ว่าด้วย ประวัติความเป็นมาของ สะพานหัน

"สะพานหัน"เป็นสะพานข้ามคลองโอ่งอ่าง หรือคลองรอบกรุง ฝั่งหนึ่งออกนอกพระนคร ไปหน้าวัดสามปลื้ม (วัดจักรวรรดิราชาวาส) อีกฝั่งเข้าพระนครทางประตูยอดสะพานหัน ไปพาหุรัด และบ้านหม้อ

ที่เรียกว่า "สะพานหัน" เพราะเดิมสะพานข้ามคลองนี้ เป็นสะพานไม้แผ่นเดียวพาดข้าม ข้างหนึ่งตอกติดกับที่ อีกข้างหันจับไปมาให้เรือแล่นผ่านได้ ต่อมาในรัชกาลที่๔ โปรดเกล้าฯ ให้รื้อสะพานไม้เก่า แล้วสร้างเป็นสะพานโครงเหล็ก พื้นสะพานเป็นไม้เรียบเสมอกันตลอด ใต้พื้นไม้มีล้อเหล็กบนราง ไขให้สะพานแยกออกจากกันได้เวลาเรือแล่นผ่านมา แม้จะหันไม่ได้ แต่คนโดยมากก็ยังติดปากเรียก "สะพานหัน" เช่นเดิม ในสมัยรัชกาลที่๕โปรดเกล้าฯ ให้รื้อสะพานเหล็กเก่า แล้วสร้างเป็นสะพานแบบใหม่อย่างสะพานริอัลโต เมืองเวนิช ประเทศอิตาลี คือเป็นสะพานไม้โค้งกว้าง ตรงกลางเป็นทางเดิน สองฟากทางมีร้านค้าเล็กๆ แต่ไม่ได้โปรดเกล้าฯ พระราชทานชื่อเหมือนสะพานอื่นๆ ที่สร้างใหม่ในรัชกาลของพระองค์ คนจึงยังใช้ชื่อเก่าเรียกว่า "สะพานหัน" อีกขุนวิจิตรมาตรา บรรยายถึงสะพานหันและร้านค้าบนสะพานไว้ในหนังสือ "กรุงเทพเมื่อวานนี้" ว่า

"สองข้างสะพานทำเป็นห้องแถวไม้ติดต่อกันตลอด ฟากหนึ่งราวๆ เจ็ดถึงแปดห้อง ห้องนั้นเป็นห้องเล็กๆ แต่ทำอย่างดี เป็นที่คนอยู่และขายของได้ ด้านหลังของห้องเป็นหน้าต่าง ระหว่างห้องทั้งสองข้างเป็นทางสำหรับคนเดินข้ามกว้างราวสัก ๓ ศอก ห้องทั้งหมดมีคนเช่าอยู่และขายของเต็ม แทบทั้งหมดเป็นจีนและขายผลไม้ที่มาจากเมืองจีน เช่น องุ่น สาลี่ ลูกพลับ ฯลฯ ตลอดจนเป็นลิ้นจี่ดองเป็นไหๆ สมัยนั้นองุ่นไม่มีในเมืองไทยอย่างสมัยนี้ เขาใส่ลำไม้ฉำฉาโตขนาดกลางๆ มาเป็นพวงๆ มีเศษไม้ก๊อกเป็นชิ้นเล็กๆ ใส่แทรกอยู่เต็ม ทำให้พวงองุ่นหมกอยู่แน่นกับที่ไม่กระทบกระแทกหรือมากองรวมกัน มีอยู่สองห้องเป็นคนไทย ห้องหนึ่งเป็นหญิงขายหมากพลู บุหรี่ ธูป เทียน น้ำอบไทย ฯลฯ

 อยู่ห้องสุดที่จะเข้าสำเพ็ง อีกห้องหนึ่งเป็นร้านตัดผม อยู่กลางสะพานทางขวามือ ช่างตัดผมมีลูกสาวสวย ชอบนั่งอยู่ริมกระจกบานใหญ่ข้างหน้าต่างเสมอ ผู้ที่เข้าไปตัดผมซึ่งมักเป็นหนุ่มๆ ถ้าไม่มองกระจกเผลอไปมองลูกสาวแก แกมักเอาตะไกรเคาะหัวให้รู้สึกว่า "อย่ามองลูกสาวฉัน มองกระจกซี" ความจริงเขาก็ว่าแกเอาลูกสาวมานั่งล่อให้คนเข้าตัดผมมากๆ เท่านั้นเอง สะพานหันที่สร้างใหม่ในสมัยรัชกาลที่๕ จะรื้อเมื่อใด ไม่ปรากฎหลักฐาน แต่ปัจจุบันกลายเป็นสะพานคอนกรีตง่ายๆ เกลี้ยงๆ ไม่สวยงามเหมือนในอดีตอีกแล้ว....

(อ้างอิง:ภาพและข้อมูลจากเพจฉายานิทรรศน์)
CR:: IG@khunchaiyod9t