จงอบรมใจให้คุ้นเคยกับความดีความสงบ

การอบรมใจให้คุ้นเคยกับความดี ความสงบ เป็นสิ่งควรทำด้วยกันทุกคน ควรทำอย่างยิ่ง ผลที่เกิดตามมานั้นมีค่าหาที่เปรียบมิได้และความคิดก็เหมือนเด็กที่กำลังหัดว่ายน้ำ

สติ คือ ผู้สอนต้องหาหลักให้โผไปจับไปยึด ไม่ปล่อยให้เด็กโผออกไปกลางน้ำตามลำพังไม่มีที่ยึดเหนี่ยว ก็จะจมน้ำตาย เรื่องราวร้อยแปดคือกระแสน้ำเชี่ยวแรง ใจที่ไม่ได้รับการอบรมให้สงบ คือ ผู้ที่กำลังแหวกว่ายอยู่ในกระแสน้ำเชี่ยวแรงนั้น

สติ คือ ผู้กำลังสอนเด็กคือใจหรือความคิดให้ว่ายน้ำ สติ ต้องหาหลักให้ใจเกาะ ถ้าปล่อยให้ผลุบโผล่อยู่กลางน้ำเชี่ยวแรงหมุนติ้วอยู่เช่นนั้น ไม่น่าก็จะจมหายไปในกระแสน้ำ สิ้นชีวิต

ทุกคนที่ไม่คุ้นเคยกับการอบรมจิต คือเด็กที่กำลังกระเสือกระสนผลุบโผล่อยู่กลางน้ำเชียว ถ้าไม่มีหลักเกาะไว้ให้มั่นจักจมน้ำตาย การตายเช่นนี้น่ากลัวน่าสลดสังเวชยิ่งกว่าการตายจริงๆ คือน่าสลดสังเวชยิ่งกว่าการหมดลมหายใจ

อันเป็นกฎธรรมดาของทุกสิ่ง มีเกิดต้องมีดับ จึงไม่ใช่เรื่องควรสลดสังเวช แต่การตายแบบที่กล่าวว่าเหมือนผู้ที่กำลังแหวกว่ายอยู่ในสายน้ำเชี่ยว ไม่หลักยึดเหนี่ยว เมื่อหมดแรงสู้กับกระแสน้ำที่ไม่มีเวลาจะลดความแรงลงก็ย่อมจะจมลง หายไปในกระแสน้ำ

การตายเช่นนั้นเป็นการตายที่น่าสลดสังเวชที่สุด ความจริงยังมีชีวิตจิตใจอยู่ แต่อยู่อย่างผู้พ่ายแพ้แก่กระแสกิเลสที่สกปรกและท่วมท้น

ผลคือสิ่งที่จมอยู่ในความสกปรกโสโครกนั้น คือใจ ย่อมถูกความสกปรกปิดมิดสนิท ไม่ปรากฏให้เห็นตามความเป็นจริงได้เลย จะเห็นกันก็แต่ความสกปรกพ้นจะบรรยายได้ที่หุ้มใจอยู่เท่านั้น นั่นคือความน่าสลดสังเวชของการตายแบบนี้

: แสงส่องใจ พระพรประทานปีใหม่ ๒๕๓๙
: สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก