พระธิดาแฝดคู่แรกและคู่เดียวในรัชกาลที่ 5

       กลางเดือนสิงหาคม พ.ศ.2428 เจ้าจอมมารดาพร้อม พระสนมในพระพุทธเจ้าหลวง ได้ถวายพระประสูติกาลเป็นพระเจ้าลูกเธอพระองค์หญิงเป็นแฝด สร้าความปลื้มปิติแด่พระพุทธเจ้าหลวงเป็นอย่างมาก ทรงพระราชทานนามแด่พระธิดาที่คล้องจองกันว่า "ประภาพรรณพิไลย" และ "ประไพพรรณพิลาศ" หากแต่พระธิดาองค์หนึ่งบุญน้อยนัก ได้อยู่ให้พระราชบิดาเชยชมได้ไม่ถึง 2 ปี พระองค์เจ้าหญิงประไพพรรณพิลาศทรงประชวรและสิ้นพระชนม์ด้วยพระชนมายุเพียง 1 ปี 3 เดือนเศษ เมื่อวันที่ 17 พฤศจิกายน พ.ศ.2429 แต่พระองค์เจ้าหญิงประภาพรรณพิไลยนั้น ทรงเจริญพระชนมายุมาจนถึงรัชกาลปัจจุบัน และสิ้นพระชนม์เมื่อ พ.ศ.2491

พระพุทธเจ้าหลวงทรงโศกเศร้าพระราชหฤทัยเป็นอย่างหนักเท่าทวีคูณ ดังแถลงในแผ่นศิลาจารึกภุชงคประยาตฉันท์ และโคลงสี่สุภาพ พระนิพนธ์โดยพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าคัคณางคยุคล กรมหลวงพิชิตปรีชากร ณ วัดราชบพิตร ที่กล่าวว่า

" ประไพพรรณพิลาศเลิศ
ทวีเกิดทวีพึง
กลมพ่อและพรากจึง
ทวีทุกข์ทวีศัลย..."

การจากไปของพระราชธิดาองค์น้อย ผู้เป็นพระราชบิดาทรงโศกาอาดูร เป็นดั่งดวงใจของสมเด็จพระบรมชนกนาถ เหลือไว้แต่เพียงความงดงามน่ารัก ยากยิ่งที่จะลืมเลือน 

" ฉนี้แล้ธิดาดวง
สมรล่วงนิคาไลย
จะเหลือแต่เสน่ห์ใน
อุราพ่อแผกผัน"

ข้อมูล : หนังสือ ในกำแพงแก้ว : ธงทอง จันทรางศุ