หลัง 2475 วิชาสำหรับลูกผู้หญิง ย้ายศูนย์กลางจาก“วัง”เป็น “โรงเรียน”

หลัง 2475 นอกจากจะเปลี่ยนแปลงการปกครองแล้ว ศูนย์กลางในการถ่ายวิชาการสำหรับลูกผู้หญิงอันได้แก่ อาหาร และงานฝีมือต่างๆ ก็เปลี่ยนไปจากเดิมที่เป็น "วัง" ของเจ้านาย มาเป็น "โรงเรียน" ซึ่งค่อยทำหน้าที่ฝึกฝนวิชาการเรือนแก่สตรีแทน

โรงเรียนการเรือนแห่งแรกของประเทศ เกิดขึ้นเมื่อ 17 พฤษภาคม 2477 ใช้ชื่อว่า "โรงเรียนมัธยมวิสามัญการเรือน" สังกัด กระทรวงธรรมการ โดยใช้วังกรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ถนนลูกหลวง เป็นสถานที่จัดการเรียนการสอน โดยมีคุณหญิงเพชรดา ณ ป้อมเพ็ชร เป็นอาจารย์ใหญ่

ในระยะแรก มีการเปิดการสอน 2 แบบคือ

 1. หลักสูตร 4 ปี ซึ่งประกอบด้วยวิชาอาหารและโภชนการ, ศิลปะประดิษฐ์, การตัดเย็บเสื้อผ้า, การเลี้ยงดูเด็ก และการจัดและตกแต่งบ้าน สำหรับนักเรียนที่จบชั้นมัธยมต้น

 2. หลักสูตรพิเศษ 1 ปี สำหรับอบรมครูจากจังหวัดต่างๆ โดยจุดมุ่งหมายยังไม่ใช่เพื่อประกอบอาชีพเช่นปัจจุบัน แต่เป็นการสอนให้เป็นแม่บ้านที่ดี

หนังสือพิมพ์ในยุค นั้นเสนอข่าวการเปิดโรงเรียนอย่างคึกคักว่า "โรงเรียนสำหรับคุณหญิงคุณนาย"

ต่อมาในปี 2480 ย้ายมาอยู่ที่วังจันทรเกษม (กระทรวงศึกษาธิการในปัจจุบัน) และเปลี่ยนชื่อเป็น "โรงเรียนการเรือนวังจันทรเกษม" ปี 2484 ย้ายจากวังจันทรเกษมมาตั้งอยู่ในบริเวณสวนสุนันทา (พระราชอุทยาน ที่รัชกาลที่ 5 โปรดเกล้าฯให้สร้างขึ้น ด้านหลังพระที่นั่งอัมพระสถานในเขตพระราชวังดุสิต) เปลี่ยนชื่อเป็น "โรงเรียนการเรือนพระนคร" บ้างเรียกโรงเรียนการเรือนสวนดุสิต (ปัจจุบันคือ มหาวิทยาลัยสวนดุสิต)

นอกจากโรงเรียนการเรือนพระนครแล้ว ยังมีการขยายไปสู่โรงเรียนสายปัญญา อย่างไรก็ตามการเรียนการสอนยังมีอิทธิพลของวังอยู่บ้าง จนกระทั่งทศวรรษ 2490 ที่นับเป็นจุดเปลี่ยนเมื่อมีการสอนวิชา "คหกรรมศาสตร์" แบบอเมริกันในระดับอุดมศึกษา โดยเริ่มที่มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ในปี 2491 นอกจากจะมีผู้เชี่ยวชาญจากต่างประเทศมาเป็นผู้สอนแล้วยังได้รับการสนับสนุนจากองค์กรต่างประเทศ เช่น มูลนิธิร็อกกี้เฟลเลอร์ จนกลายเป็นสมาคมคหเศรษฐศาสตร์ ที่มีบทบาทเกี่ยวกัยการส่งเสริมโภชนาการ, การครัว และการดูแลจัดการบ้าน

การสอนของโรงเรียนการเรือนแม้จะเป็นสถาบันการศึกษาสมัยใหม่ แต่ก็มีผู้มีประสบการณ์จากในวังมาร่วมกันสอนกับอาจารย์การเรือนรุ่นใหม่ที่จบวิชาคหกรรมศาสตร์จากต่างประเทศ และเด่นชัดขึ้นในช่วงปลายทศวรรษ 2490 เช่น การเชิญชวนผู้เชี่ยวชาญด้านอาหารจากตำหนักต่างๆ ที่มีความรู้เกี่ยวกับอาหารไทยโบราณ และวิชาการเรือนแบบไทยมาถ่ายทอดความรู้ เป็นการประสมประสานอาหารชนชั้นสูงกับเรื่องโภชนาการใหม่เข้าด้วยกัน

ขณะเดียวกันพ่อครัวแม่ครัวที่เคยฝึกฝีมือในวัง ก็ที่ต้องออกมาเปิดร้านขายอาหารเลี้ยงชีพ หลังจากมีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง จึงมีการเผยแพร่ตํารับอาหารและการกินอาหารอย่างชาววังสู่ตลาด ในรูปแบบของ ตําราอาหาร, รายการอาหารในโทรทัศน์และวิทยุ, ร้านอาหาร จากบุคคลที่มีความชำนาญในเรื่องนี้ เช่น หม่อมหลวงเติบ ชุมสาย, ม.ร.ว.ถนัดศรี สวัสดิวัตน์, ม.ล.เนื่อง นิลรัตน์, ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช ฯลฯ

"โรงเรียนมัธยมวิสามัญการเรือน" ที่เปลี่ยนมาเป็น "โรงเรียนการเรือนพระนคร"
(ภาพจาก สวนดุสิต จากอดีต ถึงปัจจุบัน)

เครดิตแหล่งข้อมูล : silpa-mag.com