ปัญหาเรื่อง ฝุ่น กับ สมเด็จพระปิยมหาราช

เมื่อแรกเดินทางเข้ามาในสยาม Thomas George Knox กงสุลเยเนอราลอังกฤษ เคยเป็นครูหัดทหารในพระบวรราชวังมาก่อน เมื่ออังกฤษเปิดสถานกงสุลขึ้น ณ กรุงเทพฯ จึงได้รับหน้าที่เป็นล่าม ด้วยสามารถพูดอ่านและเขียนภาษาไทยได้ดี ต่อมาจึงได้เป็นกงสุลและกงสุลใหญ่ตามลำดับ
.
ในปีหนึ่งเมื่อสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรียมีพระราชประสงค์จะถวายเครื่องราชอิสริยาภรณ์อังกฤษแด่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ถ้อยคำที่ปรากฏในคำกราบบังคมทูลของข้าราชการฝ่ายสยาม กลับสร้างความไม่พึงพอใจแก่กงสุลอังกฤษผู้นี้
.
"...ถึงโดยว่าจะแปลคำที่พระยาพิพัฒ* อ่านออกเปนภาษาอังกฤษ คำซึ่งว่า ทรงยินดีมาในใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท ก็คงเปน ตูยัวมาเยสตี To your Majesty เท่านั้น
.
ใคร ๆ แปลทั้งบ้านทั้งเมืองก็คงว่ายังนั้นหมด เว้นแต่จะแกล้งแปลเอาตามคำว่า ตู ดี ดัสต์ อันเดอ ดี ฟิต To the dust under the feet แปลออกจากคำอังกฤษมาเป็นภาษาไทยอย่างไพร่ว่า ผงในฝ่าตีนของท่าน
.
ถ้าแปลอย่างนี้แล้ว ภาษาไทยที่มีหนังสือ ไปมากัน ฤาในคำสปีชตอบของฉันวันนี้ก็ดี จะจับเอาผิดว่าเปนการดูถูกดูหมิ่นสักพันแห่งก็ได้ เขาจะมาพูดจาว่ากระไรขอให้เธอชี้แจงให้ลองเข้าใจลองดู
.
เมื่อจะเอาเปนผิดให้ได้ จะเอาไปเฆี่ยนไปฆ่าอย่างไรก็ตามที แต่ที่จะให้รับผิดยอมขอโทษนั้นไม่ยอมเลยเปนอันขาด..."
.
- พระราชหัตถเลขาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว -
พระราชทานเจ้าพระยาภาณุวงศ์มหาโกษาธิบดี (ท้วม บุนนาค)
วันศุกร์ เดือน ๑๒ แรม ๑๓ ค่ำ ปีขานสัมฤทธิศก ศักราช ๑๒๔๐**
-----------------
- หมายเหตุ -
.
* พระยาพิพัฒ คือ พระยาพิพัฒน์โกษา (ทับ จาติกรัตน์)
.
** วันศุกร์ เดือน ๑๒ แรม ๑๓ ค่ำ ปีขานสัมฤทธิศก ศักราช ๑๒๔๐ ตรงกับวันที่ ๒๒ พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๔๒๑

เครดิตแหล่งข้อมูล : FB Siam Renaissance