอ เรียกว่าการระเหิด) ซึ่งการที่ผลึกน้ำแข็ง contrail ระเหิดเป็นไอนี้ จะเกิดก็ต่อเมื่อความชื้นในอากาศที่ความสูงระดับนั้นมีน้อย หากความชื้นในอากาศมาก contrail ก็จะคงเป็นทางอยู่นานจนกว่ากระแสลมจะพัดกระจายไปหรือตกลงมาเพราะแรงโน้มถ่วง

สรุปแล้วทางยาวสีขาวที่เราเห็นเบื้องหลังเครื่องบิน เราเรียกว่า contrail ซึ่งก็คือเมฆชนิดหนึ่ง ที่ไม่ได้เกิดตามธรรมชาตินั่นเองครับ