ฉากบังเพลิง งานรังสรรค์ศิลป์สุดวิจิตรบรรจง ถวายแด่ในหลวงรัชกาลที่ 9

จากความฝันอยากเป็นศิลปินสร้างสรรค์ผลงานของตัวเอง บัณฑิตจากคณะจิตรกรรมฯ สาขาจิตรกรรมและภาพพิมพ์ มหาวิทยาลัยศิลปากร ที่ถูกบ่มเพาะมาให้ใช้จินตนาการสร้างสรรค์ชิ้นงานรูปแบบใหม่ๆ กลับตกหลุมรักงานจิตรกรรมเก่าแก่ของไทยอย่างถอนตัวไม่ขึ้น จุดเปลี่ยนที่ได้มีโอกาสเขียนภาพจิตรกรรมไทยไปประดับที่วัดไทยกุสินาราฯ ในประเทศอินเดีย และงานเขียนจิตรกรรมฉากประกอบโขนพระราชทานของสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ ทำให้จิตรกรหนุ่มมองหาโอกาสสมัครสอบเข้ารับราชการที่สำนักช่างสิบหมู่ ศูนย์กลางงานศิลปกรรมไทยที่จะทำให้เขาได้เรียนรู้และสร้างสรรค์ผลงานได้ไม่รู้จบ

กระบวนการทำงานหลังทราบข่าวการสวรรคต

หลังจากทราบข่าว คนในสำนักก็ถูกเรียกเข้ามาทันที เราได้รับงานมา 2 แบบคือ ทำสีเทวดาและจิตรกรรมฉากบังเพลิงที่ใช้กั้นลมชั้นในสุดของพระเมรุทั้ง 4 ทิศ โดยมีแนวคิดการออกแบบเป็นรูปนารายณ์อวตาร ตามนัยคือพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 ทรงเป็นพระนารายณ์อวตารมาปราบทุกข์เข็ญให้อาณาประชาราษฎร์บนโลก โดยนำเนื้อเรื่องนารายณ์อวตารมาจากพระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 6 ที่เราเลือกมาวาด 8 ปางจากทั้งหมด 10 ปาง ซึ่งถือเป็นความแยบคายทางความคิดอย่างหนึ่ง โดยทั้ง 4 ทิศจะแบ่งไปตามแนวคิดของดิน น้ำ ลม ไฟ เข้ากับการทรงงานของในหลวงรัชกาลที่ 9 เช่น ตอนมัตสยาวตารที่อวตารเป็นปลา ตอนกูรมาวตารที่อวตารเป็นเต่า ก็จะใส่โครงการในพระราชดำริที่เกี่ยวกับน้ำลงไป ตอนกัลกยาวตาร ตอนกฤษณาวตารก็จะใส่โครงการในพระราชดำริที่เกี่ยวกับพลังงานลม ทั้งหมดประมาณ 40 ชิ้น

ตอนเรียนใฝ่ฝันจะเป็นศิลปินอาชีพ แต่พอได้มาทำงานช่างไทยแล้วมันก็รู้สึกว่าเหมือนเป็นการลดอัตตาในตัวเราเยอะเลย พอมาสัมผัสกับงานช่างแล้วรู้สึกว่ายังมีอะไรที่เราไม่เข้าใจ ไม่รู้ ไม่ลึกอีกเยอะ เพราะว่าการเรียนมหาวิทยาลัยเขาสอนให้เราทำงานสร้างสรรค์เป็นศิลปิน แต่ว่าที่ช่างสิบหมู่สอนการทำงานเชิงลึก ทั้งงานไทย งานไทยประเพณี งานไทยสากล โดยเฉพาะเรื่องเทคนิคเชิงลึกในเชิงเคมี เชิงธาตุสี ที่ไม่ได้สอนเราในโรงเรียน ที่นี่เราต้องฝึกเขียนให้ภาพมีชีวิต เหมือนตัวละครหายใจได้ ผมก็รู้จักช่างสิบหมู่มานาน ทำให้รู้ว่าที่นี่มีแต่มีคนเก่งๆ ที่สำคัญคือ เขาทำงานกันจนเกษียณโดยการวาดรูปอย่างเดียว มันถือเป็นความใฝ่ฝันของคนทำงานศิลปะอยู่แล้วว่าได้ทำงานที่ตัวเองรักไปจนตาย

ความรู้สึกที่มาทำงานถวาย

คือผมเป็นช่าง แค่ได้เริ่มทำงานผมก็มีความสุขแล้ว ทำงานในสิ่งที่ตัวเองรัก ยิ่งทำงานไป ยิ่งเห็นผลของงานไป นั่นละคือผลของความสุขจากการทำงาน หน้าที่นี้เป็นเกียรติสูงสุดสำหรับชีวิตเราและชีวิตราชการแล้ว ผมรู้สึกเลยว่า สิ่งที่เราสั่งสมมา มันไม่ใช่ความบังเอิญที่จะมาทำแบบนี้ มันเหมือนถูกลิขิตมาแล้วให้เรามาทำหน้าที่ตรงนี้ และผมก็จะทำสุดความสามารถที่ตัวเองมี

"เทคนิคการวาดที่เลือกใช้ในฉากบังเพลิงนั้นเป็นแบบร่วมสมัยที่ต้องการแสดงออกถึงศิลปะในแบบเฉพาะของยุครัชกาลที่ 9 เทคนิคจะไม่เป็นการวาดแบนแบบสองมิติ หากแต่จะเน้นกายวิภาคและทำให้ตัวละครเด่นเหมือนมีชีวิต ซึ่งเป็นเทคนิคเดียวกันกับที่ใช้ในงานปั้นครั้งนี้เช่นกัน"

ป๊อป-จักรพันธ์ หิรัญสาลี