หาชมอยาก ล้นเกล้า ร.5 ทรงปลอมพระองค์เยี่ยมราษฎรอย่างใกล้ชิด!

"...การปลอมพระองค์ของ ล้นเกล้ารัชกาลที่ ๕ ไปเยี่ยมเยียนราษฎรของพระองค์อย่างใกล้ชิดอย่างไม่ถือพระองค์นั้นนำความปลาบปลื้มมาสู่พสกนิกรชาวไทยทั่วหน้า

โดยเฉพาะราษฎรที่อยู่ตามหัวเมืองต่างๆ เพราะเป็นครั้งแรกที่พระมหากษัตริย์ทรงให้ความใกล้ชิดกับราษฎรอย่างแท้จริง อันเป็นหนึ่งในเหตุผลของสมัญญานามที่ได้รับว่าทรงเป็น "พระปิยมหาราช"

การเสด็จประพาสต้นนั้นมีอยู่ด้วยกันสองครั้งในปี พ.ศ. ๒๔๔๗ ทรงเริ่มต้นจากบางปะอิน เสด็จไปราชบุรี สมุทรสงคราม เพชรบุรี นครปฐม สุพรรณบุรี ซึ่งในครั้งนี้มีเจ้าจอมก๊กออตามเสด็จด้วย

ส่วนในปี พ.ศ. ๒๔๔๙ ทรงประทับเรือพระที่นั่งจากกรุงเทพฯ ไปนนทบุรี ปทุมธานี อยุธยา สระบุรี อ่างทอง สิงห์บุรี ชัยนาท อุทัยธานี นครสวรรค์ กำแพงเพชร

และหลังจากนั้นก็เสด็จไปหัวเมืองอีกหลายครั้ง โดยประทับทั้งรถไฟและเรือพระที่นั่ง

การเสด็จหัวเมืองเหล่านี้เป็นจุดเริ่มต้นของการใช้คำที่ลงท้ายด้วย "ต้น" อยู่หลายคำด้วยกัน

ไม่ว่าจะเป็น ประพาสต้น เพื่อนต้น เครื่องต้น เรือต้น หรือแม้กระทั่งช้างต้น ม้าต้น ซึ่งล้วนแล้วแต่มีที่มาที่ไปจากการเสด็จพระราชดำเนินในครั้งนี้ทั้งสิ้น

พลาดิศัย สิทธิธัญกิจ ในหนังสือประพาสต้นในรัชกาลที่ ๕ ให้คำนิยามของประพาสต้นในหน้า ๑๓ - ๑๔ ว่า

"พระองค์ทรงโปรดการเสด็จประพาสไปตามหัวเมืองต่างๆ ในพระราชอาณาจักร เพื่อทรงเยี่ยมเยือนอาณาประชาราษฎร์ และดูสภาพของบ้านเมือง

..ทั้งที่เป็นการเสด็จประพาสตรวจราชการหัวเมืองอย่างเป็นทางการ

..และพระองค์ทรงโปรดที่จะเสด็จอย่างสามัญชนเที่ยวเล่น โดยไม่ให้มีท้องตราสั่งหัวเมืองให้จัดที่ประทับแรมหรือเตรียมการอะไร

..สุดแต่พระองค์พอพระราชหฤทัยที่จะประทับที่ไหนก็ประทับที่นั่น บางครั้งพระองค์ทรงเสด็จทางเรือเล็ก หรือเสด็จโดยสารทางรถราง รถไฟ มิให้ใครรู้จักพระองค์

ทำให้มีเรื่องราวสนุกสนานที่เล่าขานกันในหมู่เพื่อนเที่ยว การเสด็จอย่างไม่ทางการครั้งนั้น เรียกกันว่า เสด็จประพาสต้น" ..."